14 czerwca 2015

Morwa biała

Morwa biała (Morus alba L.) - gatunek niewielkich drzew liściastych z rodziny morwowatych.

Z pewną satysfakcją mogę odnotować, że drzewa zaczynają zdradzać mi swoją tożsamość. Potrafię już rozpoznać kilka, a może nawet kilkanaście gatunków. W pierwszej kolejności przyglądam się liściom, potem ogólnemu pokrojowi drzewa, a następnie wyglądzie kory. Staram się wypatrzyć też kwiaty, bądź owoce. Dzięki takim obserwacjom identyfikacja gatunku staje się coraz łatwiejsza.
Niedawno trafiłam jednak na drzewo, rosnące zresztą w mojej najbliższej okolicy, którego liście, doprawdy, mnie zadziwiły. Spójrzcie jakie mają wymyślne kształty i rozmaite wycięcia! Co dziwniejsze, takie liście znajdowały się tylko na niższych gałęziach. Na górnych liście były mniejsze i bez wycięć, mniej liczne o kształcie przypominającym liście lipy. Dowiedziałam się, że jest to morwa biała.
Przez lata mijałam to drzewo dziesiątki, a nawet setki razy i nigdy nie spojrzałam na jego oryginalne liście. Nie będę ubolewać nad tym stanem rzeczy - już dawno przekonałam się, że zwykłe patrzenie jest zaledwie namiastką widzenia. Za to cieszę się, że chwile widzenia zdarzają mi się częściej, dużo częściej niż kiedyś. To tak jakbym zatrzymywała się przy "jakiejś" skrzyni. Otwierając jej wieko muszę być tylko gotowa na odkrycie skarbów, które na pewno się w niej znajdują.

Morwa biała (Morus alba L.) - pochodzi z Chin. W Europie zaczęto ją uprawiać od XI wieku.
Morwa biała (Morus alba L.) - drzewo do 15 m wysokości o średnicy pnia 0,6-0,8(1) m. Posiada przewody mleczne wytwarzające sok mleczny.
Morwa biała (Morus alba L.) - korona okrągława, stosunkowo szeroka (jednak nie tak bardzo jak u morwy czarnej), gęsta. Konary rosochate, rzadko rozstawione, dość grube przy tym jednak łamliwe.
Morwa biała (Morus alba L.) osiąga wiek 200-300 lat. Drzewo szybko rosnące - przez pierwsze 40-50 lat tempo wzrostu jest duże, potem znacznie spada.
Morwa biała (Morus alba L.) - liście jajowate, bardzo zmienne, niepodzielone lub różnie wcinane, do 18 cm długości. Miękkie, płaskie i cienkie. Od góry lekko błyszczące, od dołu prawie nagie lub z włoskami na większych nerwach.
Morwa biała (Morus alba L.) - blaszka liścia o bardzo zmiennym kształcie, w ogólnym zarysie jajowata, bezklapowa lub z 3-5 niesymetrycznymi, często bardzo głębokimi klapami, długości 6-18 cm.
Morwa biała (Morus alba L.) - ustawienie liści skrętoległe na 1,5-2 cm ogonkach. Ogonki owłosione, z góry rynienkowate, wydzielają sok mleczny. Okres występowania liści - od maja do października.
Morwa biała (Morus alba L.) - liście mają bardzo zmienną formę - zazwyczaj na jednym osobniku można znaleźć dwa ich rodzaje: klapowane i bezklapowe (jest to przykład tzw. heterofilii występującej u niektórych roślin).
Morwa biała (Morus alba L.) - bezklapowe liście wyrastające z tegorocznych pędów przypominają nieco liście lipy. 

Morwa biała (Morus alba L.) - młode pędy proste i cienkie, obłe, początkowo oliwkowozielone i lekko omszone, z czasem żółtawoszare i łysiejące, wydzielają sok mleczny.
Morwa biała (Morus alba L.) - pąki drobne, szerokostożkowate do kulistych, brązowawe. Pąków szczytowych brak.
Morwa biała (Morus alba L.) - kwitnie od maja do czerwca (wraz z rozwojem liści). Obfite kwitnienie rozpoczyna się w połowie maja.
Morwa biała (Morus alba L.) - kwiaty męskie.
Kwiaty rozdzielnopłciowe, ale występujące na tym samym drzewie (roślina jednopienna). Są czterodzielne, kwiaty męskie - podłużnie walcowate z 4 pręcikami, w jasnożółtych kotkach, a kwiaty żeńskie główkowate wzniesione, z 1 słupkiem.
Morwa biała (Morus alba L.) - preferuje słoneczne stanowiska i lekkie, piaszczyste lub gliniaste średnio żyzne gleby o odczynie obojętnym. Jest jednym z najpóźniej rozwijających liście na wiosnę drzew; pojawiają się one zwykle dopiero nieco przed połową maja.
Morwa biała (Morus alba L.) - pień krótki i krępy, często krzywy lub pochylony. Kora brunatno czerwonawa lub zielonkawoszara, z płaskimi zagłębieniami o łukowatym przebiegu, sękata.
Morwa biała (Morus alba L.) - liście wykazują właściwości lecznicze. Działają stabilizująco na poziom cukru we krwi, ograniczając jego przyswajanie przez organizm, dlatego mogą być stosowane pomocniczo w cukrzycy typu 2 oraz przy odchudzaniu. 
Morwa biała (Morus alba L.) - liście zbierano na karmę dla jedwabników. Owoce są jadalne. 



