Maleńkie przetaczniki o kwiatkach tak drobnych, że pewnie nie zmieściłaby się na nim biedronka, już się niebieszczą. Kiedy dosięgniesz je wzrokiem zauważysz najpierw jeden, potem drugi, a po chwili zobaczysz już ich całe mnóstwo. Płożące się czerwonawe łodyżki, listki burozielone, umorusane piaskiem i ziemią, i te śmiejące się niebieskie mordki! A cały ten światek ma zaledwie kilka centymetrów wysokości!
Jak się okazuje, sfotografowałam już kilka gatunków przetacznika (w tym i ubiegłym roku). W Polsce występuje ich aż 37. Nie wszystkie są niebieskie i nie wszystkie są takie maleńkie. Dziś przedstawiam przetacznika bluszczykowego, który zakwitł na Przypłociu. Zauważyłam, że ma on charakterystyczne liście.
 |
| Przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia L.) – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych [20 marca] |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) 11 marca |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) 11 marca |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) 12 marca |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) 16 marca |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) 20 marca |
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) |
------------------------------------
Przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia L.) – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae).
Występuje w Europie, na Kaukazie, w Azji Mniejszej, zachodniej Azji, na Bliskim Wschodzie oraz w północno-zachodniej Afryce. Roślina została także zawleczona do Ameryki Północnej i w USA ma status gatunku inwazyjnego.
W Polsce występuje na terenie całego kraju, ale niezbyt pospolicie (masowo na niżu, najczęściej zachodniej części kraju).
Roślina jednoroczna, jara, często zimująca.
Przetacznik bluszczykowy osiąga wysokość od 10 do 30 cm.
Siewka - łodyżka podliścieniowa jest brunatna, naga lub rzadko owłosiona, często skrzywiona. Liścienie nagie, szeroko eliptyczne, na szczycie zaokrąglone lub lekko wcięte. Ogonek liścieniowy lekko owłosiony, wyraźny nerw środkowy, nieco słabiej zarysowane łukowate nerwy boczne. W pachwinach liścieni odgałęzienia boczne. Blaszki pierwszych liści jajowato trójkątne, w kątach zaokrąglone, kolejne liście pięcioklapowe. Ogonki i blaszki owłosione.
Łodyga - płożąca, rozesłana, ciemnozielona, okrągława, z rzadka długo owłosiona o długości 3-30 cm. Łodyga łatwo ukorzenia się.
Liście - stosunkowo grube, sercowato nerkowate lub okrągławo jajowate, czasami w nasadzie ucięte, z klapami, z czego klapa szczytowa zdecydowanie najszersza, przypominające bluszcz, owłosione.
Kwiaty - jasnoniebieskie wyrastają w kątach liści na długiej szypułce. Szypułki długości przysadek, 3-4 razy dłuższe od kielicha. Kielich na powierzchni nagi, na brzegu z rzęskami 0,9-1,2 mm długości. Kwiaty pojedyncze, błękitno-białe lub bladobłękitne. Korona czteropłatkowa (3)6-(7)9 mm średnicy; szyjka słupka 0,7-1 mm długości.
Kwitnie - od marca do maja (a nawet do października - wg innych źródeł).
Owoc - naga torebka, prawie czterodzielna z małym wcięciem na szczycie. Nasiona są kulisto nerkowate, bruzdkowane, żółte do żółtobrunatnych, przy obwodzie pomarszczone. Rozsiewane są przez mrówki.
Korzeń - palowy.
Siedlisko - rośnie na przydrożach, nieużytkach, w zaroślach, w widnych lasach i polach i na siedliskach ruderalnych. Najczęściej zachwaszcza zboża (głównie ozime) i uprawy okopowe.
Preferuje gleby świeże, żyzne, piaszczyste, próchnicze, gliniaste i gliniasto-piaszczystych, bogate w wapno, o odczynie lekko kwaśnym do zasadowego.
Cechy charakterystyczne:
Ciekawostki:
Aukubina (C15H22O9) - glikozyd irydoidowy. Ma działanie przeciwbakteryjne, bakteriostatyczne, rozkurczowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i osłaniające wątrobę (antyhepatotoksyczne). Występuje min. w dziewannie, świetliku lekarskim czy babce lancetowatej.
źródło 1, źródło 2, źródło 3, link,
Roślina jednoroczna, jara, często zimująca.
Przetacznik bluszczykowy osiąga wysokość od 10 do 30 cm.
