Życie na słupie - epility

Z początkiem marca rozpoczęła się wiosna meteorologiczna, wczoraj kwadrans przed północą zaczęła się wiosna astronomiczna, od dziś mamy także wiosnę kalendarzową. Czas więc pożegnać zimę, co czynię bez żalu - koniec burych, zimnych i krótkich dni, precz z martwotą... choć nie tylko dlatego.
Jest bowiem pewna forma życia, której nie imają się pory roku, a okres jesienno-zimowy jest ponoć najodpowiedniejszy do jej wynajdywania. Są to porosty. Rosną w wielu środowiskach, niekiedy jako organizmy pionierskie, zdolne do zasiedlenia miejsc, których nie zdołały opanować inne rośliny, takich jak np. skały, mury, dachówki czy beton. Takie porosty nazywane są epilitami i kilka z nich chcę dzisiaj przedstawić. Rozsiadły się na starym, betonowym słupku. Są maleńkie, lecz w ilości ich siła - zdołały odmienić kolor betonu, który coraz bardziej stapia się z otaczającą naturą (w tym przypadku - trawnikiem).
Do niedawna sądziłam, że w mojej okolicy występują tylko dwa porosty, które widziałam na drzewach - złotorost ścienny i pustułka pęcherzykowata. Często zaglądam i niezmiennie podziwiam piękne zdjęcia m.in. porostów na blogu Obrazy Natury, którego autor zapewnił mnie, że w promieniu kilometra znajdzie się nie dwa, ale ze sto różnych gatunków porostów. Zaintrygowało mnie to i zaczęłam baczniej ich wypatrywać.
Być może kiedyś zidentyfikuję gatunki porostów, które rozgościły się na słupku. Na razie ze zdumieniem oglądam zdjęcia fragmentów betonu, który ewidentnie żyje. Zauroczyły mnie również wyszukane (zawsze dwuczłonowe) nazwy porostów; kilka z nich wymieniam pod zdjęciami. Ich jakość pozostawia wiele do życzenia, niemniej fotowanie porostów późną jesienią i zimą sprawi mi sporo frajdy w tym trudnym okresie.
Wszystkim znawcom porostów będę wdzięczna za identyfikację.

Porosty są organizmami pionierskimi, porastającymi nawet tak nieprzyjazne dla roślin siedliska, jak skały wapienne, granitowe i inne, beton, cegła, zaprawa murarska, dachówka, eternit. Są to tzw. epility.
Biały porost na zdjęciu to misecznica murowa, rozetnik murowy (Lecanora muralis) bez owocników. 

Epilit to roślina, porost, glon rosnący na skale, rodzaj litofita. Do epilitów należą głównie porosty oraz, w miejscach wilgotnych, glony.

Epility mają znaczenie w przyrodzie i gospodarce człowieka. Rozkładają skalne podłoże, na którym żyją, zatrzymują części organiczne i w ten sposób przyczyniają się do powstawania gleb. Te, które rosną na konstrukcjach budowlanych przyczyniają się do ich niszczenia.

Porosty, czyli grzyby zlichenizowane potrafią rozwijać się i przetrwać w najtrudniejszych warunkach, takich jak brak wody, bardzo niskie i wysokie temperatury, zalewanie słoną wodą morską oraz duże dawki promieniowania ultrafioletowego.

Wzrost zanieczyszczenia środowiska (rozwój przemysłu i motoryzacji) spowodował gwałtowne zmniejszenie populacji, a nawet wymieranie wielu organizmów, w szczególności porostów, czyli grzybów lichenizowanych.

Porosty (Lichenes) są organizmami zaliczanymi do królestwa grzybów (Fungi), składającymi się z komponenta grzybowego i glonowego, powiązanych symbiozą nierozłączną. W przeciwieństwie do glonu grzyb nie potrafi egzystować samodzielnie.

Porosty są ważnym elementem życia wielu gatunków bezkręgowców, dają im schronienie oraz stanowią dla nich źródło pożywienia. Poprzez zdolność pochłaniania przez plechy dużych ilości wody z mgły, rosy i innych opadów atmosferycznych, porosty regulują wilgotność środowiska, w istotny sposób kształtując jego mikroklimat.

Porosty istnieją od co najmniej 400 mln lat. Pojawiły się jeszcze przed powstaniem roślin naczyniowych.

Główną cechą porostów umożliwiającą im życie w nieprzyjaznych dla roślin warunkach jest ich zdolność do przetrwania w warunkach braku wody - następuje wówczas zatrzymanie czynności fizjologicznych i porosty przechodzą w stan uśpienia.

Plechy porostów mają postać różnokolorowych ziarnistych lub skorupiastych nalotów, łusek, listków bądź krzaczków.

Na świecie znanych jest ponad 17 tysięcy opisanych dotychczas gatunków. W Polsce występuje ok. 1600 gatunków. Wykaz gatunków odnotowanych w Polsce jest co roku uzupełniany o nowo odkryte taksony. W najnowszych systemach taksonomicznych porosty, jako grupa, nie są wydzielane, a należące do nich taksony są włączane do systemu grzybów.

