 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - gatunek pospolitego owada z rzędu pluskwiaków z rodziny tarczówkowatych |
Ten gatunek pluskwiaka spotykałam kilkukrotnie na łąkach oraz w Moim Lesie. Należy do rodziny tarczówkowatych, których cechą charakterystyczną jest m.in. sięgająca do połowy odwłoka tarczka (to coś w kształcie trójkąta na grzbiecie) oraz głowa tworząca trójkąt z przedpleczem. W Polsce występuje aż 46 gatunków tarczówkowatych, toteż gdy sfotowałam jednego czy drugiego borczyńca południowego, nie zaprzątałam sobie głowy natychmiastowym ustalaniem jego nazwy gatunkowej. Ale do czasu.
Któregoś razu wróciłam z foto wyprawy z tym oto stworem na plecach, co dotarło do mnie, gdy zdjęłam białą, lnianą bluzkę z długim rękawem (element stroju ochronnego przed pokrzywami, pajęczynami i nieproszonymi pasażerami) i powiesiłam na oparciu leżaka. Pluskwiak nie tylko ujawnił swą obecność wychodząc na kołnierz mojej koszuli. Moje rozterki (miałam go na koszuli czy jednak pod?!!) były niczym wobec widocznej traumy pluskwiaka na skutek uwięzienia POD (a jednak!) koszulą, z czego zdałam sobie sprawę obserwując jego niespokojne zachowanie. Po pierwsze był wyraźnie zdezorientowany - dreptał bez celu raz w jedną, raz w drugą stronę. Do tego stroszył się i obruszał, niemal fukał - Co mi zrobiłaś?! Jak tak można?! Jestem poturbowany!
Dobrze, że w tę obserwację wprzęgłam aparat - zobaczcie sami, jak to wyglądało. Jest okazja, by przyjrzeć się borczyńcowi południowemu i nauczyć się bezbłędnie go rozpoznawać (teraz wydaje mi się to bardzo proste).
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) ma czarne czułki. Te "epolety" na przedpleczu też wydają mi się charakterystyczne (2 sierpnia, Mój Las) |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - ubarwienie ciała bywa bardzo zmienne, ale charakteryzuje go gęste punktowanie czarnymi punktami górnej strona ciała. |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - tarczka z niewielkim wcięciem w połowie bocznych krawędzi oraz z mniej lub bardziej wyraźnym wgłębieniem w kształcie litery Y w środku i lekko wypukłą powierzchnią u nasady |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - poturbowany pluskwiak stroszył i na nowo układał skrzydła ukazując czarny wierzch odwłoka. Nawet poluzował tarczkę! |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - słyszałam wręcz szelest stroszonych i na nowo układanych skrzydeł. Pluskwiak niemal fukał... |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - odnóża przeważnie są jasne z drobnymi czarnymi punktami. Na innych zdjęciach można się przekonać, że odnóża (stopy, golenie) przybierają także odcień czerwonawy. |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - błonki półpokryw (membrana) wyraźnie wystające poza odwłok, przeźroczyste, często nieco zbrązowiałe, rzadko w całości ciemnobrązowe. |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) potrząsając całym ciałem dochodził do siebie po wyjściu spod mojej koszuli. Ależ musiał być skonfundowany - czas 1/160 s |
Kiedy na chwilę odwróciłam wzrok pluskwiak zniknął. Byłam przekonana, że pewnie doszedł do siebie i odfrunął gdzieś, by spijać soki. Na wszelki wypadek obejrzałam koszulę, ale nigdzie go nie widziałam, także na leżaku. Dopiero gdy późnym wieczorem zwijaliśmy obozowisko, by wracać do domu, pluskwiak wychynął zza oparcia - a więc cały czas tu był! Delikatnie strząsnęłam go z leżaka - przecież nie chciałby dusić się w czterech ścianach, prawda?
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) od spodu na III segmencie tułowia widoczne ujścia gruczołów zapachowych (31 maja, na skraju Trójkątnego Pola) |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) na liściu nawłoci. Odwłok jest węższy od przedplecza (6 czerwca, Trójkątna Łączka) |
 |
| Ten sam borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) od spodu. Nie wiem czy ten czerwony kolor na spodzie pokryw jest czymś wyjątkowym czy typowym dla tego gatunku (płci?) |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - długość ciała wynosi 10-15 mm (1 czerwca, na skraju Trójkątnego Pola) |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) (31 maja, na skraju Trójkątnego Pola) |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - listwy brzeżne odwłoka najczęściej są żółto-brązowe lub zielono-brązowe. Liczne czarne punkty tworzą duże, ciemne plamy w przedniej i tylnej części każdego segmentu. Bardzo rzadko występują czarne punkty rozmieszczone niemal równomiernie na całej powierzchni. (6 sierpnia, Łąka Wschodnia) |
Gdyby udało mi się zrobić więcej różnorodnych ujęć pluskwiaka ze zdjęcia poniżej - chyba napisałabym o nim osobno. Wypatrzyłam go na czubku dziewanny kutnerowatej. Dopóki nie zorientował się, że go widzę siedział nieruchomo - niemal niewidoczny. Jednak gdy próbowałam obejść go z drugiej strony, ten obracał się tak, by cały czas mieć mnie na oku. Celował we mnie czułkiem i ani myślał pokazać swoje "plecy". Wierzcie mi, obeszłam dziewannę ze dwa razy, a pluskwiak cały czas prezentował się z tej samej strony - aż mi się śmiać chciało.