-----------------------------------



Morwa biała (Morus alba L.) - gatunek niewielkich drzew liściastych z rodziny morwowatych.
Pochodzi z Chin. Od wieków była tam uprawiana. Później zaczęto ją uprawiać również w innych rejonach świata. Rozprzestrzeniła się z upraw i obecnie rośnie dziko w Afryce, Ameryce Północnej i Południowej oraz na wyspach Pacyfiku. W Europie zaczęto ją uprawiać od XI wieku. W Polsce występuje często, jako jedyny gatunek morwy. Ze względu na fioletowo-czarną barwę owoców morwa biała bywa mylnie brana za morwę czarną (Morus nigra) lub czerwoną (Morus rubra).

Pokrój - drzewo do 15 m wysokości. Średnica pnia 0,6-0,8(1) m. Posiada przewody mleczne wytwarzające sok mleczny.

Pień  -  krótki i krępy, często krzywy lub pochylony. Korona okrągława, stosunkowo szeroka (jednak nie tak bardzo jak u morwy czarnej), gęsta. Konary rosochate, rzadko rozstawione, dość grube przy tym jednak łamliwe.
Kora brunatnoczerwonawa lub zielonkawoszara, z płaskimi zagłębieniami o łukowatym przebiegu, sękata.

Młode pędy proste i cienkie, obłe, początkowo oliwkowozielone i lekko omszone, z czasem żółtawoszare i łysiejące, wydzielają sok mleczny. Drzewo tworzy liczne odrośla od pnia i konarów. Odroślowe gałęzie wyrastają zazwyczaj w okolicach wcześniej uszkodzonych miejsc (np. obciętych gałęzi).  
Pąki drobne, szerokostożkowate do kulistych, brązowawe. Pąków szczytowych brak. 

Kwiaty  -  czterodzielne, rozdzielnopłciowe, ale występujące na tym samym drzewie (roślina jednopienna), wiatropylne.
Kwiaty męskie podłużnie walcowate z 4 pręcikami, zebrane w kotkowate kwiatostany wyrastające w kątach liści. Kotki jasno(żółto)zielone, podłużne, dosyć krótkie - długości 3-7 cm, zwisające na szypułkach.  
Kwiaty żeńskie w bardzo krótkich (poniżej 2 cm), główkowatych i pękatych, zwykle wzniesionych kwiatostanach. Pojedyncze kwiaty żeńskie drobne i niepozorne, czterokrotne, z dwoma wystającymi, pierzastymi znamionami i jednym słupkiem.
Kwitnie w maju i czerwcu (wraz z rozwojem liści) wytwarzając drobne kwiaty - męskie i żeńskie. Obfite kwitnienie rozpoczyna się w połowie maja.

Liście  -  jajowate, bardzo zmienne, niepodzielone lub różnie wcinane, do 18 cm długości. Miękkie, płaskie i cienkie. Od góry lekko błyszczące, od dołu prawie nagie lub z włoskami na większych nerwach. Ogonek z rynienkowatym rowkiem.
Zazwyczaj na jednym osobniku można znaleźć dwa rodzaje liści: klapowane i bezklapowe (jest to przykład tzw. heterofilii występującej u niektórych roślin).
Liście blaszkowate, pojedyncze. Blaszka o bardzo zmiennym kształcie, w ogólnym zarysie jajowata, bezklapowa lub z 3-5 niesymetrycznymi, często bardzo głębokimi klapami, długości 6-18 cm. Bezklapowe liście przypominają lekko wydłużone liście lipy, posiadają sercowatą i często niesymetryczną nasadę (rzadziej zaokrągloną) oraz zaostrzony wierzchołek, na brzegu są grubo i dość głęboko nieregularnie piłkowane, z góry ciemnozielone, bardzo mocno błyszczące, nagie, od spodu matowe, z kępkami białych włosków tylko na głównych nerwach. Blaszka w dotyku wydaje się bardziej cienka i delikatna niż u morwy czarnej.  
Ustawienie - skrętoległe na 1.5-2 cm ogonkach. Ogonki owłosione, z góry rynienkowate, wydzielają sok mleczny.
Okres występowania - V-X. Morwy są jednymi z najpóźniej rozwijających liście na wiosnę drzew; pojawiają się one zwykle dopiero nieco przed połową maja. Na początku października liście przebarwiają się bardzo efektownie, przybierając intensywnie jaskrawożółty kolor. Opadają przez cały październik. 

