 |
| Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.) z rodziny różowatych. Inne nazwy: głożyna, ciernie białe, jaworek, bodlak, bulimączka (fot. 14 maja) |
Parę dni temu wreszcie odwiedziłam Łąkę Wschodnią, którą zaniedbałam na rzecz Zaczarowanego Lasu i Małego Stawu. Jest to dość duży obszar porośnięty rozmaitą roślinnością oraz krzewami i drzewkami, zwłaszcza głogiem. Dotąd nie widziałam kwitnącego głogu, a jedynie jego owoce. Kwiaty głogu nie są może bardzo urodziwe, ale myślę, że warto wiedzieć jak wyglądają, zwłaszcza, że ich budowa (ale także kształt liści) jest ważną wskazówką do identyfikacji gatunku. Tak więc okazało się, że na Łące Wschodniej rośnie głóg jednoszyjkowy.
 |
| Głóg jednoszyjkowy najczęściej występuje na nieużytkach, przy drogach, w zaroślach śródpolnych, w widnych lasach mieszanych i liściastych (przeważnie na ich skrajach) |
 |
| Zielone liście przypominające nieco liście agrestu zamaskowały ostre ciernie. Liście zaczynają się rozwijać przed połową kwietnia, wraz z zawiązkami kwiatów. Jesienią efektownie czerwienieją. Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.) |
 |
| Kwiaty głogu jednoszyjkowego posiadają 5-płatkową koronę, 1 słupek z pojedynczą szyjką i ok. 20 pręcików. Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.) |
 |
| Głóg jednoszyjkowy kwitnie od maja do czerwca (po rozwinięciu się liści) - fot. 14 maja |
 |
| Kwiaty posiadają słupek jednoszyjkowy - stąd nazwa gatunku. To ważna cecha odróżniająca głóg jednoszyjkowy od dwu- i pięcioszyjkowego). |
 |
| Kwiaty głogu jednoszypułkowego są obupłciowe, owadopylne i miododajne, zebrane po kilka do kilkunastu sztuk w gęste, baldachowate, wzniesione kwiatostany. Pojedyncze kwiaty mają średnicę 8-15 mm. |
 |
| Od kwiatu do owocu. Głóg wytwarza owoce pozorne, które powstają nie tylko ze ścian zalążni słupka, lecz także z rozrośniętego mięsistego dna kwiatowego. Głóg jednoszyjkowy (rtaegus monogyna Jacq.) |
 |
| A tak na początku września wyglądały owoce. Zwisają one po kilka sztuk na dość długich szypułkach. Posiadają przeważnie jedną pestkę. Jadalne owoce głogu o średnicy 7-10 mm dojrzewają od sierpnia do października. Rozsiewane są przez zwierzęta. Głóg jednoszyjkowy Crataegus monogyna Jacq.) |
 |
| Liście głogu jednoszypułkowego kształtem przypominająca liście agrestu. Blaszka długości 3-6 cm, zmienna w formie, zwykle w ogólnym zarysie szerokojajowata lub rombowa. |
----------------------------
Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.) - gatunek rośliny z rodziny różowatych.
Inne nazwy: głożyna, ciernie białe, jaworek, bodlak, bulimączka.
Nazwa łacińska Crataegus pochodzi z języka greckiego, gdzie kratos oznacza siłę, zaś agein dostarczać.
Kwiaty posiadają słupek jednoszyjkowy (stąd nazwa gatunku; jest to ważna cecha odróżniająca głóg jednoszyjkowy od dwu- i pięcioszyjkowego).
Głóg jednoszyjkowy to drzewo lub krzew o średniej długości życia, wolno rosnące. Osiąga wiek do 200, a nawet 300 lat. Tempo wzrostu 30-60 cm rocznie. Roślina wieloletnia, megafanerofit, nanofanerofit.
Pochodzi z obszarów zachodniej Azji, Kaukazu, Europy i Afryki Północnej, rozprzestrzenił się także na innych obszarach Afryki, w Australii, Nowej Zelandii i Ameryce Północnej.
W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Jest także uprawiany.
Występowanie - najczęściej w zaroślach śródpolnych, na nieużytkach, przy drogach itp., w widnych lasach mieszanych i liściastych (przeważnie na ich skrajach).
Preferencje glebowe - gatunek mało wymagający, dobrze przystosowujący się do różnych warunków, preferujący gleby ilaste i gliniaste, zasadowe i umiarkowanie suche oraz obszary o większych średniorocznych opadach, światło- i ciepłolubny, odporny na zanieczyszczenia powietrza, doskonale znoszący przycinanie.
Pokrój - krzew lub niskie drzewo, dorasta do 6–8 m wysokości. Ma silnie zdrewniałe cierniste gałęzie. Pień niezbyt gruby, przeważnie pochylony i nisko rozgałęziony, często wielokrotny (formy krzewiaste). Korona średnio szeroka, miotlasto wysklepiona, bardzo gęsto ugałęziona, ciernista. Pędy głogu jednoszyjkowego mają ciernie w kątach liści.
