31 lipca 2014

Wojsiłka zwyczajna - niczym z kreskówki

wojsiłka
Wojsiłkę o czarno-żółtym odwłoku, żółtych nasadach czułków (które wydają się oczami) w pierwszej chwili można wziąć za osę, bardzo dziwną, a nawet śmieszną osę. Jeśli przysiądzie gdzieś w pobliżu i opanujesz odruch odganiania się, będziesz mieć okazję, by przyjrzeć się temu dość dziwacznemu owadowi o długich czułkach, długim ryjku (nie żądli!) i błoniastych, nakrapianych skrzydłach. Wojsiłki, "pomimo" swego futurystycznego (niczym z kreskówki) wyglądu należą do bardzo starej linii owadów (odnalezione zapisy kopalne datowane są na 252-300 milionów lat), a niektóre żyjące dotąd gatunki uważane są za żywe skamieniałości. Dziś przedstawiam wojsiłki zwyczajne, to jeden z dziewięciu, bądź dziesięciu gatunków występujących w Polsce.

Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samica spotkana na Łące Niespodzianek. Siedziała na liściu nawłoci (fot. 18 czerwca)
Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samica
Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samica
Ta sama wojsiłka zwyczajna widziana z boku

Następną wojsiłkę zwyczajną, również samicę sfotografowałam dwa tygodnie później, także na Łące Niespodzianek. Siedziała na liściu babki lancetowatej.

Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samica (fot.2 lipca) Na wysokości drugiego żółtego paska (na odwłoku) widoczna jest ciemna plamka na każdym skrzydle. Ta plamka odróżnia ten gatunek od wojsiłki pospolitej.
Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samica (fot.2 lipca)

A poniżej jeszcze samiec sfotografowany także 18 czerwca, zaraz po samicy. Szczerze mówiąc, nawet nie zauważyłam zamiany osobników i gdy zobaczyłam go na liściu nawłoci w tej nieco osobliwej pozycji (rozchylone skrzydła i ta brązowa "kropla" na końcu odwłoka) sadziłam, że oto jestem świadkiem składania jaj przez samicę. Wówczas jeszcze nie widziałam niczego o tych owadach, np. że jaja składane są do ziemi, albo że odwłok samców zakończony jest wyrostkami przypominającymi kolec jadowy skorpiona.
Jeśli rzeczywiście jest to samiec z gatunku wojsiłka zwyczajna, to w porównaniu do prezentowanych tu samic, jego odwłok jest bardziej czarny (żółte paski są cieńsze)

Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samiec siedzący na liściu nawłoci. Poniżej liścia widoczny owoc przytulii czepnej (fot. 18 czerwca)
Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samiec

Na koniec zestawienie samic wojsiłek - ciekawiło mnie czy wszystkie należą do tego samego gatunku:

Wojsiłki zwyczajne (Panorpa vulgaris) - trzy samice. Układ pasów na skrzydłach jest niemal identyczny. Różnią się jednak wzorem dolnej części skrzydeł. Mam nadzieję, że są to tylko różnice osobnicze...
O przynależności do gatunku wojsiłka zwyczajna decyduje dość duża pojedyncza ciemna plama w górnej części każdego skrzydła. U siostrzanego gatunku, wojsiłki pospolitej, ta plamka nie występuje (lub przypomina małą kreskę)


Dodane później
Wojsiłki spotkane w Moim Lesie w czerwcu 2016 r.
 
Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samiec  [3 czerwca]

Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samica   [25 czerwca]

Wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - ta sama samica


Dodane jeszcze później
Samiec wojsiłki spotkany w Moim Lesie w 5 sierpnia 2017 r.

wojsiłka
wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samiec

wojsiłka
wojsiłka zwyczajna (Panorpa vulgaris) - samiec



 -------------------------------


Wojsiłki – bardzo stara ewolucyjnie grupa prawie 1000 gatunków owadów o charakterystycznym, ryjkowatym kształcie głowy, tradycyjnie klasyfikowana w randze rzędu Mecoptera.

