Złotokwiat, jaskółcze ziele

Najbardziej znany jest pod nazwą glistnik jaskółcze ziele. Glistnik, bo między innymi leczono nim robaczycę u dzieci. Ale jaskółcze ziele? Najbardziej podoba mi się uzasadnienie, że początek kwitnienia oraz zamieranie roślin zbiega się z przylotem i odlotem jaskółek. Jaskółcze ziele lubi zacienione, wilgotniejsze miejsca, zarówno w ogrodach jak i na łąkach, nieużytkach czy przydrożach. Spotykałam go w dużych ilościach na Łące Niespodzianek, a także na obrzeżach posesji zacienionych ogrodzeniem. Żółte kwiaty mają tylko cztery płatki, są delikatne i łatwo opadają.
     Dwa dni temu wybrałam się na Łąkę Niespodzianek licząc na to, że może uda mi się znaleźć zarodnionośne pędy skrzypu, lecz poza zeszłorocznymi rozpadającymi się już pędami płonnymi nie dostrzegłam jeszcze oznak życia. Za to kępy młodego glistnika rozsiane były w wielu miejscach - żywozielone listki, choć jeszcze niewielkie, mają już charakterystyczny kształt.

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) –  bylina z rodziny makowatych (27 czerwca)

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – gatunek byliny z rodziny makowatych (Papaveraceae), jedyny przedstawiciel rodzaju glistnik (Chelidonium). W Polsce pospolity na całym obszarze.

Kwiaty posiadają wiele żółtych pręcików oraz jeden zgrubiały zielony słupek. Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) wygląd w połowie września.

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) - wygląd liści (30 kwietnia)

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) - zielone pąki kwiatowe (30 kwietnia)

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) - dojrzewające pąki kwiatowe (8 maja). Te okrywy pąków wkrótce odpadną pękając u nasady i uwolnią kwiaty. Szypułki kwiatowe o dł. 2-8 cm są owłosione, później stają się nagie.

Kwiaty glistnika jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) o średnicy do 2,5 cm. Korona składa się z 4 odwrotnie jajowatych płatków o długości ok. 1 cm (fot. 24 maja).

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) - pokrój rośliny (fot. 22 kwietnia, Łąka Niespodzianek)

Kwitnący glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.)  - fot. 15 września

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) - kwiaty i owoce (20 września). Owocem jest wąska, zielona torebka, przypominająca łuszczynę, pękająca dwiema klapami od nasady ku szczytowi.

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) -  po przełamaniu łodygi lub liści wydziela się obficie żółto-pomarańczowy sok mleczny zawarty w wakuolach żywych komórek rurek mlecznych

--------------------------------

Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – gatunek byliny z rodziny makowatych (Papaveraceae), jedyny przedstawiciel rodzaju glistnik (Chelidonium).
Inne nazwy: celidonia, cyndalia, cyngalia, cencylia, cendalia, złotnik, żółtnik, żółcieniec, żółcień, żółtak, glistewnik, glistnik pospolity, glistnik większy, gliśnik, glizdownik, jaskółecznik, jaskółcze ziele, jaskółcze gniazdo, jaskólnik, sapun, sapon, hładysznyk, jodyna, kurza ślepota, niebospad, psi mlecz, rostopaść, samozeleń, sobacza, sobacza lilija, brodawka, brodawnik, dar niebieski, złotokwiat, gorzekwiat, ziele od brodawek
Jest rozpowszechniony w strefie klimatu umiarkowanego w Eurazji, został zawleczony także na inne kontynenty.
W Polsce pospolity na całym obszarze.

Pokrój - Roślina silnie gałęzista (rozgałęzienia widlaste) o wysokości od 0,3 do 1 m.

Łodyga - okrągła na przekroju, cienka, silnie gałęzista. Za młodu rzadko, odstająco owłosiona, zwłaszcza w węzłach, z czasem łysieje.

Liście - odziomkowe, dolne liście mają ogonek długości 2-5 cm. Ich blaszka liściowa o długości do 8-20 cm jest pierzastosieczna, o 5-7 odcinkach jajowatych do kolistych, nierówno, głęboko wcinanych lub karbowanych. Górne liście są krótsze, 3-klapowe, krótkoogonkowe (ogonek długości 5-15 mm). U nasady ogonek liści rozszerza się i słabo obejmuje łodygę. Liście z wierzchu są jasnozielone, a spodem jasnosine i tu słabo owłosione.

Kwiaty - skupione po 3 do 8 w baldaszkach wspartych drobnymi podsadkami o długości do 1-2 mm. Szypułki kwiatowe (dł. 2-8 cm) są za młodu owłosione, później nagie. Kwiaty o średnicy do 2,5 cm. Korona składa się z 4 odwrotnie jajowatych płatków o dł. ok. 1 cm. Kielich tworzą 2 szybko odpadające, nagie lub rzadko owłosione i żółtozielone działki o długości 5-8 mm. Słupek dwukrotny, składa się z wydłużonej, jednokomorowej i zielonej zalążni o długości do 8 mm, z krótką szyjką (ok. 1 mm dł.) i dwudzielnym znamieniem. Pręciki liczne, żółte, z nitkami w górnej części zgrubiałymi, o długości ok. 8 mm. W dni pochmurne kwiaty zamykają się.
Kwitnie od maja do października.

Owoc - równowąska, zielona torebka (przypomina łuszczynę) o długości do 2-5 cm i szerokości 2-3 mm, pękająca dwiema klapami od nasady ku szczytowi. Zawiera bardzo liczne nasiona - czarne lub ciemnobrązowe, błyszczące, lekko nerkowate, o długości ok. 1,2-1,6 mm i grubości ok. 1 mm, zaopatrzone w biało-żółtawy, mięsisty, grzebykowaty elajosom. Powierzchnia nasiona jest błyszcząca (z czasem matowieje) i delikatnie siatkowana. Nasiona zawierają 40–60% olejów roślinnych i rozsiewane są przez mrówki. Tracą żywotność dopiero po 5 latach.

