 |
| Życie nie znosi próżni :-) Ogródek chwastów (9 sierpnia) |
Jeden spis chwastów pochodzi z Wikipedii i chcę mieć go pod ręką, zwłaszcza, że prawie wszystkie pozycje zaopatrzone są w linki do stosownych stron internetowych (jeśli nie polskich, to obcojęzycznych). Dotąd nawet nie przypuszczałam, że istnieje spis chwastów :-).
Drugi wykaz pochodzi ze strony Notatnik rolnika (obecnie niedziałającej) i dotyczy chwastów pól uprawnych. Oba spisy pokrywają się częściowo.
(Uwaga! Dołączyłam jeszcze trzeci spis - gatunki roślin inwazyjnych).
Niektóre z tych roślin są chwastami segetalnymi. Mając cykl życiowy zbliżony do roślin uprawnych, wśród których żyją, zostały niemal całkowicie wytępione. Rośliny te stają się u nas tak rzadkie, że grozi im całkowite wyginięcie. Przyczyną tego jest udoskonalenie metod zwalczania chwastów w rolnictwie i powszechne ich stosowanie. Dotyczy to tych gatunków chwastów, które są tak wyspecjalizowane, że występują wyłącznie na polach uprawnych.
Niektóre gatunki, jak np. niektóre chwasty lnu wyginęły już zupełnie w Polsce, inne, jak np. kąkol polny czy miłek letni są tak rzadkie, że znajdują się na granicy wyginięcia.
By zapobiec ich wyginięciu zakłada się specjalne ogródki chwastów.
No właśnie! Już w ubiegłym roku wymyśliłam coś takiego, by na dużych trawnikach wydzielić strefy ochronne dla natury, które nie podlegałaby koszeniu, ani innym zabiegom "pielęgnacyjnym". Takie ogródki są także w moim interesie - mogłabym fotografować piękne rośliny w miarę naturalnym środowisku. Przecież taki ogródek nie zagrażałby trawnikowi, na którym dokonuje się regularnego koszenia. Tam, gdzie koszenia są regularnie wykonywane, te niepożądane (wg ogrodników i rolników) rośliny nie mają wielkich szans, by wydać owoce. A zobaczycie, kiedyś będziecie je odtwarzać, siać i pielęgnować dziwiąc się krótkowzroczności i brakowi wrażliwości estetycznej swoich przodków!! Trzeba też pamiętać, że wiele z owych chwastów jest ziołami. Tak, tak, one wyrastają na łąkach i nieużytkach. Dopiero potem kupujemy je w aptekach i sklepach zielarskich.
Jeden taki ogródek chwastów już posiadam - na Przypłociu (to kawałek ziemi o długości ok. 170 kroków i szerokości 1-2 kroków). Jeszcze zimą odnalazłam i poprosiłam właścicielkę pewnej posesji, by nie kosiła "zielska" przed swoim płotem w czasie wiosny i lata, a najlepiej wcale. Być może zauważyła mnie jak od ubiegłej wiosny kręcę się w pobliżu z aparatem w dłoniach i chętnie przystała.
A czego tam nie ma! Może w przyszłym roku zajmę się sprawą Przypłocia bardziej statystycznie? Np. ile różnego rodzaju gatunków roślin znajdę pomiędzy poszczególnymi słupkami ogrodzenia? Może do tego czasu poznam więcej roślin i będę nawet w stanie podać spis roślin w każdej "strefie" i wykazać, że nawet na tak wąskim i niewielkim skrawku ziemi, rośliny grupują się w skupiska wraz z innymi, a gdzie indziej dominują zupełnie inne.
Samoistne ogródki chwastów, ku mojej uciesze, powstają na wielkich niekoszonych trawnikach wzdłuż jezdni. Dziękuję wszelkim odpowiedzialnym za ich stan służbom, że nie marnują pieniędzy i wysiłku na ich unicestwienie. Niech rosną. Są przecież tak pasCudnie zachwaszczone!
 |
| Naturalny "ogródek chwastów" (20 września) |
Spis pierwszy zaczyna się od litery B, bo widocznie nie ma chwastów na A, a także na litery E i Ź.
A więc oto lista gatunków chwastów od B do Ż. Z kolei w spisie chwastów rolnych (poniżej pierwszego) znajdują się aż dwa chwasty na literę A :-).
Nazwy na jasnoniebieskim tle oznaczają, że ich fotografie i opisy botaniczne znajdują się na tym blogu (szukaj w etykietach "Pstryk! I jest". Niestety, niektóre rośliny, mimo, że zostały przeze mnie opisane na blogu, nie zostały tu jeszcze odznaczone z powodu nieustalenia konkretnego gatunku (np. jest kilka gatunków nawłoci, przymiotna itd.), ale do czasu :-) .
Myślę, że dobrym pomysłem będzie umieszczanie tu małych zdjęć (po kliknięciu w nie można zobaczyć je w pełnym rozmiarze) konkretnych roślin pod ich nazwą. Może w ten sposób powstanie ilustrowany spis chwastów? O, dla przykładu, wszystkie chwasty na litery I i Ś już zostały przeze mnie zilustrowane :-D . Kolejne literki "załatwię" w swoim czasie, na tyle, na ile będzie to możliwe.
Oczywiście, na moim blogu opisuję i przedstawiam na zdjęciach także inne rośliny niebędące chwastami.