Niemniej, gdy znalazłam opis wyglądu borczyńca południowego uznałam, że nawet w takim ujęciu można go rozpoznać. Oto co widzę - czarne czułki, jasne odnóża, na bocznych krawędziach głowy wyraźne smugi czarnych punktów (biegnące od oka), czarne smugi u nasady przedplecza, przyciemniony kąt barkowy przedplecza i uwypuklona nasada tarczki.
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) na czubku dziewanny kutnerowatej (19 lipca, Mój Las). Jak przypuszczam jest to młody osobnik, taki jeszcze trochę... blady. |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) na liściu czeremchy (8 września, Mój Las) |
 |
| Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) na lucernie mieszańcowatej - (25 września, Łąka Wschodnia) |
-----------------------------------
Borczyniec południowy (Carpocoris purpureipennis) - gatunek pospolitego owada z rzędu pluskwiaków z rodziny tarczówkowatych (Pentatomidae) z rodzaju Carpocoris
Czas występowania imagines - od kwietnia do października.
Zimuje imago; po przezimowaniu pierwsze osobniki pojawiają się na początku kwietnia; imagines nowego pokolenia - od sierpnia do drugiej dekady października.
Wygląd borczyńca południowego
Długość ciała - od 10-11,5 do 14-15 mm.Borczyniec południowy wykazuje dużą zmienność w ubarwieniu - od oliwkowo-brązowego poprzez żółto-brązowy i czerwono-brązowy do prawie czarno-brązowego. Czarny rysunek górnej strony ciała również bardzo zmienny, od ledwo widocznego do wyraźnego, z czterema dodatkowymi czarnymi smugami w przedniej części przedplecza oraz dwoma (a czasami nawet trzema) czarnymi plamami u nasady tarczki. Górna strona ciała gęsto punktowana czarnymi punktami.
Listwy brzeżne odwłoka (connexivum) - dwubarwne, najczęściej żółto-brązowe lub zielono-brązowe. Liczne czarne punkty tworzą duże, ciemne plamy w przedniej i tylnej części każdego segmentu. Bardzo rzadko występują czarne punkty rozmieszczone niemal równomiernie na całej powierzchni.
Przedplecze - dość szerokie z łagodnymi kątami barkowymi, o nieco przyciemnionym rysunku, czasem z niewielką czarną plamką. Przednia krawędź przedplecza płytko wcięta. Rogi boczne przedplecza zaokrąglone (mniej lub bardziej) i nie uniesione do góry, ich przednia krawędź z wyraźną wydłużoną plamą czarnych punktów przechodzących do przodu w czarną smugę. Krawędzie za szczytem rogów zazwyczaj bez czarnej podłużnej plamy.
Tarczka - krótsza od przykrywki (corium) z niewielkim wcięciem w połowie bocznych krawędzi oraz z mniej lub bardziej wyraźnym wgłębieniem w kształcie litery Y w środku i lekko wypukłą powierzchnią u nasady; paramera z dwoma ciemnymi zębami na dolnej stronie hypofizy. Nasadowa część tarczki bez trójkątnego zagłębienia otoczonego przez dwa wyraźnie wypukłe wałeczki, zazwyczaj nieco wyższa lub tej samej wysokości co środkowa część tarczki.
Punktowanie równomierne, punkty na wierzchołku tarczki czasami bledsze, a sam wierzchołek nieco jaśniejszy od reszty tarczki.
Błonka półpokryw (membrana) wyraźnie wystająca za koniec odwłoka, przeźroczysta, często nieco zbrązowiała, rzadko w całości ciemnobrązowa.
Odwłok - węższy od przedplecza
Głowa - na bocznych krawędziach wyraźne smugi czarnych punktów.
Czułki - czarne (choć łączenia poszczególnych segmentów są brązowe, ale nie jest to raczej widoczne gołym okiem).
Odnóża - jasne z drobnymi czarnymi punktami.
Siedliska - łąki, skraje lasów, zarośla. W różnego typu zbiorowiskach łąkowych i ruderalnych, agrocenozach, a czasami również na skrajach zbiorowisk leśnych. Skraje lasu, polany leśne. na baldaszkowatych, chętnie na dziewannie
Pokarm - wysysa soki z roślin zielnych, nasion i owoców.
Gatunki podobne:
- Borczyniec owocowy (Carpocoris fuscispinus) - kąty przedplecza są ostre i zwykle mocniej zaczernione, a ubarwienie ciała bardziej stonowane (pokazałam go tutaj)
- Plusknia jagodziak (Dolycoris baccarum) różni się m.in. czarno-białymi czułkami
- Carpocoris melanocerus - bardziej masywny i bardzo rzadki; gatunek górski.
Ponieważ nijak nie mogę znaleźć wyjaśnienia czym u pluskwiaka (owada?) jest "paramera" lub "hipofiza", odszukałam grafikę przedstawiającą części ciała tarczówkowatych (się natłumaczyłam, eh). Za to teraz będę choć trochę mądrzejsza :-)
 |
| Pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera) - części ciała (źródło) A - głowa, B - tułów, C - odwłok 1/ pazurki 2/ trój- lub dwuczłonowa stopa; 3/ goleń (tibia) 4/ udo; 8/ oko złożone; 9/ antena; 10/ nadustek (clypeus); 23/ listwa brzeżna segmentów odwłoka; 25/ przedplecze; 26/ tarczka; 27/ międzykrywka (clavus); 28/ przykrywka (corium); 29/ wstawka, część brzegowa pokrywy (embolium); 30/ zakrywka, zw. membraną. |
Pytanie dla spostrzegawczych - jaką część ciała pluskwiaka pominięto (nie uwzględniono) na powyższym schemacie?
źródło 1, źródło 2, źródło 3,
87630
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz