3 czerwca 2015

Kuklik pospolity, ziele goździkowe


Choć kuklik pospolity w swojej nazwie nie posiada litery E, to jednak na drodze mojej edukacji botanicznej jest on dla mnie jej "ucieleśnieniem" (kto pamięta owoce kuklika, które wzięłam za owoce jaskra, ten wie o czym mówię  :-) ). Tym razem mogę powiedzieć - aha, przyłożyłam się! Przeczesałam Łąkę Niespodzianek wzdłuż i wszerz i znalazłam niejedną roślinę, choć muszę dodać, że kuklik występuje tam nielicznie. O ile na owej łące rośnie mnóstwo glistników, to w porównaniu z ich liczebnością, kuklik stanowi najwyżej 3-5 procent. Oczywiście, nie sposób pomylić kuklika z glistnikiem - mimo, że obie rośliny mają żółte kwiaty różnią się bardzo. Choćby ilością płatków, wielkością kwiatów, pokrojem, a przede wszystkim kształtem liści. Kwitnącego kuklika nie można też pomylić z jaskrem, ani nawet jego owoców. Tyle, że kiedy pisałam o jaskrze, nie miałam pojęcia o istnieniu kuklika.
Zatem przedstawiam roślinkę, której byłam bardzo ciekawa. Rzeczywiście, mogłam ją kiedyś przeoczyć - jej kwiaty są małe, płatki szybko opadają, a cała roślina sprawia wrażenie nieco wiotkiej.
Jednak teraz, gdy już ją poznałam, z pewnością jej nie przeoczę, ani nie pomylę.
Dodane później
Wpis o jaskrze uzupełniłam już o zdjęcia liści i owoców. Pozostaje pytanie jaki to gatunek jaskra? Coś mi się zdaje, że może to być jaskier kosmaty, a nie ostry... Znawców proszę o pomoc w identyfikacji - link do wpisu

Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - pokrój rośliny
Nazwy ludowe - benedykt, goździk, korzeń goździkowy, kuklik goździk, ziele goździkowe
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) w okresie kwitnienia ma żółte i wzniesione kwiaty, wyrastające pojedynczo na szczytach łodyg.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - płatki korony pięciokrotne, odwrotnie jajowate u nasady klinowate, bez dłuższego paznokcia.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - rośnie pospolicie w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach, rowach, zrębach, śmietniskach.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - kwiaty przedprątne, zapylane przez owady, które przylatują do nektaru wydzielanego przez zielony pierścieniowaty miodnik.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - liście wyrastające na długich szypułkach, miękko owłosione, dolne - przerywano-lirowato-pierzaste, górne trzylistkowe.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - średnica kwiatu wynosi 1-2 cm
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - kwitnie od maja do września. W dojrzałych kwiatach pylniki pręcików są odchylone na zewnątrz, jednak mimo to czasami dochodzi do samozapylenia.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) jest rośliną leczniczą, ma również zastosowania kulinarne (kłącze używane jest do aromatyzowania niektórych gatunków likierów i piw)
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) kwitnie od maja do września.
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - przekwitły kwiat wkrótce stanie się owocem (fot 28 maja)
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - owoc (fot 30 maja)
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - owoc (fot 30 maja)
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - owoc (fot. 2 czerwca)
Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - dawniej stosowany jako środek przeciwbiegunkowy, wzmacniający, ściągający, przeciwgorączkowy, przeciwkrwotoczny, przeciwzapalny i antyseptyczny w chorobach żołądka i malarii. Używany do płukania jamy ustnej, by wzmocnić dziąsła i zęby.

-----------------------------------



Kuklik pospolity (Geum urbanum L.) - gatunek rośliny wieloletniej (byliny) należący do rodziny różowatych. Występuje w Afryce Północnej, Azji, Europie, a jako gatunek zawleczony również w Australii i na Nowej Zelandii.
W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
Nazwy ludowe: kuklik goździk, ziele goździkowe, goździk, benedykt.

Łodyga  -  wyprostowana, sztywna, miękko owłosiona. Wysokość (25)30-60(100) cm.

Liście  -  nieregularne, pierzaste, z większym listkiem szczytowym, grubo piłkowane, z piłkowanymi przylistkami, miękko owłosione. Liście odziomkowe - ogonkowe przerywano-lirowato-pierzaste, łodygowe zwykle siedzące i trójdzielne (trzylistkowe) wyrastające na długich szypułkach.

Kwiaty  - jasnożółte o średnicy 1-2 cm, na długich, wzniesionych, owłosionych szypułkach, zebrane po kilka w luźne wiechy. W czasie kwitnienia wzniesione do góry, kielich z kieliszkiem. Płatki korony pięciokrotne, płasko odstające, odwrotnie jajowate u nasady klinowate, bez dłuższego paznokcia, szybko opadające. Działki kielicha zielone, trójkątne, mniej więcej długości płatków korony, w czasie owocowania odgięte w dół. Kwiaty są przedprątne, zapylane przez owady, które przylatują do nektaru wydzielanego przez zielony pierścieniowaty miodnik. W dojrzałych kwiatach pylniki pręcików są odchylone na zewnątrz, jednak mimo to czasami dochodzi do samozapylenia.
Kwitnie od maja do września.

Owoce - niełupki krótko haczykowato owłosione. Owoce rozsiewane są przez zwierzęta (epizoochoria). Haczyk, za pomocą którego nasiona przyczepiają się do sierści zwierząt i ubrań ludzi powstaje z szyjki słupka.

Kłącze  - czerwonobrunatne, grube, stożkowate. Ma gorzki smak i zapach podobny do goździków.