Spis nr 1
Chwasty (spis wg Wikipedii)
B
- babka lancetowata (Plantago lanceolata)
- babka zwyczajna (Plantago major)
- barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium)
- barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi)
- bez hebd (Sambucus ebulus)
- bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium)
- blekot pospolity (Aethusa cynapium)
- bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea)
- bodziszek porozcinany (Geranium dissectum)
- bodziszek rozłożysty (Geranium divaricatum)
- bodziszek kosmaty (Geranium molle)
- bodziszek drobny (Geranium pusillum)
- bodziszek okrągłolistny (Geranium rotundifolium)
- bylica polna (Artemisia campestris)
- bylica pospolita (Artemisia vulgaris)
C
- cieciorka pstra (Coronilla varia)
- chaber bławatek (Centaurea cyanus)
- chaber driakiewnik (Centaurea scabiosa)
- chłodek drobny (Arnoseris minima)
- chroszcz nagołodygowy (Teesdalea nudicaulis)
- chrzan pospolity (Armoracia rusticana)
- chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli)
- cykoria podróżnik (Cichorium intybus)
- czarnuszka polna (Nigella arvensis)
- czarnuszka siewna (Nigella sativa)
- czechrzyca grzebieniowa (Scandix pecten-veneris)
- czerwiec roczny (Scleranthus annuus)
- czosnek kątowy (Allium angulosum)
- czosnek winnicowy (Allium vineale)
- czosnek kulisty (Allium rotundum)
- czosnek zielonawy (Allium oleraceum)
- czyściec błotny (Stachys palustris)
- czyściec polny (Stachys arvensis)
- czyściec prosty (Stachys recta)
- czyściec roczny (Stachys annua)
D
- dąbrówka żółtokwiatowa (Ajuga chamaepitys)
- dymnica pospolita (Fumaria officinalis)
- dymnica szerokodziałkowa (Fumaria rostellata)
- dymnica różowa (Fumaria schleicheri)
- dymnica drobnokwiatowa (Fumaria vaillantii)
- dziewanna pospolita (Verbascum nigrum)
- dziurawiec rozesłany (Hypericum humifusum)
- dzwonek jednostronny (Campanula rapunculoides)
F
- farbownik lekarski (Anchusa officinalis)
- fiołek polny (Viola arvensis)
- fiołek trójbarwny (Viola tricolor)
G
- gęsiówka piaskowa, rzeżusznik piaskowy (Cardaminopsis arenosa)
- głowienka pospolita (Prunella vulgaris)
- gorczyca polna (Sinapis arvensis)
- gorczycznik pospolity (Barbarea vulgaris)
- goździeniec okółkowy (Illecebrum verticillatum)
- groch zwyczajny polny (Pisum sativum subsp. arvense)
- groszek bulwiasty (Lathyrus tuberosus)
- groszek kosmatostrąkowy (Lathyrus hirsutus)
- groszek liściakowaty (Lathyrus nissolia)
- gryka tatarka (Fagopyrum tataricum)
- gwiazdnica pospolita (Stellaria media)
I
- iglica pospolita (Erodium cicutarium)
J
- jaskier ostry (Ranunculus acer)
- jaskier polny (Ranunculus arvensis)
- jaskier rozłogowy (Ranunculus repens)
- jasnota biała (Lamium album)
- jasnota różowa (Lamium amplexicaule)
- jasnota purpurowa (Lamium purpureum)
K
- kanianka lnowa (Cuscuta epilinum)
- kanianka koniczynowa (Cuscuta trifoli)
- kanianka macierzankowa (Cuscuta epithymum)
- karmnik bezpłatkowy (Sagina ciliata), (Sagina apetala)
- karmnik rozesłany (Sagina procumbens)
- kąkol polny (Agrostemma githago)
- kłosówka miękka (Holcus mollis)
- kocanki piaskowe (Helichrysum arenarium)
- kocimiętka właściwa (Nepeta cataria)
- kokornak powojnikowy (Aristolochia clematis)
- komosa biała (Chenopodium album)
- komosa sina (Chenopodium glaucum)
- komosa wielkolistna (Chenopodium hybridum)
- komosa wielonasienna (Chenopodium polyspermum)
- koniczyna biała (Trifolium repens)
- koniczyna łąkowa (Trifolium pratense)
- koniczyna polna (Trifolium arvense)
- koniczyna różnoogonkowa (Trifolium campestre)
- kozłek lekarski (Valeriana offcinalis)
- krowiziół zbożowy (Vaccaria hispanica)
- krwawnik pospolity (Achillea millefolium)
- krwiściąg mniejszy (Sanguisorba minor)
- krwiściąg średni (Sanguisorba muricata)
- krzywoszyj polny, farbownik polny (Lycopsis arvensis)
- kurzyślad błękitny (Anagallis foemina)
- kurzyślad polny (Anagallis arvensis)
L
- lenek stoziarn (Radiola linoides)
- lepnica biała (Silene alba)
- lepnica dwudzielna (Silene dichotoma)
- lepnica francuska (Silene gallica)
- lepnica rozdęta (Silene vulgarris)
- lepnica smukła (Silene conica)
- lnica polna (Linaria arvensis)
- lnica pospolita (Linaria vulgaris)
- lnica zgiętoostrogowa (Linaria spuria)
- lnicznik drobnoowocowy (Camelina microcarpa)
- lnicznik siewny (Camelina sativa)
- lnicznik właściwy (Camelina alyssum)
- lucerna nerkowata (Medicago lupulina)
- lucerna sierpowata (Medicago falcata)
