14 lutego 2015

Świerzbnica polna


Na łąkach w pobliżu Mojego Lasu świerzbnicy polnej jest niewiele. Zdecydowanie częściej występuje tam nieco podobny zawciąg pospolity. Niemal wszystkie zdjęcia zrobiłam w końcu września, tuż przed niezapomnianym spotkaniem z samicą łatczyna brodawnika. Możliwe, że ze względu na późną porę, kwiatów świerzbnicy znalazłam raptem kilka. Długo zwlekałam z opisem tej rośliny, gdyż na większości zdjęć jej kwiaty wypadły soczyście... niebieskie. W końcu udało mi się je poprawić, ale i tak uważam, że najwierniej ich kolor oddaje zdjęcie przedstawiające kępę roślin.
Długo też porównywałam wygląd spokrewnionej z nią driakwi, ale ostatecznie jestem przekonana, że identyfikacja jest właściwa. Świerzbnica polna jest bowiem rośliną o dużej zmienności morfologicznej, co jest związane z różnorodnością zajmowanych siedlisk. W dodatku może mieć kwiaty o różnych barwach - od białej, poprzez czerwonawą (różowawą?) do niebiesko-fioletowej.
Dlaczego świerzbnica? Ponieważ kiedyś była stosowana do leczenia różnych dolegliwości skórnych, m.in. świerzbu, ale to niejedyne właściwości tej niby zwykłej rośliny.
Z tego co pamiętam - świerzbnica nie występuje na żadnej z pozostałych łąk, które odwiedzam. Hm, ciekawe dlaczego?
       Lepsze zdjecia kwiatów świerzbnicy polnej, począwszy od zawiązków kwiatowych aż do owocu przedstawiam TUTAJ.

Świerzbnica polna (Knautia arvensis) z rodziny szczeciowatych - kwiat dwupłciowy ma średnicę 3-4 cm. Kwiaty skrajne w koszyczku są większe od środkowych. Ich korona ma 4 płatki różnej wielkości.
Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - kwiaty jednopłciowe są o połowę mniejsze od dwupłciowych. Jednopłciowe złożone są przeważnie z kwiatów męskich (fot. 28 września)
Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - dolne liście są ogonkowe, jajowato lancetowate o długości do 20 cm, niepodzielne, całobrzegie lub ząbkowane.
Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - wygląd kępy. Siedliska: obrzeża lasów, zarośla, suche i średnio wilgotne łąki i wzgórza, przydroża, zbocza, czasami na polach uprawnych (fot. 28 września)
Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - pąk kwiatowy (fot. 28 września)
Świerzbnica polna (Knautia arvensis) jest często odwiedzana przez motyle, błonkówki i chrząszcze wyposażone w długie ssawki umożliwiające wysysanie nektaru z kielichów. U spodu kwiatu często czai się pająk kwietnik (Misumena vatia) - fot. 6 lipca
Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - owocostan. Owocem jest owłosiony orzeszek, opatrzony organem lotnym lub czepnym, powstałym z rozrośniętego kielicha. Nasiona roznoszone są przez mrówki.
Świerzbnica polna (Knautia arvensis) ma kwiaty niebiesko-fioletowe, czerwonawe lub białe, zebrane w półkuliste główki (koszyczki). Listki okrywy wyrastają gwiaździście. Szypułka koszyczków i dno kielicha są owłosione.


Dodane później

Świerzbnica polna (Knautia arvensis)  1 lipca







-----------------------------


Świerzbnica polna (Knautia arvensis (L.) J. M. Coult.) - gatunek rośliny należący do rodziny szczeciowatych (byliny z główkowatymi kwiatostanami, naprzeciwległymi liśćmi i suchymi owocami, zawierającymi pojedyncze nasiona).
Pochodzi z Europy oraz części Azji (Zachodnia Syberia, Zakaukazie, Kazachstan). W Europie jest pospolity.W Polsce pospolicie występuje na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
Bylina, hemikryptofit.
Roślina zmienna morfologicznie. Występuje w licznych formach związanych z różnymi siedliskami. Różnią się one głównie kształtami liści i owłosieniem liści i łodygi.

Łodyga - wzniesiona, gęsto lub słabo rozgałęziona. Jest cała owłosiona odstającymi włoskami, ponadto w dolnej części ma skierowane w dół szczecinki. Wysokość 30-60(70) cm.

Liście - ulistnienie naprzeciwległe, liście matowe, szarozielone i owłosione lub nagie.
Liście o zmiennym kształcie i różnym stopniu owłosienia, w dole łodygi gęsto, a w górze - odlegle ulistnione. Liście łodygowe siedzące, głęboko pierzasto podzielone; odziomkowe całobrzegie, zimujące.
Dolne liście ogonkowe, jajowato lancetowate o długości do 20 cm, niepodzielne, całobrzegie lub ząbkowane. Liście górne o blaszce liściowej głęboko wciętej, siedzące, pierzastodzielne, naprzeciwległe, odlegle ząbkowane.