Na świecie żyje współcześnie około 600 gatunków, a prawie 350 gatunków wymarłych znanych jest z odkryć paleontologicznych.
Większość gatunków wojsiłek zasiedla strefy klimatu umiarkowanego i subtropikalnego.
W Europie stwierdzono 21 gatunków, w tym 9 lub 10 występuje w Polsce.

Miejsca występowania - w pobliżu strumieni, wśród drzew i krzewów.

Wymiary - najmniejsze gatunki osiągają 2 mm, a największe do 35 mm długości.
U wojsiłek głowa jest ustawiona najczęściej ortognatycznie, rzadziej lekko hypognatycznie.
Aparat gębowy typu gryzącego lub gryząco-ssącego z mocno wydłużonym nadustkiem w kształcie ryjka.

Narząd wzroku - dobrze rozwinięte oczy złożone oraz 3 (czasami szczątkowe) przyoczka.

Skrzydła - błoniaste, gęsto użyłkowane, z wyraźnymi pterostygmami.

Koniec odwłoka samców jest zagięty ku górze.

Wojsiłki są jajorodne, rozwój z przeobrażeniem zupełnym, larwy są typu gąsienicowatego, żyją w wilgotnej glebie. Dorosłe są wszystkożerne lub drapieżne. Owady te uważane są za pożyteczne.

W zapisie kopalnym wojsiłki są znane z dolnego permu. W mezozoiku przechodziły rozkwit. Niektóre współczesne rodziny (np. Eomeropidae i Meropeidae) obejmują gatunki o tak prymitywnej morfologii, że są uważane za żywe skamieniałości.

Przykładowymi przedstawicielami są występujące w Polsce: wojsiłka pospolita (Panorpa communis) i pośnieżek zimowy (Boreus hyemalis).

Pozycja taksonomiczna tradycyjnie rozumianego rzędu Mecoptera nie jest ustabilizowana. Badania genetyczne wskazują na parafiletyczny charakter tej grupy owadów. Wiadomo, że są spokrewnione z pchłami (Siphonaptera) i muchówkami (Diptera) - wszystkie trzy grupy są zaliczane do kladu Antliophora.



 ***************







Wojsiłka zwyczajna  (Panorpa vulgaris)
Skrzydła pokryte ciemnobrązowymi plamkami, z których jedna znajduje się blisko nasady skrzydła, a inne zwykle zlewają się tworząc przepaski. Walwy samca długie i cienkie.
Gatunek bardzo pospolity, zdecydowanie najczęstszy gatunek wojsiłki występujący w Polsce.

Siedliska - parki, ogrody, zadrzewienia, przydroża, łąki, polany, torowiska
Wymiary -  długość ciała 12-15 mm.    Rozpiętość skrzydeł 25-30 mm
Czas występowania - od kwietnia do sierpnia
Pokarm - martwe lub chore owady, spadź, nektar, pyłek

Gatunki podobne
1/ pospolita, lecz mniej liczna wojsiłka pospolita Panorpa communis, (na skrzydłach brak czarnej plamki przy nasadzie),  
2/ Panorpa germanica (mniej plamek na skrzydłach, plamki nie tworzą przepasek, a samce mają szerokie i krótkie walwy), 
3/ Panorpa hybrida  






 
**************



Wojsiłka pospolita (Panorpa communis) - europejski gatunek owada z rzędu wojsiłek, blisko spokrewniony z Panorpa vulgaris (gatunki siostrzane), od której różni się upodobaniami siedliskowymi.