- lulek czarny (Hyoscyamus niger)
Ł
- łoboda błyszcząca (Atriplex nitens)
- łoboda rozłożysta (Atriplex patula)
- łoczyga pospolita (Lapsana communis)
- łopian większy (Arctium lappa)
- łyszczec polny (Gipsophyla muralis)
M
- mak piaskowy (Papaver argemone)
- mak polny (Papaver rhoeas)
- mak wątpliwy (Papaver dubium)
- mokrzycznik baldaszkowy (Holosteum umbellatum)
- marchew zwyczajna (Daucus carota)
- maruna bezwonna (Matricaria perforata), (Matricaria inodorum)
- marzymięta grzebieniasta (Elsholtzia ciliata)
- mierznica czarna (Ballota nigra)
- mietlica biaława (Agrostis gigantea)
- mietlica rozłogowa (Agrostis stolonifera)
- mietlica pospolita (Agrostis capillaris)
- mięta pieprzowa (Mentha piperita)
- mięta polna (Mentha arvensis)
- miłek letni (Adonis vernalis)
- miłek szkarłatny (Adonis flammea)
- miotła zbożowa (Apera spica-venti)
- mlecz kolczasty (Sonchus asper)
- mlecz polny (Sonchus arvensis)
- mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus)
- mniszek pospolity (Taraxacum officinale)
- muchotrzew polny (Spergularia rubra), (Spergularia campestris)
- mysiurek drobny (Myosurus minimus)
N
- nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)
- nawłoć późna (Solidago gigantea)
- nawłoć wąskolistna (Solidago graminifolia)
- nawrot polny (Lithospermum arvense)
- niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora)
- niedośpiałek maleńki (Centunculus minimus)
- niezapominajka pagórkowata (Myosotis ramosissima)
- niezapominajka piaskowa (Myosotis stricta)
- niezapominajka polna (Myosotis arvensis)
- nostrzyk biały (Melilotus alba)
- nostrzyk żółty (Melilotus officinalis)
O
- oset kędzierzawy (Carduus crispus)
- ostrożeń błotny (Cirsium palustre)
- ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare)
- ostrożeń polny (Cirsium arvense)
- ostróżeczka polna (Consolida regalis)
- owies głuchy (Avena fatua)
- owies szorstki (Avena strigosa)
- ożędka groniasta (Neslia paniculata)
P
- palusznik krwawy (Digitaria sanguinalis)
- palusznik nitkowaty (Digitaria ischaemum)
- pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa)
- perz właściwy (Agropyrum repens)
- pępawa dachowa (Crepis tectorum)
- pępawa nicejska (Crepis nicaensis)
- pępawa zielona (Crepis Crepis capillaris)
- piaskowiec macierzankowy (Arenaria serpyllifolia)
- pieprzycznik przydrożny (Cardaria draba)
- pięciornik gęsi (Potentilla anserina)
- podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria)
- podbiał pospolity (Tussilago farfara)
- pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica)
- pokrzywa żegawka (Urtica urens)
- połonicznik kosmaty (Herniaria hirsuta)
- portulaka pospolita (Portulaca oleracea)
- powój polny (Convolvulus arvensis)
- poziewnik dwudzielny (Galeopsis bifida)
- poziewnik miękkowłosy (Galeopsis pubescens)
- poziewnik polny (Galeopsis ladum)
- poziewnik szorstki (Galeopsis tetrachit)
- poziewnik wąskolistny (Galeopsis angustifolia)
- prosienicznik gładki (Hypochoeris glabra)
- prosienicznik szorstki (Hypochoeris radicata)
- przelot pospolity (Anthyllis vulneraria)
- przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia)
- przetacznik Dillena (Veronica dillenii)
- przetacznik ćmy (Veronica opaca)
- przetacznik lśniący (Veronica polita)
- przetacznik macierzankowy (Veronica serpylifolia)
- przetacznik perski (Veronica persica)
- przetacznik polny (Veronica arvensis)
- przetacznik rolny (Veronica agrestis)
- przetacznik trójlistkowy (Veronica triphyllos)
- przetacznik wiosenny (Veronica verna)
- przewiercień okrągłolistny (Bupleurum rotundifolium)
- przymiotno kanadyjskie (Erigeron canadensis)
- przymiotno ostre (Erigeron acer)
- przytulia czepna (Galium aparine)
- przytulia fałszywa (Galium spurium)
- przytulia pospolita (Galium mollugo)
- przytulia trójdrożna (Galium tricorne)
- przytulia wielkoowocowa (Galium valantia)
- psianka czarna (Solanum nigrum)
- pszeniec różowy (Melampyrum arvense)
- pszonacznik wschodni (Conringia orientalis)
- pszonak drobnokwiatowy (Erysimum cheranthoides)
R
- rdest gruczołowaty (Polygonum tomentosum)
- rdest kolankowaty (Polygonum nodosum)
- rdest mniejszy (Polygonum minus)
- rdest ostrogorzki (Polygonum hydropiper)
- rdest plamisty (Polygonum persicaria)
- rdest powojowaty (Polygonum convolvulus)
- rdest ptasi (Polygonum aviculare)
- rdest ziemnowodny (Polygonum amphibium)
- rogownica drobnokwiatowa (Cerastium brachypetalum) - bardzo rzadka!
