Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)

Rodzaj Phlomis (żeleźniak) liczy około stu, a może i ponad 130 gatunków. Poza jednym, endemicznie występującym w Egipcie (i być może nietypowym), żaden gatunek nie został opisany w polskiej Wikipedii. Jednak nie wierzę ogrodniczym "źródłom", które przypisują naturalne występowanie tego czy jakiegokolwiek innego gatunku żeleźniaka, w Ameryce Północnej, gdyż absolutnie nic na to nie wskazuje.
W poznańskim Ogrodzie botanicznym, jak dotąd, wypatrzyłam cztery gatunki żeleźniaka: bulwiastego, Russela (zwanego żółtym), krzewiastego i egejskiego. Jeśli sił i chęci starczy, to przedstawię wkrótce pozostałe trzy gatunki. Dziś pierwszy z nich - bulwiasty, charakteryzujący się niewielkimi fioletowymi kwiatostanami, ciemnozielonymi liśćmi i czerwonymi łodygami. Fotografowałam go w okresie od końca maja do połowy lipca w ciągu dwóch lat.

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa, syn. Phlomis tuberosa) - gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych [17 czerwca]

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  14 czerwca

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  17 czerwca

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  12 lipca

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  12 lipca

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  31 maja

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  31 maja

Dodane później            9-4-24

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  16 czerwca 2021

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa)  

-----------------------------------

Żeleźniak bulwiasty (Phlomoides tuberosa, syn. Phlomis tuberosa) - gatunek wieloletniej rośliny zielnej z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). 

Pochodzi z Chin, Kazachstanu, Kirgistanu, Mongolii, Rosji (południowo-wschodnia Azja i Europa). 

Z powiększonych, bulwiastych korzeni wyrastają wzniesione łodygi (do 150 cm wysokości) z jasnoróżowymi do fioletowoczerwonych kwiatami. Kwiaty miododajne, zebrane w kuliste kwiatostany. Kwitnie - od czerwca do października (po przekwitnięciu należy przyciąć pędy w celu pobudzenia rośliny do powtórnego wydania kwiatów).

Liście - sercowate, pokryte srebrzystym meszkiem (kutnerem).   

Roślina tolerancyjna w stosunku do podłoża. Może rosnąć  zarówno na glebach żyznych, gliniastych i wilgotnych jak i w piaszczystych i suchych. 

Stanowisko - słoneczne, również półcień.

Roślina lecznicza - w Mongolii roślina jest stosowana jako lek przeciwko zatruciom, gruźlicy, chorobom płuc i układu krążenia oraz reumatoidalnemu zapaleniu stawów. Lamowie buriaccy używali pewnej części rośliny do leczenia biegunki, chorób oczu i płuc oraz jako środek uspokajający.

******************

Żeleźniak (Phlomis L., syn. Phlomoides Moench ) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. 

Według niektórych ujęć taksonomicznych należy do niego ok. 100 gatunków rosnących w naturalnych warunkach w Europie i Azji, na obszarze od Morza Śródziemnego po Chiny, poza tym w północnej Afryce. Połowa gatunków występuje w basenie Morza Śródziemnego z centrum zróżnicowania w Turcji (34 gatunki). Drugim centrum zróżnicowania są Chiny, gdzie rosną 43 gatunki, zwłaszcza w prowincjach Syczuan i Junnan. 
Przedstawiciele tego rodzaju nie występują we florze Polski.

Pokrój - byliny, krzewinki i krzewy osiągające ponad 1 m wysokości, o pędach owłosionych.

Liście - naprzeciwległe, zróżnicowane (dolne często sercowate), często kutnerowate, zazwyczaj duże (ponad 10 cm długości).

Kwiaty - zebrane w okółki. Kielich zrosło działkowy, niewielki, lejkowaty, z 5 lub 10 żyłkami przewodzącymi i pięcioma ząbkami. Korona różowa, różowofioletowa lub żółta, rzadko biała, zrosłopłatkowa. U nasady pięć zrośniętych płatków tworzy rurkę krótszą od kielicha. Na jej końcu znajdują się dwie wargi. Warga górna jest kapturkowata i zgięta w dół. Warga dolna składa się z trzech łatek, z których środkowa jest większa od bocznych i czasem rozwidlona. Pręciki są cztery. Zalążnia górna, złożona z dwóch owocolistków, dwukomorowa, w każdej komorze z dwoma zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, cienka, z dwudzielnym znamieniem.

Owoce - czterodzielne rozłupnie, rozpadające się na cztery pojedyncze lub owłosione rozłupki.

Siedlisko - rośliny te zasiedlają tereny otwarte i suche, skaliste i pokryte zbiorowiskami trawiastymi. 

Niektóre gatunki, zwłaszcza żeleźniak krzewiasty Phlomis fruticosa, uprawiane są jako ozdobne.

źródło 1, źródło 2, link,