Na łąkach w pobliżu Mojego Lasu świerzbnicy polnej jest niewiele. Zdecydowanie częściej występuje tam nieco podobny zawciąg pospolity. Niemal wszystkie zdjęcia zrobiłam w końcu września, tuż przed niezapomnianym spotkaniem z samicą łatczyna brodawnika. Możliwe, że ze względu na późną porę, kwiatów świerzbnicy znalazłam raptem kilka. Długo zwlekałam z opisem tej rośliny, gdyż na większości zdjęć jej kwiaty wypadły soczyście... niebieskie. W końcu udało mi się je poprawić, ale i tak uważam, że najwierniej ich kolor oddaje zdjęcie przedstawiające kępę roślin.
Długo też porównywałam wygląd spokrewnionej z nią driakwi, ale ostatecznie jestem przekonana, że identyfikacja jest właściwa. Świerzbnica polna jest bowiem rośliną o dużej zmienności morfologicznej, co jest związane z różnorodnością zajmowanych siedlisk. W dodatku może mieć kwiaty o różnych barwach - od białej, poprzez czerwonawą (różowawą?) do niebiesko-fioletowej.
Dlaczego świerzbnica? Ponieważ kiedyś była stosowana do leczenia różnych dolegliwości skórnych, m.in. świerzbu, ale to niejedyne właściwości tej niby zwykłej rośliny.
Z tego co pamiętam - świerzbnica nie występuje na żadnej z pozostałych łąk, które odwiedzam. Hm, ciekawe dlaczego?
Lepsze zdjecia kwiatów świerzbnicy polnej, począwszy od zawiązków kwiatowych aż do owocu przedstawiam TUTAJ.
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) z rodziny szczeciowatych - kwiat dwupłciowy ma średnicę 3-4 cm. Kwiaty skrajne w koszyczku są większe od środkowych. Ich korona ma 4 płatki różnej wielkości. |
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - kwiaty jednopłciowe są o połowę mniejsze od dwupłciowych. Jednopłciowe złożone są przeważnie z kwiatów męskich (fot. 28 września) |
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - dolne liście są ogonkowe, jajowato lancetowate o długości do 20 cm, niepodzielne, całobrzegie lub ząbkowane. |
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - wygląd kępy. Siedliska: obrzeża lasów, zarośla, suche i średnio wilgotne łąki i wzgórza, przydroża, zbocza, czasami na polach uprawnych (fot. 28 września) |
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - pąk kwiatowy (fot. 28 września) |
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) jest często odwiedzana przez motyle, błonkówki i chrząszcze wyposażone w długie ssawki umożliwiające wysysanie nektaru z kielichów. U spodu kwiatu często czai się pająk kwietnik (Misumena vatia) - fot. 6 lipca |
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) - owocostan. Owocem jest owłosiony orzeszek, opatrzony organem lotnym lub czepnym, powstałym z rozrośniętego kielicha. Nasiona roznoszone są przez mrówki. |
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) ma kwiaty niebiesko-fioletowe, czerwonawe lub białe, zebrane w półkuliste główki (koszyczki). Listki okrywy wyrastają gwiaździście. Szypułka koszyczków i dno kielicha są owłosione. |
Dodane później
 |
| Świerzbnica polna (Knautia arvensis) 1 lipca |
-----------------------------
Świerzbnica polna (Knautia arvensis (L.) J. M. Coult.) - gatunek rośliny należący do rodziny szczeciowatych (byliny z główkowatymi kwiatostanami, naprzeciwległymi liśćmi i suchymi owocami, zawierającymi pojedyncze nasiona).
Pochodzi z Europy oraz części Azji (Zachodnia Syberia, Zakaukazie, Kazachstan). W Europie jest pospolity.W Polsce pospolicie występuje na całym niżu i w niższych położeniach górskich.
Bylina, hemikryptofit.
Roślina zmienna morfologicznie. Występuje w licznych formach związanych z różnymi siedliskami. Różnią się one głównie kształtami liści i owłosieniem liści i łodygi.
Łodyga - wzniesiona, gęsto lub słabo rozgałęziona. Jest cała owłosiona odstającymi włoskami, ponadto w dolnej części ma skierowane w dół szczecinki. Wysokość 30-60(70) cm.
Liście - ulistnienie naprzeciwległe, liście matowe, szarozielone i owłosione lub nagie.
Liście o zmiennym kształcie i różnym stopniu owłosienia, w dole łodygi gęsto, a w górze - odlegle ulistnione. Liście łodygowe siedzące, głęboko pierzasto podzielone; odziomkowe całobrzegie, zimujące.
Dolne liście ogonkowe, jajowato lancetowate o długości do 20 cm, niepodzielne, całobrzegie lub ząbkowane. Liście górne o blaszce liściowej głęboko wciętej, siedzące, pierzastodzielne, naprzeciwległe, odlegle ząbkowane.
Kwiaty - wargowe, niebiesko-fioletowe, czerwonawe lub białe, zebrane w półkuliste główki (koszyczki). Listki okrywy wyrastają gwiaździście. Szypułka koszyczków i dno kielicha są owłosione. Kwiaty dwupłciowe o średnicy 3-4 cm, jednopłciowe o połowę mniejsze. Jednopłciowe złożone są przeważnie z kwiatów męskich.
Kwiaty skrajne w koszyczku są większe od środkowych, ich korona ma 4 łatki różnej wielkości. Na kielichu występuje 8 szczeciniastych ości i 4-ząbkowy kieliszek.
Kwitnie od (maja) lipca do września, kwiaty są przedprątne, zapylane głównie przez motyle i pszczoły.
Owoc - owłosiony orzeszek, opatrzony organem lotnym lub czepnym, powstałym z rozrośniętego kielicha. Nasiona roznoszone są przez mrówki.
Korzeń - rozgałęzione kłącze, korzeń palowy nawet do 1 m głębokości.
Siedlisko - obrzeża lasów, zarośla, suche i średnio wilgotne łąki i wzgórza, przydroża, zbocza, czasami na polach uprawnych. Gatunek charakterystyczny dla łąk grądowych
Preferuje gleby dość lekkie, luźne, gliniaste. Roślina wapieniolubna rosnąca na podłożu o odczynie zasadowym lub obojętnym.
Świerzbnica polna jako roślina lecznicza - obecnie uznawana jest za chwast, lecz dawniej była stosowana w medycynie ludowej.
- Ziele i korzeń zawierają saponiny, alkaloidy, kwas kawowy, garbniki, a także irydoidowe związki chromogenne, fenolokwasy, fitosterole i flawonoidy.
- Związki występujące w roślinie zapobiegają toksycznym uszkodzeniom wątroby. Ponadto obniżają poziom cholesterolu we krwi, mają działanie przeciwzapalnie, cytostatyczne i przeciwnowotworowe,
działają uspokajająco, rozkurczowo, rozszerzają naczynia wieńcowe, zapobiegają dusznicy. - Ziele i kłącza stosowane były w leczeniu chronicznych chorób skórnych (świerzb, owrzodzenia, wypryski, pokrzywki, grzybica) i zmian rakowych.
- Wewnętrznie odwar zalecano przy kaszlu, zapaleniu gardła, oskrzeli, zatok i zapaleniu opłucnej.
Świerzbnica polna najczęściej odwiedzana jest przez błonkówki, motyle oraz chrząszcze, wszystkie te owady, które posiadają długie ssawki, np. trzmiele, motyle, m.in. wąsateczki (Nemophora metallica), chrząszcze: np. strangalia czarniawa (Stenurella melanura), zmorsznik paskoczułki (Brachyleptura maculicornis) czy zmorsznik kropkowany (Anastrangalia sanguinolenta). U spodu kwiatów często czai się pająk kwietnik (Misumena vatia), polujący na owady odwiedzające świerzbnicę.
źródło 1, źródło 2
1..92
Ale to ostatnie zdjecie sloneczne... ah... mogla by byc juz wiosna. U mnie tak straszliwie malo slonca caly rok bylo.
OdpowiedzUsuńDni się wydłużają, słonecznych chwil przybywa, a ja mam jeszcze w zanadrzu trochę słonecznych zdjęć - jakoś przeczekamy :-)
Usuńświetny blog :) Sama też dopiero uczę się roślin, jesienią znalazłam magicznego fioletowego kwiatuszka i nie miałam pojęcia jak on się nazywa. Powiedziano mi jak - świerzbnica :D Dzięki niej dotarłam tutaj :) Cieszy mnie to bardzo...posty są profesjonalne, wyczerpują temat a zdjęcia przepiękne :) już lecę polecić znajomej która również kocha ziółka :)
OdpowiedzUsuńBardzo się cieszę, że mogłam pomóc - zaczynam się specjalizować w tych wszystkich zwykłych-niezwykłych roślinach wokół nas. Często uważane za uciążliwe chwasty, są nie tylko piękne, ale posiadają też niezwykłe, często zapomniane właściwości lecznicze. Serdecznie zapraszam :-)
Usuńpierwszym moim skojarzeniem z tym kwiatem są oczywiście motyle - kraśniki i wąsiki, przedstawiciele obu grup występują licznie i pospolicie na świerzbnicach, co dodatkowo ładnie wygląda na fotkach ;
OdpowiedzUsuńwybitnie urodziwa, obok dziewanny mieszkanka wałów nadrzecznych którymi lubię wędrować.
OdpowiedzUsuń