- rogownica lepka (Cerastium anomalum)
- rogownica pięciopręcikowa (Cerastium semidecandrium)
- rogownica pospolita (Cerastium holosteoides)
- rolnica pospolita (Sherardia arvensis)
- roszpunka bruzdkowana (Valerianella rimosa)
- roszpunka ostrogrzbiecista (Valerianella carinata)
- roszpunka warzywna (Valerianella locusta)
- roszpunka ząbkowana (Valerianella dentata)
- rukiewnik wschodni (Bunias orientalis)
- rumian austriacki (Anthemis austriaca)
- rumian polny (Anthemis arvensis)
- rumian psi (Anthemis cotula)
- rumian ruski (Anthemis ruthenica)
- rumian żółty (Anthemis tinctoria)
- rumianek bezpromieniowy (Matricaria marticarioides)
- rumianek bezwonny (Matricaria grandiflora)
- rumianek pospolity (Matricaria chamomilla)
- rzepicha błotna (Rorippa palustris)
- rzepicha leśna (Rorippa sylvestris)
- rzepień pospolity (Xanthium strumarium)
- rzodkiew świrzepa (Raphanus raphanistrum)
- rzodkiewnik pospolity (Arabidopsis thaliana)
S
- seradela pastewna (Ornithopsus sativus)
- seradela drobna (Ornithopsus perpusillus)
- serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca)
- sierpnica pospolita (Falcaria vulgaris)
- sit dwudzielny (Juncus bufonius)
- sit główkowaty (Juncus capitatus)
- skrytek polny (Aphanes arvensis)
- skrzyp polny (Equisetum arvense)
- skrzyp leśny (Equisetum sylvaticum)
- słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus)
- sporek pięciopręcikowy (Spergula pentandra)
- sporek wiosenny (Spergula morisoni)
- starzec lepki (Senecio viscosus)
- starzec zwyczajny (Senecio vulgaris)
- stokłosa polna (Bromus arvensis)
- stokłosa żytnia (Bromus secalinus)
- stulicha psia (Descurainia sophia)
- stulisz gładki (Sisymbrium irio)
- stulisz Loesela (Sisymbrium loeselii)
- szafirek groniasty (Muscari neglectum)
- szalej jadowity (Cicuta virosa)
- szałwia okręgowa (Salvia vericillata)
- szarłat prosty (Amaranthus chlorostachys)
- szarłat tępolistny, siny (Amaranthus lividus)
- szarota błotna (Filaginella uliginosa)
- szczaw kędzierzawy (Rumex crispus)
- szczaw polny (Rumex acetosella)
- szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius)
- szczyr roczny (Mercurialis annua)
- szczawik różkowaty (Oxalis corniculata)
- szczawik żółty (Oxalis stricta)
- szczwół plamisty (Conium maculatum)
- szelężnik włochaty (Rhinanthus alectorolophus)
- szelężnik większy (Rhinanthus angustifolius)
- szparzyca promienista (Bifora radians)
Ś
- ślaz zaniedbany (Malva neglecta)
- śniedek baldaszkowaty (Ornithogallum umbellatum)
- świerzbnica polna (Knautia arvensis)
T
- tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris)
- tobołki czosnkowe (Thlaspi aliaceum)
- tobołki polne (Thlaspi arvense)
- tobołki przerosłe (Thlaspi perfoliatum)
- tomka oścista (Anthoxanthum aristatum )
- trzcina pospolita (Phragmites communis)
U
- uczep trójlistkowy (Bidens tripartita)
- uczep zwisły (Bidens cernua)
W
- wiechlina łąkowa (Poa pratensis)
- wiechlina roczna (Poa annua)
- wiechlina zwyczajna (Poa trivialis)
- wierzbówka kiprzyca (Epilobium angustifolium)
- wilczomlecz drobny (Euphorbia exigua)
- wilczomlecz lancetowaty (Euphorbia esula)
- wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia)
- wilczomlecz ogrodowy (Euphurbia peplus)
- wilczomlecz sierpowaty (Euphorbia falcata)
- wilczomlecz sosnka (Euphorbia cyparissias)
- wilczomlecz szerokolistny (Euphorbia platyphyllos)
- wilczypieprz roczny (Thymalea passerina)
- wilżyna rozłogowa (Ononis repens)
- wiosnówka pospolita (Erophila verna)
- włośnica sina (Setaria pumila)
- włośnica okółkowa (Setaria verticillata)
- włośnica zielona (Setaria viridis)
- włóczydło polne (Caucalis platycarpos)
- wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare)
- wyczyniec polny (Alopecurus mysoruides)
- wyka brudnożółta (Vicia grandiflora)
- wyka czteronasienna (Vicia tetrasperma)
- wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta)
- wyka kosmata, wyka ozima (Vicia villosa)
- wyka pannońska (Vicia pannonica)
- wyka pstra (Vicia dasycarpa)
- wyka ptasia (Vicia cracca)
- wyka siewna (Vicia sativa)
- wyka wąskolistna (Vicia angustifolia)
- wyżlin polny (Antirrhinum orontium)
Z
- zagorzałek późny (Odontites serotina, syn. Odontites rubra)
- zagorzałek wiosenny (Odontites verna)
- zapłonka brunatna (Nonea pulla)
- zaraza drobnokwiatowa (Orobanche minor)
- zaraza gałęzista (Orobanche ramosa)
- złocień polny (Chrysanthemum segetum)
- złocień właściwy (Chrysanthemum leucanthemum)
- złoć łąkowa (Gagea pratensis)
Ż
- żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora)
- żółtlica owłosiona (Galinsoga ciliata)
- życica lnowa (Lolium remotum)
- życica roczna (Lolium termulentum)
- życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum)
- żywokost lekarski (Symphytum officinale)
 |
| Naturalny ogródek chwastów |
B
C
D
F
G
I
J
K
L
Ł
M
N
O
P
R
S
Ś
T
U
W
Z
Ż
Chwasty w znaczeniu rolniczym - każda roślina obca w łanie, która nie została celowo tam wysiana i nie jest przedmiotem upraw na danym polu.
