Wierzba biała, ta srebrna

Zdjęcie powyżej przedstawia najokazalszą w mej okolicy wierzbę białą, ale opis gatunku rozpocznę od drzew, które najczęściej mijam po drodze.
Pod koniec ubiegłej zimy wiele się zmieniło - ni stąd, ni zowąd przycięto wszystkie drzewa rosnące pod i w pobliżu linii energetycznych, także i te trzy wierzby. Wówczas wyglądały żałośnie...

Wierzba biała, wierzba srebrna, wierzba pospolita (Salix alba L.) – gatunek drzewa należący do rodziny wierzbowatych. Jest to wysokie i okazałe drzewo liściaste o grubym, zwykle dość krótkim, często wielokrotnym pniu i szerokiej koronie.

Jednakże później, gdy drzewa się zazieleniły, ucięte konary przestały być widoczne. Wierzby pięknie się prezentowały, a ja wręcz zapomniałam o wiosennych "porządkach".

Wierzba biała (Salix alba L.) osiąga wysokość 25-30 m. Średnica pnia 1,25-1,75(3) m. Drzewo krótkowieczne, bardzo szybko rosnące. Żyje ok. 100(150) lat. Tempo wzrostu 1-1,5 m rocznie.

Jesienią liście zaczęły żółknąć, ale długo utrzymywały się na drzewach. Opadły dopiero w listopadzie.

Wierzba biała (Salix alba L.) –  liście przebarwiają się na żółto i opadają na przełomie października i listopada (fot. 27 października)

To pnie dwóch wierzb wyrastających niemal z jednego miejsca.

Wierzba biała (Salix alba L.) –  kora jest brunatnoszara, głęboko podłużnie bruzdowana. Zawiera garbniki i salicynę. Surowcem zielarskim jest kora 2-3 letnich gałęzi, zbierana wczesną wiosną, gdy ruszają soki i łatwo jest ją oddzielić od drewna.

Tak wyglądają trzy wierzby obecnie, czyli rok po obcięciu konarów. Jak widać "rany" się zabliźniły - w miejscach gdzie dokonano cięcia wyrosło mnóstwo pędów. Wierzba biała potrafi się odrodzić nawet po ścięciu fragmentów, a nawet całej korony, wytwarzając odrośla od pnia (np. te charakterystyczne dla dawnego polskiego krajobrazu wierzby głowiaste).

Wierzba biała (Salix alba L.) – korona szeroka, niezbyt kształtna, zbudowana na potężnych, wzniesionych konarach, których wierzchołki zwieszają się (fot. 16 lutego)

A to nisko rozwidlony (a może raczej podwójny?) pień ogromnej wierzby białej, której koronę przedstawia zdjęcie nr 1.

Wierzba biała (Salix alba L.) –  pień gruby, zwykle dość nisko rozgałęziony na grube konary. System korzeniowy dobrze rozwinięty, głęboki, nie tworzy odrośli korzeniowych.

Poniżej inna, znacznie młodsza i niższa wierzba biała, która rosła na skraju Łąki Wschodniej (niestety, została ścięta podczas zimy. Możliwe, że się złamała). Tak wyglądała kora (są to różne fragmenty pnia na całej jego szerokości):

Wierzba biała (Salix alba L.) – kora na niższej części pnia.

Wierzba biała (Salix alba L.) – kora na wyższej części pnia. Początkowo pionowe (u dołu pnia) bruzdy zaczynają tworzyć "plecionkę". Dość podobną korę miewają niektóre topole. Nic dziwnego - topole i wierzby należą do rodziny wierzbowatych.

Wierzba biała (Salix alba L.) – drewno rozpierzchło naczyniowe, niskiej jakości, jasno żółtobiałe), lekkie i bardzo miękkie, włókniste. U młodych drzew wyjątkowo elastyczne (stąd zastosowanie w przemyśle wikliniarskim), u dorosłych szybko próchnieje i tworzą się w nim różnego rodzaju ubytki (np. dziuple).

Wierzba, której już nie ma, była niezbyt wysokim drzewem. Oto jej korona. Kiedy robiłam te zdjęcia, nie wiedziałam jaki to gatunek. Moją uwagę zwróciły jednak charakterystycznie ustawione gałązki - mniej lub bardziej zwisające, rozwidlone "patyczki".

Wierzba biała (Salix alba L.) –  gałęzie giętkie. Roczne gałązki cienkie, rozwidlają się pod kątem ostrym. Wetknięte w ziemię łatwo się ukorzeniają (jedna z form rozmnażania wegetatywnego) - fot. 19 marca

Wierzba biała (Salix alba L.) – gałązki żółtawe lub oliwkowobrązowe; za młodu owłosione jedwabiście, potem nagie, giętkie (fot. 19 marca)

Wierzba biała (Salix alba L.) – te same gałązki wiosną. Liście rozwijają się dość wcześnie ok. połowy kwietnia (fot. 11 maja)

Poniżej inna grupa wierzb białych sfotografowana we wrześniu. Nawet niezbyt silny wiatr odwracał liście ukazując ich srebrzystą stronę.

Wierzba biała (Salix alba L.) – tworzy liczne formy morfologiczne. Gatunek bardzo zmienny pod względem zabarwienia kory, gałązek, kształtu liści. Łatwo się krzyżuje i daje mieszańce z wierzbą kruchą (S. fragilis) i wierzbą trójpręcikową (S. triandra)  - fot. 11 września

Wierzba biała (Salix alba L.) – wygląd górnej części rozwidlonych pni. Kora pnia u dołu ma barwę jednolitą, natomiast wyżej jest ona często wyraźnie dwubarwna.

Wierzba biała bywa mylona z wierzbą kruchą. O pomoc w identyfikacji m.in. wierzby ze zdjęć poniżej zwróciłam się do Bio-forum.pl - okazuje się, że to też wierzba biała (osobnik męski). Z braku wiedzy i doświadczenia miałam jednak wątpliwości - czy aby nie jest to wierzba krucha?

Wierzba krucha jest bardzo podobna do wierzby białej, od której różni się takimi cechami, jak :

• liście - wyraźnie dłuższe i szersze (15 x 3 cm), obustronnie nagie (od spodu wydają się być woskowane, ale nie są biało owłosione!)
• gałązki - wyrastające pod kątem prostym (a nie ostrym) i bardzo łatwo wyłamują się u nasady z wyraźnym trzaskiem, 
• wierzchołki konarów są odstające (nie zwieszają się), 
• pędy - zawsze nagie i błyszczące, początkowo ciemno oliwkowozielone, w ciągu lata stają się brązowoszare
• pąki wydłużone, zgięte, ciemnobrązowe, nagie i błyszczące (nie przylegają ściśle do pędu), 
• kotki męskie (długości do 6-7 cm) są nieco dłuższe niż u wierzby białej.

Podobieństwa między wierzbą kruchą a białą:

• wygląd kory
• często rozwidlony pień
• rozmiary drzewa, długość życia, termin kwitnienia - do maja (choć wierzba krucha zakwita dwa tygodnie wcześniej)
• kwiaty - poza długością kotków opis kwiatów męskich i żeńskich jest właściwie identyczny

No to, tak dla wprawy, spróbuję przeanalizować poniższe zdjęcia ;-). Szczerze mówiąc, tego typu analizy są u mnie na porządku dziennym. Zanim zyskam pewność, że właściwie zidentyfikowałam jakiś gatunek, wpierw porównuję daną roślinę z gatunkami podobnymi (o ile wiem o ich istnieniu).
Ostatecznie, najczęściej zyskuję... prawie pewność  :-P

30 kwietnia (data wykonania poniższego zdjęcia) kwitną już obydwa gatunki wierzby. To drzewo o wielokrotnym pniu (raczej jest to grupa drzew) ma gałęzie niemal od samego dołu (nie widziałam innej takiej wierzby białej). Jednak gałązki rozwidlają się pod kątem ostrym, a nie prostym, co wskazuje na wierzbę białą.

Wierzba biała (Salix alba L.) –  (fot. 30 kwietnia)

U wierzby białej pąki są wąsko jajowate, z wygiętym wierzchołkiem, siedzące i ściśle przylegające do pędu, (czerwonawo)żółtawe do brązowawych, początkowo jedwabiście, gęsto owłosione.
U wierzby kruchej pąki są wydłużone, zgięte, ciemnobrązowe, nagie i błyszczące.
Te pąki ściśle przylegają do pędu i nie nazwałabym ich ciemnobrązowymi. No i liście - wyraźnie widoczne jest białe owłosienie od spodu.

Wierzba biała (Salix alba L.) – rozwijające się kotki męskie oraz liście (fot. 22 kwietnia)

Młode pędy wierzby białej są (żółtawo)zielonkawe, przylegająco jedwabiście owłosione. W ciągu lata częściowo lub całkowicie łysieją i są matowo żółtawoszare do żółtobrązowych.
Młode pędy wierzby kruchej początkowo są błyszcząco ciemno oliwkowozielone, w ciągu lata stają się brązowoszare. Do tego są one cały czas nagie i błyszczące.

Nie wydaje mi się żeby te pędy były owłosione, ale też specjalnie nie błyszczą. A łuski pąków - czy są ciemnobrązowe czy tylko brązowawe? Że też na tyle szczegółów trzeba zwrócić uwagę!

Wierzba biała (Salix alba L.) –  kotki męskie walcowate, lekko wygięte, długości 3-5 cm, żółte, na 1-2 cm szypułkach. Pojedyncze kwiaty męskie bardzo drobne, bez okwiatu, posiadają 2 pręciki z nitkami owłosionymi tylko u dołu oraz 2 miodniki (fot. 22 kwietnia)

Wierzba biała (Salix alba L.) – kwitnienie trwa od kwietnia do maja, w czasie rozwijania się liści. Z kolei wierzba krucha zakwita już pod koniec marca (ok. 2 tygodnie wcześniej) i również kwitnie do maja  (fot. 30 kwietnia)

Na powyższych zdjęciach największe wątpliwości budzi we mnie wygląd liści. Wg opisu liście wierzby białej są blaszkowate, o kształcie wąskolancetowatym, obustronnie zwężające się, na końcu długo zaostrzone. Mają długość 5-10(12) cm i szerokość 1-2 cm, na brzegach są drobno piłkowane, z gruczołkami na szczytach ząbków. W młodości całe prawie białe, potem z góry zielone i lekko połyskujące, nagie lub luźno owłosione, od spodu pokryte trwałym, przylegającym, srebrzystobiałym owłosieniem. Przylistki lancetowate, słabo rozwinięte lub ich brak.

Liście tej wierzby nie wydają mi się ani białe, ani długo zaostrzone, nawet nie wiem czy są wystarczająco owłosione. Jednak zdaję sobie sprawę z tego, że młodziutkie liście widoczne na zdjęciach dopiero się rozwijają, więc nie osiągnęły jeszcze docelowego rozmiaru ani kształtu.  
Zatem zaufam specom z Bio-forum, zwłaszcza, że cokolwiek by nie powiedzieć o liściach, dumać o długości kotków czy kolorze pędów, to jednak gałązki rozwidlają się pod kątem mniejszym niż 90 stopni. A więc powinna to być topola biała!

Wierzba biała (Salix alba L.) często posiada wielokrotny pień, lecz w tym przypadku kilka drzew wyrasta z niemal jednego miejsca  (fot. 30 kwietnia)

Niemal tydzień później większość kwiatów wyglądała na przekwitłe, a liście stały się większe. 

Wierzba biała (Salix alba L.) – przekwitające kotki męskie (fot. 5 maja)

Wierzba biała (Salix alba L.) –  przekwitające kotki męskie (fot. 5 maja)

A to już liście i pąki dość dużej wierzby rosnącej przy ścieżce prowadzącej do Zaczarowanego Lasu. To w jej cieniu, na ziemi podziwiałam niezwykłego mieniaka strużnika (link). Zapewne na skutek straszliwej wichury z 15 sierpnia jeden z konarów ułamał się i opadł na ziemię. Skorzystałam z okazji, by przyjrzeć się liściom z bliska.
O tak, te liście, pędy i pąki jak najbardziej pasują do opisu wierzby białej. 

Wierzba biała (Salix alba L.) –  wąskolancetowate, zaostrzone liście mają niewielkie rozmiary. Od spodu są pokryte trwałym, srebrzystobiałym owłosieniem, brzegi  drobno piłkowane z gruczołkami na szczytach ząbków
(fot. 10 września)

Na końcach niektórych gałązek zauważyłam takie oto liściowe różyczki. Ciekawe dlaczego powstały i czym właściwie są?

Wierzba biała (Salix alba L.) – na końcach wielu gałązek utworzyły się takie oto "różyczki" (fot. 10 września)

Wierzba biała (Salix alba L.) – na końcach wielu gałązek utworzyły się takie oto "różyczki" (fot. 10 września)

Wierzba biała (Salix alba L.) – na końcach wielu gałązek utworzyły się takie oto "różyczki" (fot. 10 września)

Wierzba biała (Salix alba L.) – gałązki rozwidlają się pod kątem mniejszym niż 90 stopni.

Wierzba biała (Salix alba L.) – kora na gałązce. Młode pędy są (żółtawo)zielonkawe, przylegająco jedwabiście owłosione (fot. 10 września)

Wierzba biała (Salix alba L.) – młode pędy są matowo żółtawoszare do żółtobrązowych.. W ciągu lata częściowo lub całkowicie łysieją  (fot. 10 września)

Wierzba biała (Salix alba L.) – fragment korony starego drzewa ze zdjęcia nr 1 (fot. 26 września)

--------------------------------------------

Wierzba biała,  wierzba srebrna,  wierzba pospolita (Salix alba L.) – gatunek drzewa należący do rodziny wierzbowatych.
Rodzimym obszarem jej występowania jest Europa, Azja i Afryka Północna (Algieria, Maroko), rozprzestrzenia się też gdzie indziej. Nie występowała w Skandynawii, Irlandii i Szkocji, ale została tam sprowadzona i jest sadzona jako roślina ozdobna.
W Polsce pospolita na całym terytorium.
Siedliska - zazwyczaj rośnie na brzegach rzek, przy rowach bądź innych miejscach o bardzo wilgotnym podłożu - przede wszystkim w lasach łęgowych wzdłuż rzek, często tworząc tam wraz z topolami duże skupienia. Występuje również nad stawami i wzdłuż dróg (często jest sadzona). W górach dochodzi do wysokości ok. 800 m n.p.m.
Preferuje okresowo zalewane, piaszczyste gleby.
Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy. Gatunek typowy w obrębie swego rodzaju.

Drzewo osiągające wysokość do 30 m, szybko rosnące i dość krótkowieczne. Osiąga wiek ok. 100(-150) lat. Tempo wzrostu 1-1,5 m rocznie. Średnica pnia 1,25-1,75(3) m.
Korona - szeroko rozłożysta. Posiada krótki, często pochyły pień, od którego wznoszą się konary. Często w pniu starszych drzew występują spróchniałe dziuple.

Kora - ciemnoszara, popękana. Drewno bardzo miękkie i łatwo próchniejące.

Gałęzie - giętkie. Roczne gałązki cienkie.

Pędy - bardzo smukłe. Mają szarą barwę. Są delikatnie owłosione przez cały rok.