A oto ów betonowy słupek w całej okazałości widziany od strony zachodniej i północnej.
Najmniej porostów znajduje się na stronie południowej.

Porosty naskalne o plechach skorupiastych mogą żyć ponad sto lat. Znana jest plecha misecznicy popielatej (Aspicilia cinerea) licząca 1000 lat, a rekordzistą jest wzorzec geograficzny (Rhizocarpon geographicum), który może żyć nawet 9000 lat.

 ------------------------------------

Porosty (Lichenes) są organizmami zaliczanymi do królestwa grzybów (Fungi), składającymi się z komponenta grzybowego i glonowego powiązanych symbiozą nierozłączną, czyli koniunktywną (w przeciwieństwie do glonu grzyb nie potrafi egzystować samodzielnie). Grzyb i glon tworzą organizm o zupełnie nowych właściwościach, dzięki czemu porosty mogą egzystować w miejscach często niedostępnych dla innych form życia. 

Porosty występują jako:

• epility (gatunki naskalne), 
• epifity (gatunki nadrzewne porastające korę), 
• epiksylity (gatunki zasiedlające martwe drewno)
• epigeity (gatunki naziemne). 

Plechy porostów mają postać różnokolorowych ziarnistych lub skorupiastych nalotów, łusek, listków bądź krzaczków. 
Powszechne występowanie epifitów (porostów nadrzewnych), przy stosunkowo dużej ich wrażliwość na toksyny w zanieczyszczonym powietrzu, jest wykorzystywane do wstępnej oceny stopnia skażenia środowiska.

Porosty pojawiły się jeszcze przed powstaniem roślin naczyniowych. Istnieją od co najmniej 400 mln lat. Wielu uczonych uważa za pewne, że Nematothallus był porostem. W skamienielinach znalezionych w południowych Chinach (szacowany wiek 550-635 mln lat) znaleziono ich komórki i cienkie włókna. W kawałkach bursztynu sprzed 40 mln lat również znajduje się uwięzione porosty. 
Badania prowadzone w roku 1955 wykazały, że grzyby mają naturalne predyspozycje do ewoluowania w kierunku porostów i że w historii życia na ziemi proces ten odbywał się wielokrotnie. Obecnie porosty stanowią około 20% liczby gatunków grzybów.

Główną cechą porostów umożliwiającą im życie w nieprzyjaznych dla roślin warunkach jest ich zdolność do przetrwania w warunkach braku wody - następuje wówczas zatrzymanie czynności fizjologicznych i porosty przechodzą w stan uśpienia. Po pojawieniu się wody wznawiają swoje czynności życiowe. Wytrzymują także bardzo niskie i wysokie temperatury, zalewanie słoną wodą morską oraz duże dawki promieniowania UV. 
W 2005 na rosyjskiej rakiecie Sojuz krążącej na orbicie wokółziemskiej przeprowadzono eksperyment: dwa gatunki porostów: wzorzec geograficzny (Rhizocarpon geographicum) i złotorost pyszny (Xanthoria elegans) umieszczono w otwartym zbiorniku na zewnątrz statku kosmicznego (!!). Przez 15 dni znosiły próżnię, duże różnice temperatur i silne promieniowanie UV. Po powrocie na ziemię porosty wznowiły swoje czynności życiowe.


Epilit - roślina, porost, glon rosnący na skale, rodzaj litofita. Nazwa pochodzi z języka greckiego: lithos - kamień, phyte - roślina. Do epilitów należą głównie porosty oraz, w miejscach wilgotnych, glony.

Epility są roślinami pionierskimi. Rosną na różnego rodzaju skałkach, blokach skalnych, głazach narzutowych, ale także na zbudowanych przez człowieka konstrukcjach betonowych, murowanych i na różnego rodzaju wyrobach, np. na dachówkach, eternicie.
Mają znaczenie w przyrodzie i gospodarce człowieka. Rozkładają skalne podłoże, na którym żyją, zatrzymują części organiczne i w ten sposób przyczyniają się do powstawania gleb.
Te, które rosną na konstrukcjach budowlanych przyczyniają się do ich niszczenia.


Przykładowe gatunki epilitów występujące w Polsce:

• misecznica pospolita  Lecanora dispersa, 
• misecznica biaława  Lecanora albescens, 
• misecznica murowa  Lecanora muralis, 
• liszajecznik żółty  Candelariella vittelina
• jaskrawiec zwodniczy  Caloplaca decipiens
• brunka isidiowa  Neofuscelia loxodes, 
• żełuczka isidiowa  Xanthoparmelia conspersa
• tarczownica skalna  Parmelia saxatilis. 
• wzorzec geograficzny  Rhizocarpon geographicum (L.) DC.
• kruszownica wielolistkowa  Umbilicaria polyphylla

 
Źródła i linki
porosty, epilit, Zwiastuny czystego powietrza,  Atlas porostów, 

..7758

1

porosty zdjęcia informacje, epility zdjęcia informacje, porosty na betonie zdjęcia, porosty epilityczne obrazy informacje, porosty zdjęcia chwile zachwycone, porosty zdjecia podział siedliska