Czosnaczek pospolity

Czosnaczek pospolity nie jest specjalnie efektowną rośliną - ma niewielkie białe kwiatki na szczycie łodygi. Jednak jego regularna budowa, kształtne listki, wyprostowana łodyga oraz widok setek tych roślin na Łące Niespodzianek zrobiły na mnie wrażenie. Kiedy kwitły tworzyły regularny wzór białych plamek na tle zieleni liści i traw, stanowiąc malownicze tło dla innych, rosnących tam roślin, jak choćby jaskółczego ziela i miesiącznicy rocznej.
Czosnaczek nie jest uznawany za chwast, gdyż woli miejsca zacienione. Rzadko i tylko pojedynczo spotykałam go na stanowiskach słonecznych. Jego liście po roztarciu pachną czosnkiem, korzenie - chrzanem, a w dawnych czasach jego nasiona wykorzystywano podobnie jak pieprz, można też zrobić z nich... musztardę. Cała roślina jest jadalna, a nawet lecznicza. Zawartość związków trujących jest tak znikoma, że w żadnym razie nam nie zaszkodzi.
Trochę dziwi mnie fakt, że nie natknęłam się na jakąkolwiek nazwę ludową tej rośliny...

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata (M. Bieb.) Cavara et Grande) z rodziny kapustowatych. Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju czosnaczek Alliaria. Nazwa rodzajowa Alliaria pochodzi od allium (czosnek) i dotyczy charakterystycznego zapachu rośliny.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - roślina dwuletnia, pojawia się już w marcu, kwitnie od kwietnia do lipca. Wszystkie części rośliny są jadalne, jednak spożyty przez krowy może spowodować nieprzyjemny smak mleka.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - górne liście z coraz krótszymi ogonkami, trójkątne do jajowatych, u nasady sercowate, na brzegu nieregularnie piłkowane, na szczycie zaostrzone.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - młode liście jasnozielone, po roztarciu pachnące czosnkiem.
Korzenie mają chrzanowy posmak.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - łodyga przeważnie pojedyncza, prosto wzniesiona, gęsto ulistniona, kanciasta, w dolnej części odstająco owłosiona (włoski do 1,5 mm długości), poza tym naga.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - kwiaty o czterech płatkach, śnieżnobiałe zebrane w pojedyncze grona na wierzchołku łodygi lub bocznych rozgałęzieniach.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) to gatunek leśny, występuje głównie w lasach liściastych i zbiorowiskach skrajów lasów, w parkach, ogrodach, miejscach ruderalnych, a także w załomach skalnych i obrzeżach dróg.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - to jedna z najstarszych odkrytych w Europie przypraw kulinarnych. Nasiona stosowano jak pieprz. Dojrzałe nasiona rozgniecione i zmieszane z octem dają musztardę

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - w Polsce gatunek pospolity na całym obszarze (niezaliczany do chwastów!) - występuje na niżu, czasem na niższych partiach Karpat. Roślina inwazyjna na innych kontynentach.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) - owocem jest wydłużona łuszczyna (3-5 cm długości) z drobnymi okrągłymi czarnymi nasionami.

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata)  na Łące Niespodzianek stanowi piękną oprawę dla kwitnącej miesiącznicy rocznej   (4 maja)

czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata)    30 kwietnia

 ----------------------------------

Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata (M. Bieb.) Cavara et Grande) - gatunek rośliny z rodziny kapustowatych. Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju czosnaczek Alliaria. Występuje na obszarze Europy, w Afryce Północnej oraz Azji zachodniej i południowej.
W Polsce gatunek pospolity na całym obszarze (niezaliczany do chwastów!) - występuje na niżu, czasem na niższych partiach Karpat. Roślina inwazyjna na innych kontynentach.
Roślina dwuletnia, hemikryptofit.

Naturalny zasięg gatunku obejmuje całą Europę, północne krańce Afryki (Maroko, Tunezja) oraz południowo-zachodnią i środkową Azję sięgając po Kazachstan, Sinciang, Tybet, Nepal i północno-zachodnie Indie. Jako gatunek zawleczony i inwazyjny występuje w USA, Kanadzie i Argentynie.

Wysokość 30-100 cm, rzadko od 15 do 130 cm. W pierwszym roku wegetacji wyrasta rozeta liści blisko gruntu, która pozostaje zielona przez zimę. Wiosną drugiego roku wykształca dorosłą, kwitnącą postać. Po wydaniu nasion liście obumierają, sucha łodyga z częścią owoców pozostaje jeszcze przez lato.

Łodyga - przeważnie pojedyncza, jeżeli roślina rośnie w pełnym świetle, może być krzaczasto rozgałęziona. Prosto wzniesiona, gęsto ulistniona, kanciasta, w dolnej części odstająco owłosiona (włoski do 1,5 mm długości), poza tym naga.

