Owoce złotnika, daru niebieskiego

Glistnik jaskółcze ziele jest rośliną bardzo pospolitą w naszym kraju. Swego czasu przedstawiłam jej opis botaniczny, więc dziś tylko zwrócę uwagę na jej nazwę oraz owoce.
Poznając z własnej woli, ale i na potrzeby tego bloga, kolejne gatunki roślin i owadów, zwróciłam uwagę, że ich nazwy zawsze są dwuczłonowe. Jednak w przypadku glistnika ma miejsce pewien wyjątek - nazwa jest trójwyrazowa. Natknęłam się także na inne odstępstwo - jednowyrazową nazwę gatunkową owada (chodzi o wardzankę).
Glistnik jaskółcze ziele ma wiele nazw zwyczajowych i ludowych (podaję je na końcu wpisu, a dwie wybrane wykorzystałam w tytule), posiada własności zarówno trujące, jak i lecznicze (znane i cenione już w starożytności). Surowcem zielarskim są "wysuszone nadziemne części rośliny zebrane w czasie kwitnienia oraz korzeń".
Nie będąc zielarką, ani trucicielką, tym razem sfotografowałam owoce. Zdaje się, że nie mają one żadnych właściwości, za to bardzo interesują się nimi mrówki.

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – gatunek byliny z rodziny makowatych (Papaveraceae). Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju glistnik (Chelidonium).

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – owocem jest równowąska, zielona torebka, pękająca dwiema klapami od nasady ku szczytowi. Wyglądem swym przypomina łuszczynę. Ma długość do 2-5 cm i szerokość 2-3 mm.

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – torebka zawiera bardzo liczne nasiona, które są czarne lub ciemnobrązowe, błyszczące, lekko nerkowate, o długości ok. 1,2-1,6 mm i grubości ok. 1 mm

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – nasiona zaopatrzone są w biało-żółtawy, mięsisty, grzebykowaty elajosom, czyli obfitujący w tłuszcze i węglowodany wyrostek, stanowiący pokarm dla mrówek (w efekcie mrówki przyczyniają się do rozprzestrzeniania nasion).

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – wytwarzanie elajosomów przynosi roślinie korzyści, ponieważ mrówki pożywiające się nimi, nie tylko rozprzestrzeniają diaspory, ale także chronią je przed roślinożercami, przenoszą w pobliże gniazd stanowiące żyzne mikrosiedliska i często umieszczają w podłożu. 

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – powierzchnia nasiona jest błyszcząca (z czasem matowieje) i delikatnie siatkowana. Tysiąc nasion waży 0,7 g.

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – relacja między mrówkami i roślinami tworzącymi elajosomy jest przykładem mutualizmu (mrówki rozsiewają nasiona, a przy okazji zyskują pożywienie). Mutualizm polega na obopólnych korzyściach o takim stopniu, który praktycznie wzajemnie uzależnia istnienie obu populacji (tu: glistnika i mrówek).

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – rośnie w miejscach ruderalnych (przydroża, przypłocia, rumowiska i wysypiska odpadów) oraz na obrzeżach lasów i w zaroślach, na siedliskach wilgotnych grądów oraz żyznych buczyn. Nierzadko także jako chwast w parkach, sadach i ogrodach.

Glistnik jaskółcze ziele ma wiele nazw zwyczajowych i ludowych w języku polskim oraz odnotowanych dawniej na polskich kresach. Ich źródłem jest spolszczona w różny sposób tradycyjna nazwa grecka i łacińska, stąd: celidonia (na Pomorzu),  cyndalia (na Śląsku), cyngalia (w okolicach Kielc), cencylia, cendalia), żółta barwa kwiatów i soku mlecznego (złotnik (w Wielkopolsce), żółtnik (na Mazowszu), żółcieniec, żółcień, żółtak), wykorzystywanie do zwalczania robaków, stąd: glistewnik (na Podlasiu), glistnik pospolity, glistnik większy, gliśnik, glizdownik), nawiązanie do terminu kwitnienia i przylotu jaskółek (jaskółecznik (na białostocczyźnie), jaskółcze ziele, jaskółcze gniazdo, jaskólnik).
W użyciu były i takie nazwy jak: sapun lub sapon (na Śląsku), hładysznyk, jodyna, kurza ślepota, niebospad, psi mlecz, rostopaść, samozełeń, sobacza lilija, brodawka, brodawnik, dar niebieski, złotokwiat, gorzekwiat, ziele od brodawek.



Nomenklatura botaniczna
Binominalne nazewnictwo gatunków 



t38.71.   (75)

glistnik jaskółcze ziele, glistnik jaskółcze ziele owoce, glistnik jaskółcze ziele zdjęcia, glistnik jaskółcze ziele nazwy, jaskółcze ziele chwile zachwycone