Liście - 3-7 klapowe lub sieczne, wyposażone w przylistki, głęboko wcięte. Klapy liści są całobrzegie, lub z nielicznymi tylko ząbkami pod szczytami. Blaszka długości 3-6 cm, zmienna w formie, zwykle w ogólnym zarysie szerokojajowata lub rombowa (kształtem przypominająca liść agrestu), u nasady klinowata, posiada 3-7 (przeważnie 5) bardzo głęboko powcinanych klap (czasem dochodzących niemal do środkowego nerwu), całobrzega, tylko na wierzchołku klap z kilkoma nieregularnymi ząbkami, z wierzchu ciemnozielona, błyszcząca i naga, od spodu jaśniejsza, w kątach nerwów lekko owłosiona. Ustawienie liści - skrętoległe na ogonkach.
Okres występowania liści: IV-X. Liście zaczynają się rozwijać nieco przed połową kwietnia, wraz z zawiązkami kwiatów. Jesienią przebarwiają się efektownie na czerwony kolor.
Kwiaty - przedsłupne kwiaty koloru biało kremowego zebrane w podbaldachy o wyrazistym zapachu. Mają 5-dzielny kielich o rurce zrośniętej z zalążnią, 5-płatkową koronę, 1 słupek z pojedynczą szyjką (wyjątkowo tylko zdarzają się z dwiema szyjkami) i pręciki w liczbie 20 w kilku 5-10 członowych okółkach. Działki kielicha trójkątne lub lancetowate, odgięte i silnie przylegające do owocu. Płatki korony białe, okrągławe.
Kwiaty obupłciowe, owadopylne i miododajne, zebrane po kilka do kilkunastu sztuk w gęste, baldachowate, wzniesione kwiatostany. Pojedyncze kwiaty o średnicy 8-15 mm, białe (u form ozdobnych kwiaty mogą mieć inny kolor; najczęściej spotyka się czerwone), z 5-krotnym, podwójnym okwiatem. Pylniki różowe lub czerwone
Kwitnie od maja do czerwca (po rozwinięciu się liści). Zawiązki kwiatów pojawiają się wraz z liśćmi około połowy kwietnia, zakwitają natomiast w pierwszej połowie maja.
Owoce - jabłkowate, kuliste, kulisto-owalne o średnicy 7–10 mm z jedną pestką, o barwie od jasnokoralowej do ciemnobrunatnej, błyszczące, wyposażone w bardzo duże przylistki. Zwisają po kilka sztuk na dość długich szypułkach. Posiadają przeważnie jedną pestkę. Są jadalne i zawierają dużo witaminy C. Stanowią też pokarm dla ptaków.
Okres dojrzewania owoców: VIII-IX(X). Owoce pozostają na drzewie długo, często aż do pierwszych mrozów. Rozsiewane są przez zwierzęta (zoochoria).
Korzenie - system korzeniowy głęboki i rozległy, wytwarzający odrośla. Korzenie bardzo mocne, jednak wrażliwe na zbijanie ziemi i przesuszenie.
Zastosowanie głogu jednoszyjkowego:
- Roślina lecznicza – zarówno kwiaty jak i owoce głogu wykazują działanie lecznicze podobne jak głogu dwuszyjkowego. Surowce lecznicze: kwiatostan, czyli kwiat głogu z 2 lub 5 towarzyszącymi liśćmi (Crataegi inflorescentia) oraz owoc głogu (Crataegi fructus). Kwiaty i owoce głogu są stosowane do produkcji ziół oraz leków nasercowych i uspakajających.
- Roślina ozdobna - często sadzony, szczególnie odmiany o barwnych kwiatach. Używany też na żywopłoty - są nie tylko gęste, ale w zasadzie nie do pokonania przez ludzi i zwierzęta. Główną ozdobą głogu jednoszyjkowego są liście o ciekawym kształcie. Korona głogu jednoszyjkowego jest bardzo gęsta i krzaczasta.
- Kulinaria - owoce są jadalne na surowo, bardziej jednak nadają się na przetwory
- Drewno - białe z różowym odcieniem, drobnosłojowe, ciężkie i twarde, trwałe, bardzo kurczliwe, wykorzystywane m.in. w tokarstwie i do produkcji drzeworytów.
W Polsce występują dwa gatunki głogu: jednoszyjkowy i dwuszyjkowy. Kwiaty zbiera się w maju, na początku kwitnienia zaś owoce we wrześniu i na poczatku pażdziernika.
Substancje lecznicze zawarte w owocach i kwiatach głogu:
- flawonoidy
- związki karotenoidowe i trójpenowe
- nukleozydy: adenozyna i guanozyna
- pochodne puryny: adenina i guanina
- aminy
- związki kumarynowe: eskulina, fitosterole
- garbniki
- witaminy C i PP
Właściwości lecznicze głogu:
- wykazuje działanie tonizujące na mięsień sercowy i nieznacznie zwiększa siłę jego skurczów
- działa rozszerzająco na naczynia wieńcowe
- wyciągi alkoholowe z głogu wykazują działanie uspokajające
- obniża ciśnienie krwi
- działa rozkurczowo i moczopędnie
- wzmacnia ściany tętnic
- przeciwzapalnie
- redukuje kwas mlekowy, który powstaje podczas wysiłku fizycznego
W średniowieczu głóg jednoszyjkowy symbolizował ostrożność i nadzieję.
źródło 1, źródło 2, źródło 3
32030
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz