12 kwietnia 2014

Rzeżucha włochata. I słusznie!

Roślinkę tę fotografowałam w tym i ubiegłym roku, lecz dotąd nie udawało mi się trafnie określić jej gatunku. Mylne tropy prowadziły do rzeżuszki (alpejskiej), rzeżuchy łąkowej czy gęsiówki. A jest to rzeżucha włochata, raczej rzadko spotykana w naszym kraju. Za to na Przedpłociu rośnie sobie w najlepsze. Czy to nie wspaniałe, że takie perełki można znaleźć niemal pod stopami?
Podobno łacińska nazwa tej rośliny (Cardamine hirsuta L.) nie jest zbyt trafna - w rzeczywistości nie jest ona ani szorstka, ani zbyt włochata. Jednak wydaje mi się, że gdy Karol Linneusz opisywał ją swym dziele "Species Plantarum" (opublikowanym w 1753 r.), dostrzegł w niej coś, co skłoniło go do określenia jej jako "włochatą". Przyglądając się jej (i fotografując) wczoraj, właśnie coś takiego przyszło mi myśl. Ale po kolei. Kolejne zdjęcia przedstawiają w miarę chronologiczny wygląd tej niewielkiej roślinki.
Pierwsze dwa zdjęcia pochodzą z ubiegłego roku (16 kwietnia, ale wtedy wiosna przyszła bardzo późno) - to rośliny w dość wczesnej fazie rozwoju:
 
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.) synonim rz. czteropręcikowa - gatunek niewielkiej rośliny z rodziny kapustowatych (Brassicaceae).
    
Początkowo widoczna była niewielka kępka żywozielonych liści, z której na krótkiej czerwonawej łodyżce spoglądały na mnie białe czteropłatkowe kwiatki rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Poniższe zdjęcia zostały wykonane 28 marca tego roku:

Z czasem kępy liści rozrosły się, pojawiło się więcej dłuższych łodyżek z kwiatami
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Z niektórych kwiatów zaczęły wysuwać się długie czerwonawe łuszczynki
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.) 
W tle widoczny przetacznik lśniący, można zatem porównać jak niewielkie są kwiaty rzeżuchy włochatej (czteropręcikowej)   Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)

A tutaj rzeżucha włochata z 11 kwietnia - może właśnie taką widział i opisał Karol Linneusz?

Rzeżucha czteropręcikowa (Cardamine hirsuta L.), jak najbardziej włochata  :-) . Roślina może osiągać nawet 30 cm wysokości, ale te spotkane miały nie więcej niż 15-17 cm   (11 kwietnia)
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.)
Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.) - moim zdaniem, to dzięki sterczącym cienkim łuszczynkom, słusznie zasługuje na miano włochatej   (11 kwietnia)




--------------------------




Rzeżucha włochata (Cardamine hirsuta L.) synonim rzeżucha czteropręcikowa - gatunek niewielkiej rośliny z rodziny kapustowatych (Brassicaceae). 
Roślina jednoroczna lub dwuletnia, ciepłolubna i wrażliwa na niedobór wody.

Występowanie -  W Polsce jest stosunkowo rzadki.
Rodzimy obszar występowania obejmuje Europę, cześć Afryki i znaczne obszary Azji.
Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także w Ameryce Południowej, Australii i Nowej Zelandii, a nawet w niektórych rejonach Ameryki Południowej.

Łodyga - łodygi dość proste, zielne, liczne i rozgałęziające się, rzadko owłosione lub nagie o wysokości 7 do 30 cm.

Liście -  osadzone na długich ogonkach, nie tworzą uszek obejmujących łodygę. Wraz z wiekiem rośliny, pojawiające się nowe liście dość znacznie różnią się od wcześniejszych. Liście pierzastodzielne, z największym listkiem szczytowym i 2, 4 lub 6 bocznymi. Listki u najstarszych liści (dolnych) mają duże powierzchnie, nieregularnie obłe.
Listki górne (młodsze) są mniejsze, oszczepowate z wolnym końcem w kształcie łuku, następnie, za dwoma trójkątnymi zębami ostro zwężają się w ogonek.
Liści łodygowych 1-3(6), listki wąskie, siedzące, odwrotnielancetowate do równowąskich, całobrzegie, różne od listków liści odziomkowych 

Kwiaty - niepozorne, białe i nierozchylone (proste), ledwie widoczne. Zebrane w gęste grona na szczycie pędu są niewielkie. Ciągle wydłużająca się łodyga i nowe kwiaty, zakrywają te niższe, przez długie łuszczyny. Pręcików 4, rzadko 5(6). Działki kielicha wąskie i eliptyczne, 1,5 do 2,2 mm długie, zielone, niekiedy fioletowo nabiegłe.
Płatki korony wąskie, klinowato zakończone długości do 4 mm.
Kwitnie od (marca) kwietnia do czerwca, czasami także na jesieni.

Owoc - łuszczyny skierowane do góry, przewyższające szczyt kwiatostanu. Łuszczyna wielokrotnie dłuższa niż szeroka, bez widocznych nerwów, zakończona niewielkim dzióbkiem. Długość 12-25 mm i ok. 1,2 mm szerokości osadzone na szypułkach do 13 mm długich. Wewnątrz przezroczysta przegroda a po jej obu stronach nasiona ułożone w jednym szeregu, jedno za drugim. Dotknięte łuszczyny (w odpowiednim stadium dojrzałości) pękają, łupiny nasienne zwijają się i odpadają. Nasiona dojrzewają później i też odpadają. Na szypułkach pozostają żółte przegrody. Łuszczyny i szypułki odstają od łodygi pod ostrym kątem 10-30° i zajmują górną, bezlistną część łodygi. 

Korzeń -  palowo-wiązkowy, biały.

Siedlisko - rośnie na terenach wilgotnych jak zarośla, łąki, brzegi rzek, pola, na przydrożach. Występuje w miejscach stosunkowo nasłonecznionych, takich jak: skarpy, leśne przecinki.
Preferuje gleby żyzne, wilgotne i wolne od roślinności. Najłatwiej można ją wypatrzyć w szkółkach leśnych, w uprawach ogrodniczych, na plantacjach i leśnych przydrożach. Wegetację zaczyna wcześnie i wcześnie też zaczyna kwitnąć i owocować. W razie suszy zasycha.

Gatunek podobny - rzeżucha leśna (Cardamine flexuosa)
Tworzy mieszańce z rzeżuchą gorzką (Cardamine amara), rzeżuchą leśną (Cardamine flexuosa) i rzeżuchą niecierpkową (Cardamine impatiens)


Zastosowanie spożywcze rzeżuchy włochatej (nazwa angielska Hairy Bittercress shoots):
Wpływ na organizm
Pędy są źródłem witamin: A, B1, B2, C, E, K i PP. Zawarte są w nich składniki mineralne: żelazo, wapń, magnez, fosfor, siarka, chrom i jod. Poleca się je osobom chorującym na cukrzycę, anemię, chorobą wieńcową, reumatyzm lub trądzik. Pędy rzeżuchy włochatej regulują pracę układu pokarmowego, trzustki. Wzmacniają odporność.

Sposób przygotowania:
Rzeżucha charakteryzuje się gorzkim smakiem, w związku z tym rzadko podawana jest jako samodzielna potrawa. Najlepsze w smaku są najmłodsze rozłogi. Świeże pędy rośliny należy dokładnie umyć. Dodaje się je najczęściej surowe do sałatek, surówek, kanapek, twarogu, masła, ziemniaczanego puree. Zmieloną rzeżuchę można łączyć z majonezowymi sosami i podawać do delikatnych dań w celu wyostrzenia smaku.
Sposób przechowywania: świeże pędy rośliny należy przechowywać w wilgotnym i chłodnym miejscu.
 
24 338


Rzeżucha włochata, Cardamine hirsuta, rzeżucha czteropręcikowa, niewielka roślina białe kwiatki, białe kapustowate malutkie kwiatki, Brassicaceae malutkie białe kwiatki, białe kwiatki chwast kapustowate





3 komentarze:

  1. U mnie rosnie jak glupie ale dlugo szukalam zeby roslinke rozpoznac. Ale teraz wiem dlaczego ze wzgledu na jej rzadkie wystepowanie w Polsce.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zatem masz szczęście, że masz tę rzeżuchę. W dodatku jest jadalna i ma dużo witamin.

      Usuń
  2. U mnie tez zagościła. Musiały być nasiona wymieszane z kupnymi. Bo w tamtym miejscu sialam goździki brodate.

    OdpowiedzUsuń