Liście - nagie (dolne mogą być owłosione), cienkie, o silnym zapachu czosnku. Dolne długoogonkowe (ogonek o długości 3-16 cm), okrągłojajowate lub nerkowate (zwykle od 3 do 16 cm szerokości, nieco krótsze niż szerokie), na brzegu karbowane lub piłkowane. Górne liście z coraz krótszymi ogonkami, trójkątne do jajowatych, u nasady sercowate, na brzegu nieregularnie piłkowane, na szczycie zaostrzone. Młode liście jasnozielone, po rozdarciu pachnące czosnkiem.

Kwiaty - małe, zebrane po kilka w grona wyrastające z kątów najwyższych liści. Kwiaty mają cztery jasnozielone działki kielicha o długości ok. 3 mm, cztery białe płatki korony o długości 4-8 mm, 6 pręcików, 4 z nich dłuższe o nitkach długości 2-3,5 mm, z pylnikami o długości do 1 mm.
Kwitnie od kwietnia do maja (lipca).

Owoce - czterokanciasta łuszczyna o długości (2-)3-7(-8) cm i szerokości 1,2-2,5 mm. Nasiona szorstkie, brunatne do czarnych, długości od 2 do 4,5 mm

Siedlisko - gatunek leśny, występuje głównie w lasach liściastych i zbiorowiskach skrajów lasów, także w załomach skalnych i obrzeżach dróg.
Preferuje gleby gliniasto-piaszczyste i żwirowe, o dużej zawartości próchnicy i składników pokarmowych.  Roślina azotolubna.

Zastosowanie w medycynie - głównymi składnikami rośliny są garbniki, fitoncydy, glikozydy, enzymy, wapń, fosfor, żelazo, witamina C i olejek eteryczny.
Działanie tych składników jest antyseptyczne, bakteriobójcze, odtruwające, przeciwpasożytnicze, przyśpieszające gojenie ran, rozkurczowe i wzmacniające.

Jedzony na surowo wzbogaca organizm i pomaga przy infekcjach i nieżytach górnych dróg oddechowych.
Odwar z ziela używany jest w biegunkach, zaburzeniach przemiany materii, robaczycy jelitowej.
Okłady stosuje się w grzybicy skóry, owrzodzeniach, trudno gojących się ranach. Tampony nasączone sokiem leczą żylaki odbytu, a wprowadzone do nosa tamują krwawienie.
Kąpiele z dodatkiem odwaru z ziela mają działanie antyseptyczne, gojące, pomagają w leczeniu zmian skórnych.

Nalewkę z czosnaczku można wcierać w obolałe i reumatycznie zmienione miejsca.

Czosnaczek pospolity - ciekawostki:

• Nazwa rodzajowa Alliaria pochodzi od allium (czosnek) i dotyczy charakterystycznego zapachu rośliny. Nazwa gatunkowa patiolatus to ogonkowy.
• Roślina lecznicza i przyprawowa - wszystkie części tej rośliny zawierają olej czosnkowy i musztardowy. Korzenie mają chrzanowy posmak.
• Jedna z najstarszych odkrytych w Europie przypraw kulinarnych. Nasiona stosowano jak pieprz. Z nasion można zrobić też musztardę - angielska nazwa czosnaczku to Garlic mustard.
• Liście wykorzystywane we Francji jako składnik sałatek. Młode liście najlepiej zbierać przed kwitnieniem, potem mogą lekko zgorzknieć. Najlepiej smakują na świeżo, można ich używać zamiast czosnku np. w sałatce, twarożku, maśle czy oleju smakowym. Dodaje się je również do potraw mięsnych, placków ziemniaczanych, klusek, stosuje przy wypieku chleba.
• Używany dawniej do okładania ropiejących i trudno gojących się ran i wrzodów.
• Spożywany przez krowy i owce może spowodować nieprzyjemny smak mleka.
• Kwiaty produkują słodki nektar, który zbiera się u podstawy kielicha i wabi pszczoły, muchy i chrząszcze. Na liściach żerują larwy wielu gatunków motyli, w tym zorzynek rzeżuchowiec.
• W Europie aż 69 gatunków owadów i 7 gatunków grzybów wykorzystuje czosnaczek jako pokarm. Owady i grzyby, które żywią się nim nie występują na kontynencie Ameryki Północnej co zwiększyło wydajność nasion.
• Początkowo hodowany jako zioło stał się uciążliwym chwastem, szczególnie w Ameryce Północnej. Od 2006 roku zwalcza się go w wielu stanach USA.
• Nasiona czosnaczka mają zdolność kiełkowania nawet po pięciu latach, co utrudnia zwalczanie mechaniczne tej rośliny.

źródło 1, źródło 2, źródło 3

.39.73.

czosnaczek pospolity, Alliaria petiolata, czosnaczek pospolity zdjęcia opis, Alliaria petiolata zdjęcia opis, czosnaczek pospolity wygląd właściwości, Alliaria petiolata zastosowanie lecznicze, czosnaczek pospolity chwile zachwycone, Alliaria petiolata chwile zachwycone,