Podział chwastów w zależności od miejsca występowania:
Szkodliwość gospodarcza chwastów:
Właściwości biologiczne chwastów:
Przyczyny wzrostu zachwaszczenia pól i zmian w składzie gatunkowym:
Klasyfikacja chwastów według ich właściwości biologicznych:
Najważniejsze chwasty występujące w zbożach:
Najczęściej występujące gatunki chwastów w zbożach:
Podział chwastów w zależności od miejsca występowania:
- chwasty segetalne - występują na gruntach ornych, mimo że człowiek je zwalcza i wpływają ujemnie na wysokość oraz jakość plonu
- chwasty ruderalne - występują na terenach nieużytkowanych rolniczo np. przy drogach, koło budynków i płotów, na nasypach kolejowych
- chwasty łąk i pastwisk
- konkurencja o miejsce i o światło
- zużycie wody i składników pokarmowych
- wzrost kosztów produkcji
- obniżenie wartości produktów rolnych
- chwasty toksyczne dla ludzi i zwierząt (np. szalej jadowity, starzec jakubek, szczwój plamisty, blekot pospolity, skrzypy, psianka czarna)
- współdziałanie i rozprzestrzenianie się chorób i szkodników
- gleba (od 10 do 60 tys. szt /1 m2)
- nieoczyszczony materiał siewny
- niewłaściwy płodozmian czy zmianowanie
- powierzchnie nieuprawiane
- obornik i komposty
Właściwości biologiczne chwastów:
- Zdolności adaptacyjne
- Płodność chwastów:
- chwasty wydające poniżej 500 nasion (np. przytulia czepna, nawrot polny, kąkol polny, chaber bławatek)
- chwasty wydające 500-1000 nasion (np. rdesty, gorczyca polna, chwastnica jednostronna)
- chwasty wydające 1000-5000 nasion (np. komosa, sporek polny, maki, żółtnica drobnokwiatowa)
- chwasty wydające ponad 5000 nasion (np. przymiotno kanadyjskie, ostrożeń polny, mak polny)
- Sposoby rozprzestrzeniania się chwastów:
- przez wiatr
- przez wodę
- przez zwierzęta
- przez człowieka
- Kiełkowanie i wschody chwastów:
- chwasty mające bardzo krótki okres kiełkowania (10-12 dni) oraz wysoką energię kiełkowania: np. szczaw polny, rdest ptasi
- chwasty mające długi okres kiełkowania (3 miesiące i dłużej) oraz małą energię kiełkowania: np. komosa biała, iglica pospolita, fiołek polny
- chwasty prędko kończące kiełkowanie (30 dni), a dające mały procent wschodów (20-30%): np. przymiotno kanadyjskie, marchew zwyczajna
- chwasty mające długi okres spoczynku (10-12 miesięcy): np. wyka, rdest powojowy, przytulia czepna
- Głębokość zasięgu systemu korzeniowego:
- chwasty korzeniące się płytko (do 10 cm): np. gwiazdnica pospolita
- chwasty korzeniące się w warstwie ornej (do 30 cm): np. jasnoty, kurzyślad polny
- chwasty wrastające w warstwę orna i podorną (30-50 cm): np. kąkol polny, rumian polny
- chwasty wrastające ponad 50 cm: np. mniszek pospolity
- chwasty zakorzeniające się bardzo głęboko (ponad 100 cm): np. ostrożeń polny, powój polny, skrzypy
- wprowadzenie uproszczonych płodozmianów
- uproszczenie technologii zbioru
- intensywne nawożenie
- stosowanie przez wiele lat tych samych herbicydów
- wprowadzenie uproszczeń w uprawie roli
- wprowadzenie form zbóż krótkosłomych
Klasyfikacja chwastów według ich właściwości biologicznych:
Chwasty samożywne
|
Chwasty cudzożywne
|
Rozmnażające się generatywnie:
1. Monokarpiczne wydające dwa lub więcej pokoleń rocznie: np. gwiazdnica pospolita, żółtlica drobnokwiatowa
2. Monokarpiczne wydające jedno pokolenie w roku:
a) jednoroczne
- jare wczesne (np. gorczyca polna, rdest ptasi, owies głuchy, poziewnik szorstki)
- jare późne (np. komosa biała, szarłat szorstki)
- zimujące (np. tobołki polne, chaber bławatek, przetaczniki, kąkol polny, mak polny)
- ozime właściwe (np. miotła zbożowa, nawrot polny)
b) dwuletnie (np. marchew zwyczajna, bniec biały, barszcz zwyczajny)
3. Polikarpiczne - wieloletnie (np. wiechlina roczna, babka zwyczajna i lancetowata, mniszek pospolity, szczaw zwyczajny)
Rozmnażające się generatywnie i wegetatywnie za pomocą:
- pędów (np. perz właściwy, skrzyp polny)
- cebulek (np. czosnek winnicowy, złoć polna)
- korzeni (np. wilczomlecz, szczaw polny, powój polny, mecz polny, ostrożeń polny)
|
Półpasożytnicze
Pasożytnicze
|
Najważniejsze chwasty występujące w zbożach:
- Bratek polny
- Chaber bławatek
- Czerwiec roczny
- Gorczyca polna
- Gwiazdnica pospolita
- Jasnota purpurowa
- Jasnota różowawa
- Komosa biała
- Maruna bezwonna
- Mlecz polny
- Miotła zbożowa
- Niezapominajka polna
- Owies głuchy
- Ostrożeń polny
- Perz właściwy
Najczęściej występujące gatunki chwastów w zbożach:
Zboża ozime
|
Zboża jare
|
Chwasty dwuliścienne
| |
Chaber bławatek
Fiołek polny
Gwiazdnica pospolita
Jasnoty
Mak polny
Maruna bezwonna
Ostrożeń polny
Przetaczniki
Przytulia czepna
Rumian polny
Sporek polny
Tasznik pospolity
Tobołki polne
|
Komosa biała
Gorczyca polna
Gwiazdnica pospolita
Ostrożeń polny
Przetaczniki
Rdest powojowaty
Rdest ptasi
Szczaw polny
Tobołki polne
|
Chwasty jednoliścienne
| |
Miotła zbożowa
Perz właściwy
|
Chwastnica jednostronna
Owies głuchy
Perz właściwy
Włośnica sina
|
-----------------------
Archeofit – gatunek rośliny obcego pochodzenia (antropofit), który przybył do nas z innych rejonów geograficznych w czasach wczesnohistorycznych lub przedhistorycznych i występuje wyłącznie w siedliskach synantropijnych.
