Chwile zaChwycone: Kwiat kukułki

4 lipca 2014

Kwiat kukułki - firletka poszarpana

Firletka poszarpana (Silene flos-cuculi (L.) Greuter & Burdet) – gatunek byliny należący do rodziny goździkowatych.

Pewnego majowego popołudnia wędrując ścieżkami po Łące Wschodniej natrafiłam na taką, której dotąd nie przemierzałam. Zdecydowałam się zobaczyć dokąd prowadzi. Ścieżka szybko stała się błotnista, a więc teren był tu podmokły. Rzeczywiście, nawet roślinność była tu inna niż w miejscach, które dotąd odwiedzałam. Ziemia tez była inna - zupełnie czarna. Już chciałam zawrócić, obawiając się przemoczenia butów (co najmniej!), gdy pośród traw zauważyłam różowe kwiaty, najpierw jeden potem dwa kolejne. Spojrzałam dalej i zobaczyłam dziesiątki firletek rosnących na powierzchni kilku metrów kwadratowych. Ale uczta! pomyślałam i niemal rzuciłam się w ich kierunku. Po kilku krokach zatrzymałam się jednak i szybko zawróciłam do tych pojedynczych roślin, z których tylko jedna nadawała się do sfotografowania. Szłam w trawie sięgającej powyżej kolan nie widząc podłoża. A to stawało się coraz bardziej grząskie i mokre. Niestety, moje półbuty nie przepadają za moczeniem w błocku, za to firletka - owszem, lubi takie wilgotne stanowiska.
Firletka poszarpana kwitnie od maja do czerwca, a nawet lipca. Ja fotografowałam ją 25 maja. Ponieważ nie byłam zachwycona swymi zdjęciami, wybrałam się ponownie w tamto miejsce w połowie czerwca. Niestety, po różowych (wrzosowych) kwiatach nie było już śladu, nie mogłam nawet odnaleźć samych roślin - ukryły się pośród jeszcze wyższych traw.
Może za rok znów ją odnajdę i będzie okazja do zrobienia lepszych zdjęć.

Kielich kwiatu firletki poszarpanej jest zielonkawo różowy do czerwonego, rurkowato-dzwonkowaty, o 10 nerwach. Korona złożona z pięciu głęboko rozciętych, różowych płatków, z niewielkim przykoronkiem.

Firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi L.) z rodziny goździkowatych.

Wewnątrz kwiatu firletki poszarpanej znajduje się 10 pręcików w dwóch okółkach i jeden górny słupek o długiej szyjce z 5 znamionami.

Firletka poszarpana to delikatna i rozłożysta roślina zielna o wysokości 30-60 (90) cm. Często tworzy duże łany.

Firletka poszarpana kwitnie od maja do czerwca, czasem do lipca.
Niektóre gatunki firletek uprawiane jako rośliny ozdobne ze względu na piękne kwiaty.

Dodane dużo później (czerwiec 2020):
Zdjęcia zrobione w ogrodzie botanicznym. Łąki Wschodniej już nie ma.

frletka poszarpana (Silene flos-cuculi) 1 czerwca

frletka poszarpana (Silene flos-cuculi)

frletka poszarpana (Silene flos-cuculi) 7 czerwca

---------------------------------------------

Firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi L.) – gatunek byliny należący do rodziny goździkowatych.
Wg nowszych ujęć taksonomicznych gatunek ten włączony został do rodzaju Silene i ma nazwę Silene flos-cuculi (L.) Greuter & BurdetWilldenowia 12:189. 1982.
W obrębie rodziny goździkowatych należy do podrodziny Caryophylloideae, plemienia Sileneae.

Występuje w Europie i Azji (Zakaukazie, wschodnia i zachodnia Syberia).
W Polsce jest rośliną pospolitą. Nie podlega ochronie.

Pokrój - delikatna i rozłożysta roślina zielna o wysokości 30-60 (90) cm. Często tworzy duże łany.

Łodyga - prosto wzniesiona, pojedyncza lub widlasto rozgałęziona, o rzadkim szorstkim owłosieniu, nieco lepka pod węzłami.

Liście - ulistnienie naprzeciwległe. Liście szorstkie, dolne krótkoogonkowe, łopatkowate, górne siedzące i lancetowate.

Kwiaty - przedprątne zebrane w kwiatostan - luźną wielokwiatową wierzchotkę. Kielich kwiatu zielonkawo-różowy do czerwonego, rurkowato-dzwonkowaty, o 10 nerwach. Korona złożona z 5 głęboko rozciętych, różowych płatków, z niewielkim przykoronkiem. Wewnątrz kwiatu 10 pręcików w dwóch okółkach i jeden górny słupek o długiej szyjce z 5 znamionami.
Kwitnie - od maja do czerwca (lipca).

Owoce - Torebka jajowata, zwężająca się ku końcowi. Otwiera się pięcioma ząbkami wygiętymi na zewnątrz. Nasiona brunatne o brodawkowatej powierzchni.

Korzeń - kłącze wielogłowe, z licznymi korzeniami przybyszowymi, z których wyrastają pędy boczne.

Występowanie - roślina typowa łąkowa, porasta łąki wilgotne lub mokre wiosną, obsychające latem, często spotykana jest na torfowiskach niskich i moczarach. Jest rośliną wskaźnikową zasięgu wylewów nad dużymi rzekami.
Obecność firletki poszarpanej na łąkach i pastwiskach (z gospodarczego punktu widzenia) jest szkodliwa - obniża wartość użytkową siana, w większych ilościach jest dla bydła trująca. Nie jest zaliczana do chwastów.

Wymagania glebowe - preferuje gleby o dużej zawartości próchnicy i składników mineralnych.

Roślina ozdobna – uprawiana w kilku odmianach, m.in: 'Hort's Variety', 'Nana', 'Peggy'.

Zawiera saponiny i pinit. Używana była w medycynie ludowej [niestety, nie wiem w jakich przypadkach]. Z łodyg i liści sporządzano preparat Floskulin stosowany w lecznictwie [nigdzie nie znalazłam wyjaśnienia o zastosowaniach tego preparatu - pewnie został wycofany].

Ciekawostki dotyczące firletki poszarpanej:

Lychnis nazwa rośliny używana przez starożytnych Rzymian (z gr. lychnis = lampa), gdyż liście jednego z gatunków stosowano jako knoty w lampach oliwnych.
Łacińska nazwa gatunkowa firletki (flos - kwiat) i (cuculus - kukułka) znaczy „kwiat kukułki”, kwitnie bowiem w maju i czerwcu, a więc w czasie, gdy ptak ten przylatuje i odzywa się najczęściej.
Oprócz kwiatów obupłciowych zdarzają się kwiaty męskie lub kwiaty żeńskie.
Firletka zapylana jest przez błonkówki i motyle o trąbce na tyle długiej, że mogą dotrzeć do nektaru znajdującego się na dnie rurki kwiatowej.
Często można zobaczyć na firletce pienistą ciecz bardzo przypominającą ślinę, jest to wydzielina larwy owada z grupy pieników, która wysysa soki rośliny.

************

Firletka (Lychnis L.) – rodzaj roślin należących do rodziny goździkowatych. Obejmuje ok. 25–30 gatunków. Przedstawiciele tego rodzaju występują w strefie umiarkowanej w Europie, Azji oraz w północnej Afryce. Niektóre gatunki uprawiane jako rośliny ozdobne ze względu na piękne kwiaty.

Gatunki dziko rosnące i uprawiane w Polsce:

firletka chalcedońska (Lychins chalcedonica L. = Silene chalcedonica (L.) E. H. L. Krause) – gatunek uprawiany
firletka Jowisza (Lychnis flos-jovis Desr. in Lam. = Silene flos-jovis (L.) Greuter & Burdet) – gatunek uprawiany
firletka kwiecista (Lychnis coronaria Desr. in Lam. = Silene coronaria (L.) Clairv.) – gatunek uprawiany
firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi L. = Silene flos-cuculi (L.) Greuter & Burdet)