Kwiaty - wargowe, niebiesko-fioletowe, czerwonawe lub białe, zebrane w półkuliste główki (koszyczki). Listki okrywy wyrastają gwiaździście. Szypułka koszyczków i dno kielicha są owłosione. Kwiaty dwupłciowe o średnicy 3-4 cm, jednopłciowe o połowę mniejsze. Jednopłciowe złożone są przeważnie z kwiatów męskich.
Kwiaty skrajne w koszyczku są większe od środkowych, ich korona ma 4 łatki różnej wielkości. Na kielichu występuje 8 szczeciniastych ości i 4-ząbkowy kieliszek.
Kwitnie od (maja) lipca do września, kwiaty są przedprątne, zapylane głównie przez motyle i pszczoły.

Owoc - owłosiony orzeszek, opatrzony organem lotnym lub czepnym, powstałym z rozrośniętego kielicha. Nasiona roznoszone są przez mrówki.

Korzeń - rozgałęzione kłącze, korzeń palowy nawet do 1 m głębokości.

Siedlisko - obrzeża lasów, zarośla, suche i średnio wilgotne łąki i wzgórza, przydroża, zbocza, czasami na polach uprawnych. Gatunek charakterystyczny dla łąk grądowych

Preferuje gleby dość lekkie, luźne, gliniaste. Roślina wapieniolubna rosnąca na podłożu o odczynie zasadowym lub obojętnym.

Świerzbnica polna jako roślina lecznicza - obecnie uznawana jest za chwast, lecz dawniej była stosowana w medycynie ludowej.
  • Ziele i korzeń zawierają saponiny, alkaloidy, kwas kawowy, garbniki, a także irydoidowe związki chromogenne, fenolokwasy, fitosterole i flawonoidy. 
  • Związki występujące w roślinie zapobiegają toksycznym uszkodzeniom wątroby. Ponadto obniżają poziom cholesterolu we krwi, mają działanie przeciwzapalnie, cytostatyczne i przeciwnowotworowe,
    działają uspokajająco, rozkurczowo, rozszerzają naczynia wieńcowe, zapobiegają dusznicy.
  • Ziele i kłącza stosowane były w leczeniu chronicznych chorób skórnych (świerzb, owrzodzenia, wypryski, pokrzywki, grzybica) i zmian rakowych.
  • Wewnętrznie odwar zalecano przy kaszlu, zapaleniu gardła, oskrzeli, zatok i zapaleniu opłucnej.

Świerzbnica polna najczęściej odwiedzana jest przez błonkówki, motyle oraz chrząszcze, wszystkie te owady, które posiadają długie ssawki, np. trzmiele, motyle, m.in. wąsateczki (Nemophora metallica), chrząszcze: np. strangalia czarniawa (Stenurella melanura), zmorsznik paskoczułki (Brachyleptura maculicornis) czy zmorsznik kropkowany (Anastrangalia sanguinolenta). U spodu kwiatów często czai się pająk kwietnik (Misumena vatia), polujący na owady odwiedzające świerzbnicę.

źródło 1, źródło 2 

1..92

świerzbnica polna, świerzbnica jak wygląda opis, Knautia arvensis, świerzbnica polna zdjęcia opis, Knautia arvensis opis zdjęcia, świerzbnica polna wygląd informacje, Knautia arvensis grafika informacje, świerzbnica polna właściwości lecznicze, Knautia arvensis zastosowanie lecznicze, świerzbnica polna działanie opis, Knautia arvensis właściwości informacje, świerzbnica polna chwile zachwycone, Knautia arvensis chwile zachwycone,


6 komentarzy:

  1. Ale to ostatnie zdjecie sloneczne... ah... mogla by byc juz wiosna. U mnie tak straszliwie malo slonca caly rok bylo.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dni się wydłużają, słonecznych chwil przybywa, a ja mam jeszcze w zanadrzu trochę słonecznych zdjęć - jakoś przeczekamy :-)

      Usuń
  2. świetny blog :) Sama też dopiero uczę się roślin, jesienią znalazłam magicznego fioletowego kwiatuszka i nie miałam pojęcia jak on się nazywa. Powiedziano mi jak - świerzbnica :D Dzięki niej dotarłam tutaj :) Cieszy mnie to bardzo...posty są profesjonalne, wyczerpują temat a zdjęcia przepiękne :) już lecę polecić znajomej która również kocha ziółka :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo się cieszę, że mogłam pomóc - zaczynam się specjalizować w tych wszystkich zwykłych-niezwykłych roślinach wokół nas. Często uważane za uciążliwe chwasty, są nie tylko piękne, ale posiadają też niezwykłe, często zapomniane właściwości lecznicze. Serdecznie zapraszam :-)

      Usuń
  3. pierwszym moim skojarzeniem z tym kwiatem są oczywiście motyle - kraśniki i wąsiki, przedstawiciele obu grup występują licznie i pospolicie na świerzbnicach, co dodatkowo ładnie wygląda na fotkach ;

    OdpowiedzUsuń
  4. wybitnie urodziwa, obok dziewanny mieszkanka wałów nadrzecznych którymi lubię wędrować.

    OdpowiedzUsuń