Zwykle za graniczną datę przyjmuje się początek ery nowożytnej (przełom XV/XVI wieku) lub konkretnie rok 1500 lub 1492 – odkrycie Ameryki, które zapoczątkowało wymianę gatunków między Starym Światem (Europa, Azja, Afryka) i Nowym Światem. Rośliny, które przybyły do nas później, zaliczane są do kenofitów.
Pochodzenie archeofitów
Do archeofitów należą np. liczne gatunki chwastów, których nasiona znaleziono w wykopaliskach archeologicznych. Zostały one przypadkowo przez ludzi zawleczone, albo też rozprzestrzeniły się samorzutnie za pomocą wiatru (anemochoria) czy zwierząt (zoochoria). Ciekawym sposobem rozsiewania się części archeofitów jest speirochoria. Część taksonów archeofitów ma pochodzenie antropogeniczne (archaeophyta anthropogena).
Większość archeofitów występujących we florze Polski pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Zwykle rozprzestrzeniały się wraz z roślinami uprawnymi, a niektórym z nich udało się aklimatyzować w naturalnych siedliskach. Obecnie, w wyniku wprowadzenia skutecznych metod zwalczania chwastów, tym gatunkom, które występują wyłącznie na polach uprawnych (np. kąkol polny, miłek letni) grozi całkowite wyginięcie.
Według badań prof. K. Rostańskiego z 1989 r. w Polsce było 141 gatunkow archeofitów, co stanowilo 4,8% ogólnej liczby gatunków roślin naczyniowych w naszej florze.
Podział archeofitów
- gatunki zawleczone (archaeophyta adventiva)
- gatunki powstałe pod wpływem działalności człowieka (archaeophyta anthropogena)
- gatunki, które zdołały przetrwać wyłącznie na siedliskach antropogenicznych (archaeophyta resistentia)
Lista archeofitów flory Polski
(Wykaz obejmuje większość gatunków roślin naczyniowych we florze Polski, jednak nie jest to pełna lista, gdyż nieujęte są taksony występujące wyłącznie w górach (archeofitów wśród nich jest niewiele). Pominięto też drobniejsze taksony (podgatunki i odmiany) oraz gatunki, co do pochodzenia których istnieją wątpliwości).
- bodziszek gołębi (Geranium columbinum)
- bodziszek kosmaty (Geranium molle)
- bodziszek porozcinany (Geranium dissectum)
- bylica piołun (Artemisia absinthium)
- chaber bławatek (Centaurea cyanus)
- chrząstkowiec większy (Polycnemum majus)
- chwastnica jednostronna, kurze proso (Echinochloa crus-galli, syn. Panicum crus-galli)
- cykoria podróżnik (Cichorium intybus)
- czarnuszka polna (Nigella arvensis)
- czechrzyca grzebieniowata, trybulka grzebieniowata (Scandix pectin-veneris)
- czosnek wężowy (Allium scorodoprasum)
- czyściec polny (Stachys arvensis)
- czyściec roczny (Stachys annua)
- dymnica drobnokwiatowa (Fumaria vaillantii)
- dymnica pospolita (Fumaria officinalis)
- dymnica różowa (Fumaria schleicheri)
- dziki bez hebd (Sambucus ebulus)
- farbownik polny (Anchusa arvensis)
- gorczyca polna (Sinapis arvensis)
- groszek bulwiasty (Lathyrus tuberosus)
- grusza pospolita (Pyrus communis)
- iglica pospolita (Erodium cicutarium)
- jaskier polny (Ranunculus arvensis)
- jasnota biała (Lamium album)
- jasnota różowa (Lamium amplexicaule)
- jęczmień płonny (Hordeum murinum)
- kanianka lnowa (Cuscuta epilinum)
- kapusta czarna, gorczyca czarna (Brassica nigra)
- kapusta polna, rzepa, rzepik (Brassica campestris)
- kąkol polny (Agrostemma githago)
- kiksja oszczepowata (Kickxia elatine)
- kiksja zgiętoostrogowa (Kickxia spuria)
- kokornak powojowaty (Aristolochia clematitis)
- komosa kalinolistna (Chenopodium opulifolium)
- komosa mierzliwa (Chenopodium vulvaria)
- komosa murowa (Chenopodium murale)
- komosa strzałkowata (Chenopodium bonus-henricus)
- komosa zielona (Chenopodium suecicum, syn. Ch. viride)
- krowiziół zbożowy (Vaccaria hispanica, syn. V. pyramidata)
- kurzyślad polny (Anagallis arvensis)
- lepczyca rozesłana (Aperugo procumbens)
- lepnica francuska (Silene gallica)
- lepnica nocna, bniec dwudzielny (Silene noctiflora)
- lepnik zwyczajny (Lappula squarosa)
- lnica polna (Linaria arvensis)
- lnicznik siewny (Camelina sativa)
- lnicznik właściwy (Camelina alyssum)
- lulek czarny (Hyoscyamus niger)
- łoboda gwiazdkowata (Atriplex rosea)
- łoboda połyskująca (Atriplex nitens)
- mak piaskowy (Papaver argemone)
- mak polny (Papaver rhoeas)
- mak wątpliwy (Papaver dubium)
- maruna bezwonna (Matricaria perforata, syn: M. indora, Tripleurospermum perforata)
- mierznica czarna (Ballota nigra)
- miłek letni (Adonis aestivalis)
- miłek szkarłatny (Adonis flammea)
- miotła zbożowa (Apera spica-venti)
- mlecz zwyczajny, mlecz warzywny (Sonchus oleraceus)
- naradka wydłużona (Androsace elongata)
- nawrot polny (Lithospermum arvensis, syn. Buglossoides arvensis)
- nostrzyk biały (Melilotus alba)
- nostrzyk żółty (Melilotus officinalis)
- ostróżeczka polna (Consolida regalis)
- ośmiał mniejszy (Cerinthe minor)
- owies głuchy (Avena fatua)
- owies szorstki (Avena strigosa)
- ożędka groniasta (Neslia paniculata)