Imago ma smukłą budowę, długie odnóża, dwie pary skrzydeł z licznymi żyłkami, aparat gębowy wydłużony skierowany ku dołowi. Odwłok wydłużony, u samic na końcu zwężony i rurkowaty, u samców zakończony kleszczowatymi wyrostkami (przypomina kolec jadowy skorpiona) służącymi do przytrzymania samicy podczas kopulacji. Walwy samca długie i cienkie. Skrzydła pokryte nieregularnymi ciemnymi, brunatnymi plamkami, zwykle tworzącymi krótkie przepaski. Plama na wierzchołku skrzydła. Pterostigmy żółto-czarne.

Wojsiłki latają słabo i tylko na krótkich dystansach. Podczas lotu obie pary skrzydeł połączone są szczecinkami i pracują razem.
Siedliska  -  polany, parki, zagajniki, łąki, parki, żywopłoty, skraje lasów, lasy mieszane wzdłuż rzek i strumieni. Preferuje środowiska bardziej cieniste i wilgotne. W Polsce gatunek występujący pospolicie, lecz jego dokładniejsze rozmieszczenie na terenie kraju nie jest dobrze poznane. 

Wymiary -  długość ciała 16-20 mm, rozpiętość skrzydeł do 30 mm  (raczej większa niż wojsiłka zwyczajna)
Czas występowania - od maja do września
Pokarm - drobne (chore lub martwe) owady, spadź, nektar, pyłek
Gatunki podobne  -  Panorpa vulgaris i Panorpa germanica


Rozród - Samce przed kopulacją karmią samice wydzielinami gruczołów ślinowych. Jest to rodzaj „poczęstunku miłosnego”. Samce kopulują kilkakrotnie z różnymi samicami w odstępach kilkudniowych. Samice składają jaja w ziemi i ponownie przystępują do kopulacji. Jedna samica kopuluje zwykle trzykrotnie.
Gąsienicowate larwy (podobne do gąsienic motyli) żyją w wilgotnej glebie, żerując na chorych owadach. Przepoczwarczenie następuje w ziemi. Poczwarka typu wolnego.

W opisach wyglądu samców wielokrotnie natknęłam się na zdanie: "Walwy są długie i cienkie". A co to są walwy?

Walwy (łac. valvae, l. poj. valva) - w entomologii - część aparatu kopulacyjnego niektórych owadów (samce chruścików, samice ważek) lub wargi pokładełka motyli, a u wciornastków jest to zakończenie pokładełka. Walwy w poszczególnych taksonach przyjmują różny kształt.


źródło 1, źródło 2, źródło 3, źródło 4,






52 042

wojsilka, wojsiłka pospolita, Panorpa communis, wojsiłka zwyczajna, Panorpa vulgaris, wojsiłka pospolita opis zdjęcia, Panorpa communis informacje zdjęcia, Panorpa vulgaris zdjęcia opis, wojsiłka zwyczajna chwile zachwycone, Panorpa vulgaris chwile zachwycone, wojsiłki jak odróżnić gatunki, 

2 komentarze:

  1. Trafiłam na Twojego bloga, jak szukałam info o aparacie Sony HX 20V. Czy fotografujesz tylko przyrodę? Ja prowadzę bloga modowego. Aparat mam już prawie 2 lata i ciągle robię na automacie. wiem, że ma funkcję rozmytego tła, na której bardzo mi zależy ale potrzebuje pomocy, przykładu. Coś tam próbowałam, ale szybko sie zniechęcałam. Może od ciebie dostane jakies wskazówki???
    Obejrzałam kilka Twoich postów, sa niesamowite. Ten konik polny jest genialny !!!
    Pozdrawiam cieplutko :):):)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Spróbuj przynajmniej skorzystać z gotowych ustawień, które znajdują się w trybie SCN - ustaw pokrętło na ten tryb, a potem wejdź w pierwszą opcję [też SCN] i tam będziesz miała do wyboru kilkanaście ustawień z krótkim opisem do czego są przydatne. Obsługa tych trybów jest bardzo prosta.
      Pozdrawiam i życzę postępów :-)

      Usuń