Ni pszczoła, ni mucha - prężec

Zmierzając nad Mały Staw, gdzie spodziewałam się spotkać (i fotografować) ważki mijałam sporo owadów. Niestety, niemal wszystkie są bardzo płochliwe - natychmiast reagują na ruch i zmianę światła - i uciekają. Trzeba było zatem użyć fortelu. W nasłonecznionym miejscu, gdzie zazwyczaj lubią przebywać, należy usadowić się wygodnie i... zaczekać. Spłoszone moim nadejściem rozpierzchły się wszystkie ważki i inne fruwające owady, ale gdy zastygłam w bezruchu, po chwili znów zaczęły nadlatywać. Tego dnia sfotografowałam kilkanaście ważek, ale także i tego owada z rodziny bzygowatych. Wierzcie mi - był piękny! Na tle wiosennej zieleni ten czarno-żółto ubarwiony prężec wyglądał jak mały klejnot - w sam raz broszka do żakietu pani Wiosny :-).

Chrysotoxum cautum [prężec ostrożny] - owad z rodziny bzygowatych. Samica

Prężec Chrysotoxum cautum z pożytecznej rodziny bzygowatych Syrphidae. Ubarwienie bezbronnych bzygowatych ma na celu odstraszenie potencjalnych amatorów. Upodobnienie się do żądlących pszczół czy os to ich jedyny oręż.

Prężec Chrysotoxum cautum - samica właśnie złożyła jajeczko.

Prężec Chrysotoxum cautum - po czym można rozpoznać samicę? Po tym, że jej oczy złożone nie stykają się ze sobą (są mniej rozwinięte)

Prężec Chrysotoxum cautum

Prężec Chrysotoxum cautum

Prężec Chrysotoxum cautum

Prężec Chrysotoxum cautum

------------------------------------------

 
Prężec Chrysotoxum cautum - owad z rodziny bzygowatych (Syrphidae), podrodzina Syrphini.
W Polsce pospolity.
Ciało czarne, masywne, z żółtymi pionowymi, przerywanymi przepaskami na bokach przedplecza (pronotum) i szerokimi żółtymi przepaskami na odwłoku. Scutellum (tu: ta półokrągła tarczka poniżej czarnego przedplecza) żółte z czarną plamką w środku. Czułki wydłużone, lecz ich pierwszy człon jest stosunkowo krótki (długości równej 2/3 członu drugiego). Skrzydła przezroczyste z mało wyrazistą pterostigmą.

• Wymiary -  długość ciała 12-15 mm,   rozpiętość skrzydeł 10,25-13 mm
• Okres występowania  -  od kwietnia do września, z apogeum w maju i czerwcu
• Siedlisko  -  skraje lasów, polany, baldachowiska, otwarte tereny trawiaste
• Pokarm  - nektar, pyłek, spadź. Larwy żywią się mszycami korzeniowymi.

W Polsce występuje około 400 gatunków muchówek (Diptera), należących do rodziny bzygowatych (Syrphidae). Bzygowate charakteryzują się bardzo zróżnicowaną biologią.

Ze względu na sposób odżywiania się ich larw możemy podzielić je na: fitofagi, mykofagi, kambiofagi, saprofagi oraz zoofagi. Larwy niektórych gatunków bzygowatych to drapieżcy, żywiący się głównie mszycami.

Obecność mszyc na roślinie żywicielskiej jest często warunkiem koniecznym do rozpoczęcia składania jaj przez samice Syrphidae. Większość z mszycożernych Syrphidae składa swoje jaja na roślinach, na których występuje duże zagęszczenie ofiar. Bzygowate wybierają roślinę kierując się bodźcami wzrokowymi i węchowymi, następnie dokonują selekcji kolonii mszyc.

Z kolei wszystkie postacie dorosłe tych muchówek odżywiają się pyłkiem i nektarem kwiatowym i są wabione przez wiele roślin nektarodajnych, a w szczególności przez kwitnące selerowate (Apiaceae) oraz astrowate (Asteraceae). Bzygowate najliczniej występują na łąkach, miedzach, leśnych polanach i w ogrodach.

Na intensywność lotu Syrphidae wpływają zmiany warunków atmosferycznych, takich jak temperatura powietrza, wilgotność czy nasłonecznienie.

Obecnie w ochronie roślin zwraca się uwagę na obecność miedz i innych stanowisk dzikiej roślinności w infrastrukturze gospodarstw. Ich obecność wpływa korzystnie na liczebność pożytecznej entomofauny, w tym także Syrphidae.

*************

Rodzina Syrphidae - Bzygowate

Liczna rodzina skupiająca bardzo dobrze fruwające muchówki - potrafią zawisać w powietrzu, opadać lub wznosić się pionowo nawet przy silnym wietrze, a nawet latać do tyłu.
Zarówno morfologia jak behawior bzygowatych są bardzo zróżnicowane.

Dychoptyczne ustawienie oczu u samicy prężca (oczy złożone rozdzielone są czołem).
Czerwona strzałka wskazuje Scutellum.

Oczy - duże, u samic dychoptyczne, u samców zwykle holoptyczne.
Skrzydła  - specyficznie użyłkowane – pojawia się pozorne obrzeżenie i pozorna żyłka, zwana też nibyżyłką (vena spuria). Wyjątkiem są tu bzygi z podrodziny Microdontinae.

Osobniki dorosłe żyją krótko, wyłączając te zimujące i znajdujące się w stanie diapauzy.

Bzygi z podrodziny Syrphini (a więc i prężec) żyją przeciętnie około 2 tygodni.
Trzmielówki z rodzaju Volucella żyją ponad 30 dni.
Rekordzistką jest Hammerschmidtia ferruginea - żyje do 55 dni.

Wśród naturalnych wrogów bzygowatych wymienić należy pająki i różne drapieżne owady, np. z rodziny Crabronidae, czy Asilidae. Znanym zabójcą bzygowatych jest Scatophaga stercoraria. Natomiast ptaki łowią Syrphidae stosunkowo rzadko.


Opracowując ten wpis skorzystałam z fragmentu pracy pt. "Muchówki bzygowate (Diptera: Syrphidae) występujące w uprawie kopru nasiennego (Anethum graveolens)" - Katarzyna Woszczyk, Marianna Zjawińska
oraz informacji ze strony Insektarium (polecam wszystkim bzygologom ;-P ), na której pośród wielu gatunków muchówek bzygowatych rozpoznałam prężca.
Znalazłam jeszcze jedną stronę z opisem i zdjęciami kilkunastu gatunków bzygowatych (link)



31 666

muchówka z żółtym odwłokiem, owad podobny do pszczoły, mucha podobna do osy, mucha przypominająca osę zdjęcia, żółto czarna mucha, prężec Chrysotoxum cautum zdjęcia, Chrysotoxum cautum opis zdjęcia, prężec ostrożny chwile zachwycone, Chrysotoxum cautum chwile zachwycone, bzyg podobny do pszczoły, duży bzyg zdjęcia,