- palusznik krwawy (Digitaria sanguinalis, syn. Panicum sanguinale)
- palusznik nitkowaty (Digitaria ischaemum, syn. Panicum lineare)
- parietaria lekarska (Parietaria officinalis)
- pieprzyca gruzowa (Lepidium rudrale)
- pieprzyca polna (Lepidium campestre)
- pokrzywa żegawka (Urtica urens)
- popłoch pospolity (Onopordum acanthium)
- portulaka pospolita (Portulaca oleracea)
- poziewnik wąskolistny (Galeopsis angustifolia)
- przetacznik ćmy (Veronica opaca)
- przetacznik lśniący (Veronica polita)
- przetacznik polny (Veronica arvensis)
- przetacznik rolny (Veronica agrestis)
- przetacznik trójlistkowy (Veronica triphyllos)
- przewiercień okrągłolistny (Bupleurum rotundifolium)
- przytulia fałszywa (Galium spurium)
- przytulia trójrożna (Galium tricornatum, syn. G. tricorne)
- psianka czarna (Solanum nirum)
- pszenica płaskurka (Triticum spelta)
- pszonacznik wschodni (Conringia orientalis)
- rdestówka powojowata (Fallopia convolvulus)
- rezeda żółta (Reseda lutea) – na południu
- roszponka bruzdkowana (Valerianella rimosa)
- roszponka warzywna (Valerianella locusta syn. V. olitoria)
- roszponka ząbkowana (Valerianella dentata)
- rumian polny (Anthemis arvensis)
- rumianek pospolity (Chamomilla recutita, syn. Matricaria chamomilla)
- rzodkiew świrzepa (Raphanus raphanistrum)
- sałata kompasowa (Lactuca serriola)
- skrytek drobnoowockowy (Aphanes microcarpa)
- skrytek polny (Aphanes arvensis)
- smagliczka kielichowata (Alyssum alyssoides, syn. A. calycinum), na północy
- sporek polny (Spergula arvensis)
- stokłosa dachowa (Bromus tectorum)
- stokłosa płonna (Bromus sterilis)
- stokłosa polna (Bromus arvensis)
- stokłosa żytnia (Bromus secalinus)
- stulicha psia (Descurainia sophia)
- stulisz lekarski (Sisymbrium officinale)
- szafirek miękkolistny (Muscari comosum)
- szczeć sukiennicza (Dipsacus fullonum, syn. D. silvestris)
- szczwół plamisty (Conium maculatum)
- szparag lekarski (Asparagus officinalis)
- ślaz drobnokwiatowy (Malva pusilla)
- ślaz zaniedbany (Malva neglecta)
- ślaz zygmarek (Malva alcea)
- tasznik pospolity (Capsella bursa-pastoris)
- tobołki polne (Thlaspi arvense)
- werbena pospolita (Verbena officinalis)
- wilczomlecz drobny (Euphorbia exigua)
- wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia)
- wilczomlecz ogrodowy (Euphorbia peplus)
- wilczomlecz sierpowaty (Euphorbia falcata)
- wilczomlecz szerokolistny (Euphorbia platyphyllos)
- wilczypieprz roczny (Thymelaea passerina)
- włośnica okółkowa (Setaria verticillata)
- włośnica sina (Setaria pumila, syn. S. glauca)
- włośnica zielona (Setaria viridis)
- włośnica zwodnicza (Setaria decipiens, syn. S. ambigua)
- włóczydło polne (Caucalis platycarpos, syn. C. daucoides)
- wyczyniec polny (Alopecurus myosuroides)
- wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta)
- wyka siewna (Vicia sativa)
- wyżlin polny (Misopates orontium, syn. Antirrhinum orontium)
- złocień polny (Chrysanthemum segetum)
- żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare)
- życica lnowa (Lolium remotum)
- życica roczna (Lolium temulentum)
Spis roślin z kategorii Gatunki inwazyjne (163 gatunki)
A
B
C
- Cantedeskia etiopska
- Chwastnica jednostronna
- Cibora jadalna
- Cieciorka pstra
- Cynamonowiec kamforowy
- Czapetka jambos
- Czeremcha amerykańska
D
E
F
G
I
J
- Jadłoszyn baziowaty
- Janowiec ciernisty
- Jaskier ostry
- Jaskier rozłogowy
- Jasnota purpurowa
- Jastrzębiec kosmaczek
K
L
Ł
M
- Metrosideros wyniosły
- Męczennica jadalna
- Męczennica języczkowata
- Mięta zielona
- Mimoza wstydliwa
- Miodla indyjska
- Mlecz kolczasty
- Mlecz zwyczajny
- Mniszek (roślina)
- Mniszek pospolity
- Moczarka argentyńska
- Moczarka kanadyjska
- Mozga trzcinowata
N
- Nasturcja większa
- Nawłoć kanadyjska
- Nawłoć późna
- Niecierpek drobnokwiatowy
- Niecierpek gruczołowaty
- Niezapominajka błotna
- Nurzaniec śrubowy
O
- Opornik łatkowaty
- Orlica pospolita
- Oset nastroszony
- Oset zwisły
- Ostrożeń polny
- Ostrzeń pospolity
- Owies głuchy
P
- Palusznik krwawy
- Palusznik nitkowaty
- Pasternak zwyczajny
- Paulownia omszona
- Pereskia aculeata
- Perz właściwy
- Piaskownica zwyczajna
- Pieprzyca polna
- Pistia rozetkowa
- Piżmian właściwy
- Podbiał pospolity
- Popłoch pospolity
- Powojnik pnący
R
- Róża rdzawa
- Róża wielokwiatowa
- Rudbekia naga
- Rumian psi
- Rutwica lekarska
- Rzepicha leśna
- Rzepień kolczasty
- Rzeżucha włochata
S
- Słonecznik bulwiasty
- Smokrzyn łojodajny
- Sosna nadmorska
- Stokłosa płonna
- Stokłosa żytnia
- Szczaw kędzierzawy
- Szczaw polny
- Szczeć sukiennicza
- Szparag Sprengera
Ś
T
U
W
- Wilczomlecz lancetowaty
- Włośnica zielona
- Wrotycz pospolity
- Wulpia mysi ogon
- Wywłócznik kłosowy
- Wywłócznik okółkowy
Z
Ż
U mnie pełno tego na ogrodzie:P ten blog to istna kopalnia wiedzy dla przyrodników:)
OdpowiedzUsuń:-)
Usuń.. kapitalny 'artykuł' : ) ! ! !
