16 marca 2021

Oliwka europejska (Olea europaea)

Marzę o wyjeździe dokądkolwiek, byle móc się poszwendać. Bezkarnie, bez obostrzeń, bez kagańca, bez ziejącego zewsząd poczucia zagrożenia. Czy spotkam jeszcze zwyczajnych ludzi, spojrzę im w oczy, odwzajemnię uśmiech?
Zdjęcia oliwek powstały we wrześniu 2018 r. na Półwyspie Kassandra (Chalkidiki, Grecja) - na terenie hotelu, w którym mieszkałam oraz pobliskich gajów. Przyglądając się rzędom niewysokich drzewek przez bite dwa tygodnie, miałam czas by przywyknąć do greckich krajobrazów. Drzewa oliwne wydały mi się śródziemnomorską wersją ogłowionych wierzb, kojarzących się z naszymi rodzimymi stronami. Myślę, że przywykłabym  :-)  

Oliwka europejska (Olea europaea L.) – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych.

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   

Oliwka europejska (Olea europaea)   




------------------------------




Oliwka europejska (syn. oliwnik europejski, oliwka uprawna, drzewo oliwne) Olea europaea L. – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych.

Na naturalnych stanowiskach rośnie w niemal całej Afryce (z wyjątkiem jej środkowej części), na Półwyspie Arabskim, w śródziemnomorskich krajach Azji Zachodniej (Cypr, Izrael, Jordania, Turcja) oraz w Europie Południowej (Albania, Grecja, kraje byłej Jugosławii, Włochy, Francja, Hiszpania, Portugalia).
Jako gatunek introdukowany rozprzestrzenił się w USA, na Hawajach, w Australii i Nowej Zelandii. Jest uprawiany w wielu krajach świata, szczególnie w krajach Azji Południowej, Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej, w Europie, Australii, wyspach Oceanu Indyjskiego i innych.

Drzewo oliwne uznawane jest za jeden z najlepiej przystosowanych gatunków drzew do życia w półpustynnym środowisku. Dlatego od tysięcy lat uprawiane jest w suchym klimacie.

Pokrój - wiecznie zielone, niezbyt wysokie drzewo, czasami krzew. Osiąga wysokość do 12 m.

Pień - zazwyczaj krzywy i sękowaty, szczególnie u starszych egzemplarzy, obfitujący w liczne odrosty. Ma zwisające gałęzie i jasną korę. Osiąga średnicę do 50 cm, do wysokości 3 m nie posiada sęków. Starsze pnie często składają się z kilku pozrastanych pni i pokryte są guzami.
Po ścięciu z pnia drzewa oliwkowego łatwo tworzą się odrosty powstające z pąków śpiących. Z czasem odrosty te przejmują funkcję pnia i drzewo rośnie dalej.

Liście - małe, całobrzegie, szeroko lancetowate do podłużnie owalnych, krótkoogonkowe. Z wierzchu ciemnozielone, spodem srebrzysto-popielate, pokryte podobnie jak gałązki włoskami. Ulistnienie naprzeciwległe. Na roślinie liście utrzymują się od 2 do 3 lat.

Kwiaty - zebrane w wiechy liczące 10-40 kwiatów. Kwiaty pachnące, małe, o czteroząbkowym kielichu, korona krótko rurkowa, biaława o czterech łatkach. Słupek jeden, pręciki dwa.

Owoc - podobny do śliwki pestkowiec o długości do 3,5 cm. Przed dojrzeniem ma barwę szarozieloną, po dojrzeniu niebieskawo czarną. Pestka jest brązowa, bruzdkowana. Zarówno mezokarp, jak i pestka, zawiera tłuszcz.

Jest rośliną bardzo długowieczną, może żyć nawet 1000 lat. W Izraelu kwitnie od kwietnia do maja. Zaczyna owocować już w wieku 4-5 lat, największą wydajność osiąga w wieku 30-40 lat, owocuje do końca swojego życia. 
Roślina niewymagająca, rośnie i owocuje nawet na jałowych, kamienistych glebach na stokach wzgórz i gór. Możliwość przetrwania w klimacie ciepłym, na terenach o małych opadach, często w warunkach półpustynnych, zawdzięcza bardzo silnie rozbudowanemu systemowi korzeniowemu, sięgającemu nawet 7 m wgłąb.

Drzewo oliwne jest najbardziej rozpowszechnionym drzewem owocowym w basenie Morza Śródziemnego. Sady zajmują ok. 8 mln hektarów, co odpowiada prawie 98% światowej uprawy tego drzewa. 
Przemysł spożywczy wykorzystuje przede wszystkim jej jadalne owoce (zielone lub czarne) w postaci nieprzetworzonej, jak również do produkcji oliwy.

Roślina lecznicza
Surowiec zielarski: liść oliwki – Oleae folium.
Pierwsze doniesienia wskazujące na lecznicze właściwości liści pochodzą z 1854 r., kiedy to stosowano je jako lek przeciwgorączkowy.

Wykazano, że oleuropeina obecna jest w każdej części rośliny, choć jej stężenie może znacznie różnić się między poszczególnymi jej częściami. Stężenie tego związku w młodych owocach wynosi nawet 140 mg/g, a w suchych liściach oscyluje w zakresie 60-90 mg/g. Oleuropeina działa na wirusy, bakterie, grzyby, pleśnie i pasożyty. Może także hamować agregację płytek krwi.

Wyróżnia się 5 podgatunków oliwki europejskiej.


3 komentarze:

  1. Faktycznie, jest podobieństwo do naszych wierzb.
    Wiem, że w starożytności oliwki były tak ważne, jak u nas mleczna krowa u biedaka. Przecież oliwa używana była nie tylko w kuchni, ale i jako kosmetyk do pielęgnacji ciała oraz jako paliwo do oświetlania domu i ogrzewania, a całe owoce (w najróżniejszy sposób przetworzone) jako jeden z podstawowych składników diety.
    Przypominam sobie, że nagrodą dla zwycięscy pewnych regionalnych zawodów w starej Grecji był dzban oliwy, a co otrzymywał zwycięzca igrzysk w Olimpii, to pamiętamy.
    Wyjątkowe drzewo. Chciałbym kiedyś je zobaczyć.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Też chciałabym [jeszcze] je zobaczyć. Ha, tylko czy i kiedy w obecnej rzeczywistości i bliżej nieokreślonej przyszłości swobodne przemieszczanie się zależeć będzie nie tyle od zasobności portfela, co od przywrócenia wolności i samostanowienia każdego człowieka.

      Usuń
    2. Właśnie! Aniko, z coraz większym niepokojem patrzę na to, co się dzieje wokół. Chciałoby się uciec, tylko gdzie?..

      Usuń