Sanitariusz Wielki - mały żuk leśny

Żuk leśny jest najpospolitszym żukiem występującym w naszych lasach, ale przyznaję, że dopiero gdy w ściółce "upolowałam" żuka wiosennego, zaczęłam baczniej wypatrywać tych owadów w nadziei, że znajdę inny gatunek. Udało się - tydzień później sfotowałam dwa żuki leśne, które dziś przedstawiam (jeden na ściółce, drugi na piasku). Moim zdaniem żuk leśny, choć bardzo podobny, jest nieco mniej "atrakcyjnie" ubarwiony, mniej błyszczący. Kolor granatowy miesza się z czernią dając ciemniejszy odcień. Jednak sam w sobie jest całkiem sympatyczny, a przede wszystkim niezwykle pożyteczny. Proszę pamiętać o tym, że to właśnie różne gatunki żukowatych (raptem 7 występuje w Polsce) przyczyniają się do oczyszczania powierzchni ziemi z martwych szczątek organicznych.
O żuku leśnym trzeba powiedzieć dobitnie, że "przyczynianie" się to właściwie ignorowanie jego pracy. On po prostu to robi! Żuk leśny, dość mały i niespecjalnie rzucający się w oczy (wcale nie widziałam ich wiele!) jest Wielkim Sanitariuszem Lasu. Jeśli spotkasz go na leśnej ścieżce, nie zrób mu krzywdy swym miażdżącym butem.
Poniżej opisu gatunku zamieszczam zdjęcia porównawcze żuka wiosennego i leśnego. Można będzie przekonać się czy oba gatunki rzeczywiście są tak bardzo do siebie podobne.

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus) to jeden z trzech gatunków należących do rodzaju Geotrupes (żuk) występujących w Polsce  Jego siedliskiem są lasy wszelkiego typu, unika za to terenów otwartych        (10 sierpnia)

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus) - jego ubarwienie jest niebieskie, granatowe lub czarno-granatowe. Spód ciała ma delikatny metaliczny niebieski lub zielony połysk.       (fot.  9 sierpnia)

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus) - długość ciała waha się od 11 do ok. 20 mm. Jest mniejszy od żuka gnojowego, z którym bywa mylony (podobna nazwa łacińska stercorosus /stercorarius oraz wygląd)

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus) - przedplecze mocno sklepione, a pokrywy skrzydeł z wyraźnymi guzami barkowymi i urzeźbieniem, na które składają się żeberka i bruzdki.

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus) ma na głowie wystający guzek. Czułki 11-członowe z trójczłonową buławką, w których znajdują się receptory węchowe (bardzo dobrze rozwinięte - wyczuwa pokarm z odległości kilkuset metrów).

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus) - zarówno larwy jak i imagines odżywiają się martwą materią roślinną (butwiejące liście, igliwie, mech, kora drzew) oraz odchodami zwierząt.

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus)

Żuk leśny (Geotrupes stercorosus)

-----------------------------

Żuk leśny (Anoplotrupes stercorosus Hartm.), dawna nazwa Geotrupes stercorosus Scr.

Rząd: Coleoptera - chrząszcze
Podrząd: Polyphaga - chrząszcze wielożerne
Nadrodzina: Scarabaeoidea - żukokształtne
Rodzina: Geotrupidae - gnojarzowate,   kiedyś zaliczana do żukowatych (Scarabaeidae)
Podrodzina: Geotrupinae - żuki            Do podrodziny Geotrupinae należy 7 gatunków występujących w Polsce
Rodzaj: Geotrupes - żuk           
Do rodzaju Geotrupes należą 3 gatunki z występujących w Polsce
Gatunek: Anoplotrupes stercorosus, syn. Geotrupes stercorosus - żuk leśny


Żuk leśny (Geotrupes stercorosus) bywa mylony z żukiem gnojowym (Geotrupes stercorarius) (wygląd oraz podobna nazwa gatunkowa).
Żuk leśny jest też bardzo podobny do żuka wiosennego (Geotrupes vernalis L., syn. Trypocopris vernalis), ale tryb życia i pokarm różnią się znacząco u obu gatunków.