OdpowiedzUsuńDziękuję :-)
UsuńKobieto!!! wykonałaś kawał dobrej roboty!!! Jestem pełna podziwu dla Ciebie. Dzięki temu przestałyśmy z siostrą traktować zioła jak chwasty....... Toż to skarby ogromne!!!!!Tylko się cieszyć. Dziękuję za ten blog. Jesteś wspaniała........
OdpowiedzUsuńJeśli kogoś przekonałam do zielska i chwastów (bo to przecież człowiek - rolnik, ogrodnik zadecydował które rośliny są "be"), to bardzo się cieszę. Pozdrawiam i zapraszam :-)
UsuńCudowny atlas. Też kocham "chwasty" i od lat zbieram na herbatki dobroczynne dla organizmu. Apteka na wyciągnięcie ręki. Cieszę się, że moja pasja ziołozbieractwa nie jest osamotniona. Całuski i mnóstwo pogody dla dobrych zbiorów.
OdpowiedzUsuńDziękuję, miło mi. Ja "zbieram" rośliny głównie fotograficznie i bardzo mi żal, gdy przy tej okazji inne podepczę :-)
UsuńKocham Cię za Twoje "ogródki chwastowe". Masz rację, rośliny znikają z naszego otoczenia, a przecież "chwasty" są piękne. Maki, chabry, wyka, rumianek, kąkol i tysiące innych. Ja też próbuję na swoją działkę przenosić to, co jest zagrożone np. orką. Przykład sprzed dwóch lat i dalej. Kiedy kupowałam swoją działkę jako ziemię klasy V, nieuprawianą od wielu lat, zachwycały mnie całe łany lilii bulwiastej (u nas pod ochroną). W czerwcu całe pole było aż pomarańczowe. Dwa lata temu właściciel wydzierżawił ziemię, nowy wszystko zaorał, obsiał zbożem i... tyle po liliach. Na całe szczęście w moim samosiejnym zagajniku sosnowym jest polanka, gdzie lilie przetrwały. No i zdążyłam kilka cebulek przenieść pod swój "szałas". W tym roku pięknie zakwitły i mam nadzieję, że będą się plenić. A do ogródka "skalnego" przytargałam z lasu sadzonki innych leśnych kwiatków (min. tojeść rozesłaną).Też ładnie rosną i cieszą oko. Zdjęcia pokażę na blogu - jak je przystosuję. Całuski :)))
OdpowiedzUsuńBardzo się cieszę, że mam w Tobie czynnego sprzymierzeńca, Hanno. Sama niewiele mogę zdziałać poza próbą pokazania dziko rosnących roślin, nie jako uciążliwych chwastów, wymagających systematycznego niszczenia, lecz małych cudów przyrody, wartych uwagi, podziwu, a nawet i troski.
UsuńZdjęcia chętnie obejrzę. Pozdrawiam serdecznie :-)
Rzeczywiście kopalnia wiedzy. Od paru lat mam łąkowy ogród i powolutku uczę się jakie skarby rosną wokół. Mój stosunek do chwastów ewoluował od kompletnego braku uwagi do zachwytów nad ich urodą i chęcią zachowania ich na dłużej. Chronię na mojej łące każdy kwiatuszek i w efekcie jest ich coraz więcej, co roku nowe gatunki. Zaglądam do Ciebie w poszukiwaniu odpowiedzi, co mi znowu ślicznego wyrosło.
OdpowiedzUsuńAch, jak się cieszę z takiego obrotu sprawy :-D
UsuńDużo wiedzy i wspaniały blog.
OdpowiedzUsuńBardzo mi miło, dziękuję :-)
UsuńWpis z masą bardzo przydatnych informacji dla każdego kto chciałby mieć swój własny ogródek. Na pewno w razie wątpliwości będę tutaj zaglądał i sprawdzał czy dobrze zapamiętałem wszystkie informacje
OdpowiedzUsuńZaglądaj do woli ;-)
UsuńCzapki z głów!!!
OdpowiedzUsuńBÓG Zapłać🙏
Podziwiam
OdpowiedzUsuń