Owoce  -  drobne niełupki obrośnięte są soczystymi osnówkami powstałymi z okwiatu. Zebrane w walcowate owocostany o długości ok. 2 cm. Barwa owoców różna - biała, różowa, czerwona, fioletowoczarna. Smak słodki i nieco mdły. Osiągają dojrzałość latem. Wyglądem przypominają jeżyny. Dojrzałe owoce morwy białej zawierają dużo cukrów ( zwłaszcza fruktozy i glukozy, nieco mniej sacharozy), flawonoidy, garbniki, liczne kwasy organiczne (jabłkowy, cytrynowy), taniny, pektyny, kumaryny, a także związki mineralne: dużo żelaza i potasu, wapń, fosfor, magnez. Stanowi również bogate źródło witamin z grupy B, C i PP.


Zastosowanie:
  • Od dawna uprawiana była w Chinach w związku z hodowlą jedwabnika morwowego. Jej liście stanowią pożywienie dla gąsienic tych owadów.
  • Morwy białe są często sadzone jako rośliny ozdobne, m.in. przy drogach, w parkach. Nadają się również na wysokie żywopłoty.
  • Liście morwy białej wykazują właściwości lecznicze. Działają stabilizująco na poziom cukru we krwi, ograniczając jego przyswajanie przez organizm, dlatego mogą być polecane pomocniczo w cukrzycy typu 2 oraz przy odchudzaniu. Owoce są jadalne. Liście zbierano na karmę dla jedwabników. Wymaga gleb lekkich i stanowisk ciepłych, słonecznych.
  • Drewno wykorzystywane jest do produkcji mebli i do wyrobów tokarskich

Morwa biała jest rośliną dość łatwą w uprawie. Preferuje słoneczne stanowiska i lekkie, piaszczyste lub gliniaste średnio żyzne gleby o odczynie obojętnym. Roślina wytwarza wiele odrostów korzeniowych i pozytywnie reaguje na cięcie. W ostre zimy w chłodniejszych regionach Polski może przemarzać, więc wymaga osłon na zimę (w szczególności młode okazy). Drzewo jest stosunkowo mało podatne na choroby i szkodniki.

Biotop  - zadrzewienia śródpolne, zarośla. Gatunek miejscami dziczejący.  

Preferencje -  drzewo o minimalnych wymaganiach glebowych, światło- i ciepłolubne, stosunkowo wrażliwe na mróz, odporne  jednak na zanieczyszczenia powietrza (dobrze sprawdza się w miastach).  
Długość życia i tempo wzrostu. Drzewo o średniej długości życia, szybko rosnące. Osiąga wiek 200-300 lat. Przez pierwsze 40-50 lat tempo wzrostu jest duże, potem znacznie spada. 


Działanie lecznicze owoców morwy białej:
  • obniżają stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi, dzięki czemu zmniejsza ryzyko miażdżycy, a także może zapobiec lub złagodzić przebieg cukrzycy typu II,
  • naturalny antybiotyk,
  • blokują rozkład węglowodanów, zmniejszają odkładanie się tkanki tłuszczowej, a zatem wspomagają odchudzanie,
  • działanie lekko przeczyszczające, pomagają przy zaparciach i bolesnych kolkach,
  • działają wykrztuśnie, przeciwzapalnie, działanie antyoksydacyjne
  • zapobiegają tworzeniu się ciemnych plam na skórze
Napar z suszonych owoców - 2 łyżki stołowe rozdrobnionych owoców zalać szklanką wrzątku, odstawić pod przykryciem na godzinę, odcedzić. Pić po 1/3 szklanki przed posiłkami. Stosować przy przeziębieniu, gorączce, grypie, kaszlu. Jest środkiem napotnym.





źródło 1, źródło 2, źródło 3, źródło 4


.34.745



morwa biała, Morus alba, morwa biała zdjecia opis, Morus alba zdjęcia opis, morwa biała działanie lecznicze, Morus alba właściwości lecznicze, morwa biała chwile zachwycone, Morus alba chwile zachwycone,


5 komentarzy:

  1. Witaj, Aniko.
    Jako dzieciak jadłem owoce morwy. Były podobne do owoców jeżyn, czarne i słodkie, ale tylko słodkie, bez określonego smaku. Pamiętam niewielkie, czasami krzewiaste, drzewa, ale liściom nie przyglądałem się, a faktycznie są oryginalne. Jakiego gatunku jadłem owoce – nie wiem.
    Ładny tekst napisałaś, osobisty. Dobrze się go czytało.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bardzo dziękuję, Krzysztofie - cieszę się, że Ci się podobało. Co do gatunku morwy, to wg mojej wiedzy, z pewnością jadłeś owoce właśnie morwy białej, bo to jedyny gatunek występujący w Polsce.

      Usuń
    2. Dziękuję, Aniko. Dobrze jest wiedzieć.

      Usuń
  2. Mam zaraz po wyjścia z pracy, przy przystanku. Ładne drzewo, nie wiedzieć czemu od lat mało jest morwowych nasadzeń w parkach, wypadło z łask?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Nie mam pojęcia czy jest ich mało czy dużo. Morwę dopiero poznałam, będę jej więc wypatrywać w innych miejscach.

      Usuń