Siewka - łodyżka podliścieniowa jest brunatna, naga lub rzadko owłosiona, często skrzywiona. Liścienie nagie, szeroko eliptyczne, na szczycie zaokrąglone lub lekko wcięte. Ogonek liścieniowy lekko owłosiony, wyraźny nerw środkowy, nieco słabiej zarysowane łukowate nerwy boczne. W pachwinach liścieni odgałęzienia boczne. Blaszki pierwszych liści jajowato trójkątne, w kątach zaokrąglone, kolejne liście pięcioklapowe. Ogonki i blaszki owłosione.
Łodyga - płożąca, rozesłana, ciemnozielona, okrągława, z rzadka długo owłosiona o długości 3-30 cm. Łodyga łatwo ukorzenia się.
Liście - stosunkowo grube, sercowato nerkowate lub okrągławo jajowate, czasami w nasadzie ucięte, z klapami, z czego klapa szczytowa zdecydowanie najszersza, przypominające bluszcz, owłosione.
Kwiaty - jasnoniebieskie wyrastają w kątach liści na długiej szypułce. Szypułki długości przysadek, 3-4 razy dłuższe od kielicha. Kielich na powierzchni nagi, na brzegu z rzęskami 0,9-1,2 mm długości. Kwiaty pojedyncze, błękitno-białe lub bladobłękitne. Korona czteropłatkowa (3)6-(7)9 mm średnicy; szyjka słupka 0,7-1 mm długości.
Kwitnie - od marca do maja (a nawet do października - wg innych źródeł).
Owoc - naga torebka, prawie czterodzielna z małym wcięciem na szczycie. Nasiona są kulisto nerkowate, bruzdkowane, żółte do żółtobrunatnych, przy obwodzie pomarszczone. Rozsiewane są przez mrówki.
Korzeń - palowy.
Siedlisko - rośnie na przydrożach, nieużytkach, w zaroślach, w widnych lasach i polach i na siedliskach ruderalnych. Najczęściej zachwaszcza zboża (głównie ozime) i uprawy okopowe.
Preferuje gleby świeże, żyzne, piaszczyste, próchnicze, gliniaste i gliniasto-piaszczystych, bogate w wapno, o odczynie lekko kwaśnym do zasadowego.
Cechy charakterystyczne:
- pierwsze liście z dwoma karbami po bokach
- łodyżka podliścieniowa lekko skrzywiona, podobnie jak u przetacznika perskiego,
- roślina długo owłosiona, posiada sercowate działki kielicha,
- torebka z nasionami jest bardziej szeroka niż długa.
Ciekawostki:
- ziele zawiera aukubinę
- nasiona kiełkują już w temp. 0 C, przy wysokich temperaturach rozwój jest zahamowany.
Aukubina (C15H22O9) - glikozyd irydoidowy. Ma działanie przeciwbakteryjne, bakteriostatyczne, rozkurczowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne i osłaniające wątrobę (antyhepatotoksyczne). Występuje min. w dziewannie, świetliku lekarskim czy babce lancetowatej.
źródło 1, źródło 2, źródło 3, link,
Dodane w marcu 2020 r.
Właśnie nieco przeredagowałam niniejszy wpis i uzupełniłam go o później wykonane zdjęcia.
Nabrałam ciut więcej poszanowania dla rezultatów swych poczynań. Choć zgrzytałam zębami (żeby tylko!) w poczuciu niezadowolenia i niemocy podczas swoich zmagań z aparatem, to przecież zawsze starałam się ze wszystkich sił, a i serca nie żałowałam.
Pamiętam, jak niemal leżałam na ziemi, by móc sfotografować te kilkucentymetrowe maleństwa! Było to w epoce kompaktu, gdy właśnie wstąpiłam na krętą i wyboistą ścieżkę ustawień manualnych, raz na zawsze porzucając "zieloną ikonkę".
Pokrój - rośliny zielne, roczne, krzewinki.
Liście - dolne naprzeciwległe, górne skrętoległe, rzadziej w trzylistkowych okółkach.
Kwiaty - niebieskawe w kwiatostanach groniastych lub wyrastających pojedynczo w kątach liści. Kielich cztero- lub pięciodziałkowy, korona kwiatu lekko grzbiecista, czterołatkowa, z dwoma pręcikami.
Owoce - spłaszczona, kilku- lub wielonasienna torebka. Nasiona tarczowato spłaszczone albo muszelkowato wydrążone.