Pąki - wąskie i spłaszczone. Pąki wierzchołkowe jajowate, tej samej wielkości co pąki boczne. Boczne pąki jajowate, najczęściej z zagiętym wierzchołkiem, przeważnie przylegające. Łuski pąków czerwono lub ciemnobrązowe, gęsto owłosione. Blizny liściowe z trzema śladami wiązek przewodzących.

Liście - wąskie, lancetowate o długości około 8-10 cm. Młode liście obustronnie jedwabiście owłosione, starsze tylko na spodniej stronie. Młode listki są żółte. Latem górna strona liści ciemnozielona, spodnia srebrzysta.

Kwiaty - wierzba biała jest rośliną dwupienną, kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami, lub zwyczajowo baziami.
Kotki żeńskie w nasadzie luźno kwiatowe, o języczkowatych i nietrwałych przysadkach jasnordzawego koloru. Kwiaty z 1 gruczołem miodnikowym, słupek nagi z siedzącą zalążnią.
Kotki męskie z jednobarwnymi przysadkami, dwoma gruczołami miodnikowymi i 2 pręcikami o nitkach owłosionych w dolnej części.

Owoc - filcowato owłosiona, szara dwuklapowa torebka. Nasiona bardzo drobne z pęczkiem srebrnych włosków, rozsiewane przez wiatr.

Korzenie - silnie rozbudowany system korzeniowy

Wierzba biała - roślina lecznicza:

Surowiec zielarski: kora (Cortex Salicis) zawiera flawonoidy, kwasy organiczne oraz glikozydy. Najważniejszym z nich jest glikozyd fenolowy – salicyna.
Korę zbiera się z 2-3 letnich gałęzi wczesną wiosną, gdy ruszają soki i łatwo jest ją oddzielić od drewna.
Korę suszyć można zarówno w ciemnych, jak i jasnych pomieszczeniach.
Do celów leczniczych wykorzystywana może być również kora wierzby kruchej, wierzby purpurowej, wierzby pięciopręcikowej i wierzby wiciowej.

Działanie lecznicze kory wierzby:
Salicyna ma silne działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i ściągające.
Kora wierzby wykorzystywana jest przy takich dolegliwościach i chorobach, jak: bóle głowy, przeziębienie przebiegające z gorączką, różne choroby reumatyczne, miażdżyca.
Obecnie już nie pozyskuje się do celów leczniczych kory wierzby, gdyż jest zastępowana syntetycznie produkowanym kwasem acetylosalicylowym (nazwa handlowa „Aspiryna”, „Polopiryna”). W medycynie ludowej wykorzystywano korę wierzby również do leczenia nerwobólów i jako środka uspokajającego i ułatwiającego zasypianie

Drewno jest powszechnie wykorzystywane jako materiał opałowy.

Jako roślina pobierająca z podłoża bardzo duże ilości wody sadzona jest na terenach podmokłych i bagnach w celu ich osuszenia. Jest często nasadzana przy drogach, na wałach przeciwpowodziowych oraz na brzegach rzek w celu ich umocnienia i zabezpieczenia przed osuwaniem ziemi. Dzięki silnie rozbudowanemu systemowi korzeniowemu i szybkiemu wzrostowi nadaje się również do rekultywacji terenów i wysypisk śmieci.
Niektóre odmiany są uprawiane jako rośliny ozdobne.


Więcej informacji w źródłach - źródło 1, źródło 2, źródło 3,


w28.74.

wierzba biała, Salix alba, wierzba srebrna, wierzba pospolita, wierzba biała zdjęcia opis, Salix alba zdjęcia opis, wierzba srebrna zdjęcia opis, wierzba pospolita zdjęcia opis, wierzba biała wygląd informacje, Salix alba wygląd informacje, wierzba biała chwile zachwycone, Salix alba chwile zachwycone, wierzba biała liście kwiaty, Salix alba pokrój kora,