Korzeń - palowy system korzeniowy z grubym (1 cm średnicy), stożkowatym i czarnobrązowym lub czerwonobrunatnym korzeniem głównym i bardzo licznymi korzeniami bocznymi.
Gatunki podobne - w stanie wegetatywnym glistnik jest bardzo trudny do odróżnienia od północnoamerykańskiego gatunku styloforum dwulistne (Stylophorum diphyllum)

Występowanie - glistnik rośnie w miejscach ruderalnych (przydroża, przypłocia, rumowiska i wysypiska odpadów) oraz na obrzeżach lasów i w zaroślach, na siedliskach wilgotnych grądów oraz żyznych buczyn. Nierzadko także jako chwast w parkach, sadach i ogrodach. Najczęściej zachwaszcza uprawy warzyw.
Preferuje miejsca lekko zacienione, na glebach żyznych i próchnicznych. Glistnik wymaga gleb bogatych w azot o odczynie obojętnym.
Przystosowaniem do wzrostu na glebach żyznych i pulchnych jest pełnienie przez liście odziomkowe funkcji podporowych – odgięte na boki utrzymują w odpowiedniej pozycji chwiejnie osadzoną w miękkiej glebie roślinę. Rośnie nierzadko jako przypadkowy epifit np. na ogławianych wierzbach, gdzie jego nasiona zanoszone są przez mrówki.

Cechy charakterystyczne:
- po przełamaniu łodygi lub liści wydziela się obficie żółto-pomarańczowy sok mleczny zawarty w wakuolach żywych komórek rurek mlecznych
- nieprzyjemnie pachnie i ma szczypiący, gorzki smak


Ciekawostki dotyczące glistnika jaskółcze ziele:

• zawiera: ok. 20 alkaloidów, aminy biogenne, kwasy organiczne (kwas chelidonowy, jabłkowy, cytrynowy), saponiny, sole mineralne, flawonoidy, śladowe ilości olejku eterycznego, karoteny, witaminę A, C
• ma właściwości lecznicze – w medycynie ludowej - działa rozkurczowo na mięśnie gładkie (układu pokarmowego, dróg żółciowych, moczowodów, dróg rodnych). Poza tym preparaty z ziela działają żółciopędnie, moczopędnie, przeciwbakteryjnie, uspokajająco, przeciwbólowo, bakteriobójczo. Charakterystyczny, żółto-pomarańczowy sok mleczny używany jest w lecznictwie ludowym do usuwania kurzajek, poprzez hamowanie podziału komórek. Sok glistnika może powodować także podrażnienie skóry (pieczenie, obrzęk, owrzodzenie) oraz spojówek (pieczenie, łzawienie).
• niektóre alkaloidy mają działanie przeciwgrzybiczne.
• od początków XXI wieku stosowanie ziela glistnika i jego alkaloidów w lecznictwie jest ograniczane z powodu potwierdzenia hepatotoksyczności.
• używano go także do zwalczania robaków przewodu pokarmowego i wykorzystywano do wytwarzania preparatów homeopatycznych stosowanych w celu regulacji pracy wątroby i dróg żółciowych w stanach zapalnych i innych chorobach dróg żółciowych oraz wątroby.
• w przypadku osób wrażliwych silny zapach może być przyczyną kichania, kaszlu, a nawet wymiotów.
• sok mleczny zawarty w roślinie odstrasza roślinożerców; wykorzystywany jest jako barwnik
• roślina trująca - zdarzają się zatrucia spowodowane spożyciem dużej ilości glistnika lub jego przetworów. Przytrafiają się one narkomanom próbującym stosowania glistnika w zastępstwie maku lekarskiego oraz osobom, które nadużyją leków z alkaloidami glistnika. Toksyczne działanie mają alkaloidy izochinolinowe. Objawem zatrucia jest ból i pieczenie w jamie ustnej, ślinotok, ból brzucha i biegunka, czasem krwawa. W ostrych przypadkach zdarzają się zawroty, zaburzenia świadomości (do głębokiej śpiączki włącznie), spadek ciśnienia tętniczego. Najpoważniejsze objawy dotyczą zaburzeń funkcji układu krążenia, do zapaści włącznie. Zarejestrowano przypadki zatruć śmiertelnych (w przypadku dzieci).
• odtruwanie w przypadku spożycia glistnika - jak najszybciej podać osłaniająco białko jaja kurzego lub chude mleko, a następnie wykonać płukanie żołądka.
• dym ze spalonego wysuszonego ziela działa owadobójczo; zabija pierwotniaki
• ziarno pszenicy moczone w soku glistnika służyło jako pułapka na ryby i ptaki
• w Chinach roślina wykorzystywana jest jako naturalny pestycyd
• odmiany ozdobne o kwiatach pełnych lub silnie wcinanych liściach i płatkach bywają uprawniane.

18 534

glistnik jaskółcze ziele, glistnik zdjęcia, Chelidonium majus, glistnik jaskółcze ziele opis, glistnik zdjęcia informacje, Chelidonium majus zdjęcia opis, żółcieniec roślina zdjęcia,  glistewnik roślina zdjęcia, glistnik pospolity opis zdjęcia, glistnik większy wygląd opis, sapon roślina zdjęcia, psi mlecz roślina zdjęcia, rostopaść roślina zdjęcia opis, złotokwiat obrazy opis wygląd, ziele od brodawek wygląd, glistnik chwile zachwycone, glistnik roślina chwile zachwycone, Chelidonium majus chwile zachwycone