Wygląd żuka leśnego - ciało sklepione, ubarwione niebiesko lub niebiesko-czarno. Spód ciała ma delikatny metaliczny niebieski lub zielony połysk.
Głowa z guzkiem na środku. Na niej znajdują się 11-członowe czułki z trójczłonową buławką. Przedplecze mocno sklepione. Pokrywy z wyraźnymi guzami barkowymi i urzeźbieniem na które składają się żeberka i bruzdki.
Fruwa z głośnym brzęczeniem, wolno i ociężale.
Długość ciała 11 - 20 mm.

Występowanie - lasy wszelkiego typu (unika terenów otwartych). Jest spotykany w całym kraju i bardzo liczny, najpospolitszy żuk z rodzaju Geotrupes

Czas występowania - imagines po przezimowaniu pojawiają się od kwietnia i przeżywają do czerwca, a nowe pokolenie ukazuje się od lipca do października (i zimuje pod ściółką czy w norkach ssaków).

Znaczenie - gatunek ten spełnia ważną rolę leśnego sanitariusza w gospodarce leśnej nawożąc glebę (poprzez zakopywanie odchodów zwierząt na głębokość 15-30 cm) i przewietrzając ją. Poprawia jakość i strukturę gleby. Martwe cząstki użyźniają, a tunele spulchniają glebę. Jeden osobnik w ciągu roku zakopuje pod ziemią materię organiczną o wadze ponad 500 razy większej niż sam waży. Na 1 ha lasu żuki te mogą zakopać pod ziemią do 250 kg(!!) butwiejących szczątków roślinnych (efektywnością znacznie przewyższają dżdżownice!)

Pokarm  -  dorosłe osobniki i larwy odżywiają się martwą materią roślinną (butwiejące liście, igliwie, mech, kora drzew) oraz odchodami zwierząt. Dorosłe chętnie także zjadają niektóre grzyby kapeluszowe oraz spijają sok wyciekający z drzew i krzewów.

Rozwój  - samice budują chodniki w ziemi na głębokość około 30 cm. Od takiego chodnika odchodzą boczne odgałęzienia zakończone komorami lęgowymi. W tych komorach samica składa pojedyncze jaja (w sumie ok. 30) w otoczeniu kupki gnijących szczątek roślinnych lub odchodów. Po ok. miesiącu z jajeczka wylęga się larwa i zaczyna żerować. Rozwój larwalny trwa rok.
Larwa po kilku linieniach zamienia się w poczwarkę, a po ok. miesiącu z poczwarki wylęga się dorosły owad, który jest aktywny aż do zimy (wówczas zapada w letarg). Imago żyje również około roku.


źródło 1, źródło 2, źródło 3


Na koniec jeszcze zdjęcia z grubsza porównujące wygląd żuka wiosennego (tutaj go pokazywałam) oraz leśnego (zaznaczam, że porównanie nie dotyczy ich wielkości!). Na podstawie tych zestawień od razu widzę, że żuki różnią się wyraźnie. Gorzej będzie, gdy spotka się jednego z nich i zabraknie porównania... Wówczas trzeba przypomnieć sobie podstawowe różnice w opisach wyglądu obu gatunków (np. jeden gładki, drugi bruzdkowany)

Żuk wiosenny Geotrupes vernalis (z prawej) i żuk leśny Geotrupes stercorosus (z lewej) - porównanie żuków pospolicie występujących w Polsce

Żuk wiosenny Geotrupes vernalis (góra) i żuk leśny Geotrupes stercorosus (dół) - porównanie żuków pospolicie występujących w Polsce

88 710

żuk leśny, Geotrupes stercorosus, Anoplotrupes stercorosus, żuk leśny Geotrupes stercorosus, żuk leśny wygląd opis, Geotrupes stercorosus zdjęcia informacje, żuk leśny informacje zdjęcia, Geotrupes stercorosus jak wygląda, żuk leśny porównanie wiosenny, Geotrupes stercorosus występowanie obrazy, zuk leśny chwile zachwycone, niebieski owad żuk nazwa, niebiesko czarny żuk zdjęcia