Listkowiec cytrynek, zwany latolistkiem

Ach, nie zapomnę tego widoku! Niemal dwa lata temu, w pierwszej dekadzie marca, pojechałam do Mojego Lasu na poszukiwanie oznak wiosny. Było dość ciepło, a przede wszystkim słonecznie - w sam raz na nieśpieszny spacer. Przemierzyłam wiele ścieżek rozglądając się dookoła, wdychając rześkie powietrze i ciesząc się promieniami słońca. Gdzieniegdzie dostrzegłam kwitnące już, maleńkie gwiazdnice pospolite, nieliczne zielone listki i źdźbła traw. Ogólnie jednak cała przyroda trwała jeszcze w zimowym odrętwieniu.
Aż nagle, na tle szaroburej roślinności - suchych badyli i bezlistnych drzew zobaczyłam (i usłyszałam??) cytrynowy dzwoneczek. Jasnożółty motyl pędził przed siebie - lotem nieco chaotycznym, ale szybkim i pełnym determinacji. Nie sposób było go dogonić. A on, migając żółciutkimi skrzydełkami, leciał przez cichy, uśpiony las, jakby zaglądając to tu, to tam, i nigdzie nie siadając, jakby czegoś szukał.
Przy wspomnieniu tego motylka, nieodłącznie towarzyszy mi dźwięk maleńkiego, srebrnego dzwoneczka, którym Pani Wiosna obwieszcza swoje nadejście - budźcie się, budźcie, już czas!
     Przedstawiam dziś motyla listkowca cytrynka, znanego mi bardziej jako latolistka cytrynka. Zdjęcia zostały wykonane w lipcu, a więc w okresie gdy pojawiło się już nowe pokolenie i czas, w którym rodzice mogli napotkać swoje potomstwo. Bo latolistek jest dość niezwykłym oraz długowiecznym motylem. Tym, który żegna lato i przepędza zimę.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni), zwany również latolistkiem cytrynkiem to jeden z największych przedstawicieli motyli z rodziny bielinkowatych (Pieridae) i jedyny europejski motyl zimujący w opadłych liściach. Imagines żyją 10-11 miesięcy(!).

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) -  siedliskami tego motyla są wolne przestrzenie w pobliżu lasów, a także na nasłonecznione polany, lasy, zarośla, miedze, tereny ruderalne i ogrody.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - na skrzydłach znajdują się charakterystyczne pomarańczowe punkty. Rozpiętość skrzydeł: 48-55 mm. 

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) -  jest jednym z pierwszych motyli pojawiających się wiosną. Po przezimowaniu, samce pojawiają się wiosną wcześniej niż samice.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) -  nazwa "listkowiec" wzięła się z tego, że zimuje w opadłych listkach (wg innych od latania - latający listek), a "cytrynek" - nie tylko z powodu barwy, ale i cytrynowego zapachu skrzydełek.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - jest bardzo pospolitym motylem. Występuje zarówno na nizinach, jak i w górach.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - skrzydło przednie z charakterystycznym, zaostrzonym wierzchołkiem, skrzydło tylne - z niewielkim ząbkiem. Skrzydła samców są cytrynowożółte, skrzydła samic - zielonkawobiałe. Na skrzydłach znajdują się charakterystyczne pomarańczowe punkty. Rozpiętość skrzydeł: 48-55 mm.  

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - osobniki dorosłe zapadają w stan spoczynku dwukrotnie – w sen letni oraz sen zimowy. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Gonepteryx występującym w Polsce (w Europie występują jeszcze 3 gatunki z 11 istniejących)

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - cechą charakterystyczną jest kształt skrzydeł przypominających listki. (zwłaszcza po złożeniu skrzydeł w stanie spoczynku). Także użyłkowanie skrzydeł przypomina unerwienie liścia od spodniej strony. Ponadto głowa motyla jest gęsto owłosiona - wierzch, włącznie z oczami  jest brązowy, imitując ogonek listka.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - u tego gatunku skrzydła są zawsze ściśle złożone, zarówno podczas odpoczynku, jak i pobierania pokarmu. Bardziej jaskrawa jest wierzchnia, niewidoczna strona skrzydeł.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - jaki inne motyle żywi się nektarem kwiatów. Spotykałam go na kwiatach groszku leśnego, goździka kartuzka czy chabru nadreńskiego.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - charakterystyczny kształt skrzydeł i ich ubarwienie sprawiają, że nie można pomylić go z żadnym innym gatunkiem występującym w Polsce.

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) - po krótkim okresie aktywności motyle spędzają najgorętszą porę letnią w stanie snu letniego (estywacji). Ponownie uaktywniają się pod koniec lata, a z nadejściem jesiennych chłodów zapadają w diapauzę (coś w rodzaju snu zimowego).

Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni) -  w niektórych regionach kraju jest gatunkiem rzadkim i zanikającym ze względu na wzrost zanieczyszczenia powietrza (uprzemysłowienia)

-----------------------------------------

Listkowiec cytrynek, latolistek cytrynek, cytrynek latolistek (Gonepteryx rhamni) - jeden z największych przedstawicieli motyli z rodziny bielinkowatych (Pieridae), podrodzina Coliadinae, skupiająca latolistki i szlaczkonie. Jedyny europejski motyl zimujący w opadłych liściach. Gatunek występuje w Europie, północnej Afryce, strefie umiarkowanej w Azji (aż po Japonię).
W Polsce gatunek pospolity.
Nazwa "listkowiec" wzięła się z tego, że motyl ten zimuje w opadłych listkach, a "cytrynek" nie tylko z powodu barwy, ale i cytrynowego zapachu skrzydełek.

Wygląd - rozpiętość skrzydeł: 48-55 mm. Skrzydło przednie z charakterystycznym, zaostrzonym wierzchołkiem, skrzydło tylne z niewielkim ząbkiem. U tego motyla występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Skrzydła samców są cytrynowożółte, natomiast skrzydła samic zielonkawobiałe. Na skrzydłach znajdują się charakterystyczne pomarańczowe punkty.
Użyłkowanie skrzydeł przypomina unerwienie liścia od spodniej strony. Głowa motyla jest gęsto owłosiona - wierzch, włącznie z oczami i czułkami jest brązowy, imitując ogonek listka. Dolna strona jest jasna, co upodabnia ją do włosków znajdujących się na łodyżkach wielu roślin. Można to traktować jako mimetyzm.

Biotop - występuje zarówno na nizinach, jak i w górach. Typowym środowiskiem życia są wolne przestrzenie w pobliżu lasów. Można go także spotkać na nasłonecznionych polanach i w ogrodach, lasach, zaroślach, miedzach, terenach ruderalnych.

Okres występowania - od wczesnej wiosny (początek marca), gdy zaczynają kwitnąć pierwiosnki, przylaszczki czy miodunki, do jesieni, z przerwą na estywację w najgorętszym okresie lata (często sierpień-połowa września).

Gąsienice - smukłe, bladozielone z jasnymi paskami wzdłuż boków ciała. Okres rozwoju trwa od 3-7 tygodni. Żerują wyłącznie na szakłaku pospolitym lub kruszynie (oba krzewy są trujące). Wygryzają otwory w liściach a następnie zjadają blaszkę w kierunku do brzegu. Początkowo żerują na spodniej stronie blaszki liściowej. Po kilku dniach przechodzą na wierzch liścia i usadawiają się przodem do jego wierzchołka. Przepoczwarczenie następuje na gałązkach krzewów.

Rozwój listkowca cytrynka

Gody odbywają się wiosną. Po zapłodnieniu samice składają białawe jaja pojedynczo lub po kilka na pąkach lub na spodzie rozwijających się liści roślin żywicielskich.
Gąsienice wylęgają się po 1-2 tygodniach. Rozwój gąsienic trwa około miesiąca (3-5 tygodni), występuje 5 linień i 5 stadiów larwalnych. Poczwarki swoim kształtem i kolorem przypominają zwinięte liście. Stadium poczwarki trwa 2-3 tygodnie. Nowe pokolenie pojawia się zazwyczaj w lipcu, jeszcze za życia pokolenia rodziców.
Po krótkim okresie aktywności, motyle wyszukują kryjówek, w których spędzają najgorętszą porę letnią w stanie estywacji. Ponownie aktywują się wczesną jesienią, a przed nadejściem zimy ukrywają się w dziuplach, szczelinach skalnych lub opadłych liściach. Zimują osobniki dorosłe w stanie diapauzy. Po przezimowaniu, samce pojawiają się wiosną wcześniej niż samice. Motyle żyją ok. 10-11 miesięcy (to bardzo długo jak na motyle).

Na południu Europy występują jeszcze 3 inne gatunki latolistków:

• latolistek kleopatry (Gonepteryx cleopatra) - na wierzchu pierwszej pary skrzydeł samce mają pomarańczowe plamy; występuje w strefie śródziemnomorskiej Europy
• latolistek blady (Gonepteryx farinosa) - występuje na Bałkanach oraz w Turcji
• latolistek teneryfski (Gonepteryx cleobule) - występuje w Hiszpanii.

źródło 1, źródło 2, źródło 3, źródło 4
Warto zobaczyć piękny film przedstawiający rozwój latolistka cytrynka od jajeczka do imago:

w17.22.

listkowiec cytrynek, latolistek cytrynek, cytrynek latolistek, Gonepteryx rhamni, jasnożółty motyl, listkowiec cytrynek zdjęcia opis, latolistek cytrynek zdjęcia opis, cytrynek latolistek zdjęcia opis, jasnożółty motyl zdjęcia opis, listkowiec cytrynek chwile zachwycone, latolistek cytrynek chwile zachwycone, cytrynek latolistek chwile zachwycone, jasnożółty motyl chwile zachwycone, cytrynek motyl wygląd informacje, Gonepteryx rhamni chwile zachwycone,