19 194
 |
| przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia) 8 kwietnia |
Przetacznik (Veronica L.) – rodzaj roślin, współcześnie umieszczany w obrębie babkowatych (Plantaginaceae). Według XX-wiecznych ujęć taksonomicznych rodzaj ten zaliczany jest do rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae) lub przetacznikowatych (Veronicaceae).
Po wyłączeniu w odrębny rodzaj Hebe gatunków krzewiastych, obecnie do rodzaju Veronica należy około 200 gatunków roślin. Nazwa rodzaju pochodzi od znanej z Ewangelii św. Weroniki.
W Średniowieczu istniał pogląd, że w drobnych kwiatach przetaczników można dostrzec jej twarz.Pokrój - rośliny zielne, roczne, krzewinki.
Liście - dolne naprzeciwległe, górne skrętoległe, rzadziej w trzylistkowych okółkach.
Kwiaty - niebieskawe w kwiatostanach groniastych lub wyrastających pojedynczo w kątach liści. Kielich cztero- lub pięciodziałkowy, korona kwiatu lekko grzbiecista, czterołatkowa, z dwoma pręcikami.
Owoce - spłaszczona, kilku- lub wielonasienna torebka. Nasiona tarczowato spłaszczone albo muszelkowato wydrążone.
- Gatunki flory Polski:
- przetacznik alpejski (Veronica alpina L.)
- przetacznik blady (Veronica sublobata M. A. Fisch.)
- przetacznik bluszczykowy (Veronica hederifolia L., syn. V. hederaeofolia L. s. s.)
- przetacznik błotny (przetacznik bagienny) (Veronica scutellata L.)
- przetacznik bobowniczek (Veronica beccabunga)
- przetacznik bobownik (Veronica anagallis-aquatica L., syn. V. anagallis L.)
- przetacznik ćmy (Veronica opaca Fr.) – antropofit zadomowiony
- przetacznik Dillena (Veronica dillenii Crantz)
- przetacznik długolistny (Veronica longifolia L.)
- przetacznik goryczkowy (Veronica gentianoides) – antropofit zadomowiony
- przetacznik górski (Veronica montana L.)
- przetacznik kłosowy (Veronica spicata L., syn. Pseudolysimachium spicatum (L.) Opiz)
- przetacznik krzewinkowy (Veronica fruticans Jacq.)
- przetacznik leśny (Veronica officinalis L.)
- przetacznik lśniący (Veronica polita Fr.) – antropofit zadomowiony
- przetacznik macierzankowy (Veronica serpyllifolia L.)
- przetacznik mułowy (Veronica anagalloides Guss.)
- przetacznik nitkowaty (Veronica filiformis Sm.) – antropofit zadomowiony
- przetacznik obcy (Veronica peregrina L., syn. V. peregrina L. subsp.peregrina) – antropofit zadomowiony
- przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys L.)
- przetacznik pagórkowy (Veronica teucrium L.)
- przetacznik pannoński (Veronica vindobonensis M. A. Fisch.)
- przetacznik perski (Veronica persica Poir.) – antropofit zadomowiony
- przetacznik pierzastosieczny (Veronica jacquini Baumg.)
- przetacznik pokrzywolistny (Veronica urticifolia Jacq., synonimy: V. latifolia L. em Scop., V. urticaefolia Jacq.)
- przetacznik polny (Veronica arvensis L.) – antropofit zadomowiony
- przetacznik rolny (Veronica agrestis L.)
- przetacznik rozesłany (Veronica prostrata L.)
- przetacznik różyczkowaty (Veronica aphylla L.)
- przetacznik stokrotkowy (Veronica bellidioides L. – gatunek w Polsce wymarły
- przetacznik trójklapowy (Veronica trilobaOpiz)
- przetacznik trójlistkowy (Veronica triphyllos L.) – antropofit zadomowiony
- przetacznik wczesny (Veronica praecox All.)
- przetacznik wirginijski (Veronica virginica L.) – efemerofit
- przetacznik wiosenny (Veronica verna L.)
- przetacznik wodny (Veronica catenata Pennel, syn. V. comosa R. Richt.)
- przetacznik ząbkowany (Veronica austriaca L., syn. V. dentata Schmidt)
- przetacznik zwodny (p. wiechowaty) (Veronica paniculata L., syn. V. spuria L)
19 194
To przetacznik bluszczykowy. Można śmiało wyrywać ;) Botanik
OdpowiedzUsuńDziękuję bardzo za kolejną identyfikację! Odetchnęłam z ulgą, że nie jest to jakiś wymierający gatunek :-)
Usuń