Siedliska - rośnie pospolicie w lasach liściastych i mieszanych, na skrajach lasów, w miejscach ruderalnych, zaroślach, rowach, zrębach, na śmietniskach.
W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się duży wzrost liczebności i zajmowanie nowych stanowisk.
 
Bylina, hemikryptofit. Roślina azotolubna.
Tworzy mieszańce z kuklikiem sztywnym i kuklikiem zwisłym.

Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski : korzeń (Radix Gei urbani, Radix Caryophyllatae); zawiera geinę (glikozyd), garbniki (do 30%), kwasy organiczne (galusowy, kawowy, chlorogenowy), flawonoid, eugenol (olejek eteryczny).
  • Surowcem zielarskim są także młode pędy, świeże lub suszone
  • Działanie: dawniej stosowano jako środek przeciwbiegunkowy, wzmacniający, ściągający, przeciwgorączkowy, przeciwkrwotoczny, przeciwzapalny i antyseptyczny w chorobach żołądka i malarii. Używany do płukania jamy ustnej, by wzmocnić dziąsła i zęby
  • Podstawowe związki chemiczne: eugenol, garbniki, glikozyd geina, gorycze, kwasy organiczne, sole mineralne, związki flawonowe

Wyciąg alkoholowy lub odwar wodny z kłączy - w schorzeniach żołądkowo-jelitowych, biegunkach, nieżytach jelit i jelita grubego, czerwonce, zaburzeniach trawiennych, bólach i kurczach żołądka, wzdęciach, wymiotach, zatruciach, kolce jelitowej, dolegliwościach wątroby i woreczka żółciowego, w słabych krwotokach wewnętrznych, w przewlekłym, ostrym kaszlu.
Odwar z kłączy (jako płukanka) - w nieżytach jamy ustnej, krwawiących dziąsłach, paradentozie (neutralizuje przykry zapach z ust).
Żucie kłączy - w paradentozie, jako środek wzmacniający dziąsła i zęby.
Nasiadówki w odwarze z kłączy są pomocne w chorobach kobiecych, białych upławach, owrzodzeniach okołoodbytniczych, żylakach i świądzie odbytu.


Ciekawostki:
  • Odwar z korzenia kuklika nadaje wełnie trwały, rudawozłoty kolor.
  • Sproszkowane kłącze ze względu na jego smak i zapach przypominający goździki, używano dawniej jako przyprawę do zup i sosów, a listki jako specyficzny dodatek do zup.
  • Kłącze używane jest do aromatyzowania niektórych gatunków likierów i piw.

źródło 1, źródło 2, źródło 3,


.30.37.



kuklik pospolity, Geum urbanum, kuklik pospolity zdjęcia informacje, Geum urbanum zdjęcia opis, kuklik pospolity chwile zachwycone, Geum urbanum chwile zachwycone, kuklik goździk roślina zdjęcia, ziele goździkowe wygląd opis, goździk kuklik obrazy informacje, benedykt roślina wygląd działanie, kuklik pospolity właściwości lecznicze, Geum urbanum działanie lecznicze

7 komentarzy:

  1. świetny opis - jak sama nazwa wskazuje kuklików nie należy szukać na łące ale na terenach ruderalnych. łatwo go jednak przeoczyć, bo stosunkowo szybko przekwita i wtedy wtapia się w otoczenie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję, ale która część nazwy wskazuje na siedlisko ruderalne tej rośliny? Poza tym kuklik rośnie też w lasach liściastych i zaroślach...

      Usuń
    2. Urbanum w złożeniach znaczy tyle co miejski (przynajmniej jak na moją kulawa znajomość łaciny), czyli należy go traktować jako gatunek synantropijny, a to najkrótsza droga do skojarzeń z terenami ruderalnymi. Oczywiście że poza odmianami hodowlanymi, wszystkie inne rośliny i zwierzęta występować też muszą "dziko", ale odnoszę wrażenie że właśnie tam gdzie człowiek znacznie przekształcił środowisko kuklik radzi sobie zdecydowanie lepiej niż na łąkach czy w lasach - oczywiście mogę się mylić, bo żeby to z całą pewnością stwierdzić trzeba by zrobić szereg badań porównawczych, albo zabajcować na badaniach kogoś innego - ale takich niestety nie znam.

      Usuń
  2. Muszę się dokładniej przyjrzeć tym dwóm 'żółtkom', bo zdaje się, że też mi się mylą - chociaż nie powinny, bo jaskier ma takie charakterystyczne, wdzięczne, liście.
    Faktycznie glistnik jest bezkonkurencyjny w kwestii liczebności występowania.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Kwiaty jaskra, glistnika i kuklika, mimo, że żółte, różnią się bardzo wyraźnie - wielkością, kształtem i ilością płatków. Ja swego czasu owoce kuklika wzięłam za owoce jaskra i dziwiłam się, że znów przytrafił mi się nietypowy przypadek.
      A liście jaskra wreszcie sfotografowałam i w wolnej chwili uzupełnię wpis o nim. Pozdrawiam

      Usuń
  3. O, widziałam go w tym roku i nie wiedziałam jak się zwie :) i znów fajnie pokazałaś proces przekwitania w zdjęciach, Twój blog to skarbnica wiedzy:))
    Idę dziś na zbiory - po koniczynę, babkę lancetowatą, bez...oczywiście z aparatem:)) pozdrawiam:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Kuklik nie za bardzo rzuca się w oczy, gdyż ma niewielkie kwiaty. Jednak liście są charakterystyczne, no i te owoce. W ubiegłym roku nie zauważyłam tych roślin, ale obiecałam sobie nadrobić ten brak i oto jest. Jeśli będziesz w stanie rozpoznać tę roślinę na podstawie moich zdjęć, to moje wysiłki nie poszły na marne :-) Pozdrawiam

      Usuń