Skołojna, babka zwyczajna

Nikomu chyba nie przyszło do głowy, by zrywać kłosy babki zwyczajnej do bukietu z łąkowych kwiatów. To niepozorna roślina, postrzegana raczej jako "zielsko" o dużych, często ubrudzonych ziemią liściach. Kto by pomyślał, że w ogóle kwitnie? W ubiegłym roku sfotografowałam wojsiłkę odpoczywającą na liściu babki i dopiero oglądając zdjęcie w powiększeniu zauważyłam maleńkie kwiatuszki :-)
O tym, że babka zwyczajna była i jest cenioną rośliną leczniczą, a nawet panaceum na wiele schorzeń, też nie wiedziałam. Jeśli kiedyś np. skaleczę się na łące, z pewnością poszukam liści babki.

Babka zwyczajna, babka większa (Plantago major L.) - gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych. Liście tego gatunku są większe od liści pozostałych babek.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - inne nazwy tej rośliny to: babka większa, babka wielka, babka szerokolistna, babka szeroka, skołojna, skołojrza, podróżnik.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - blaszka liścia szerokojajowata, całobrzega albo skąpo ząbkowana, naga lub słabo owłosiona, z 5 lub 7 równoległymi nerwami, w nasadzie zaokrąglona lub sercowata. Liście stanowią surowiec zielarski.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - kwiaty niepozorne, małe (do 2 mm długości), siedzące o zredukowanych szypułkach, błoniaste, żółtawozielone lub żółtawobiałe. Pręciki 4 z długimi, białymi nitkami zakończonymi bladoliliowymi, z czasem brudnożółtymi pylnikami.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - kwitnie od maja(czerwca) do września(października). Jedna roślina może wydać nawet kilkadziesiąt tysięcy nasion.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - jest gatunkiem pospolitym, występującym na obszarze całego kraju. W uprawach rolnych jest chwastem.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - osiąga wysokość od 5(15) do 30(40) cm, bardzo zmienna zależnie od właściwości gleby. Porasta drogi, przydroża, rowy, wysypiska, piargi, łąki, często spotykana na polach, miedzach, skrajach lasów i brzegach wód.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - od tysięcy lat jest ludową rośliną leczniczą, uznawaną już przez starożytne ludy. Wykorzystywano lecznicze działanie liści oraz nasion w wielu schorzeniach.

Babka zwyczajna (Plantago major L.) - kwiaty zebrane w szczytowe, walcowate kłosy o długości równej szypule lub większej i o długości do 30 cm.

---------------------------------

Babka zwyczajna, babka większa (Plantago major L.) - gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych.
Inne nazwy: babka szerokolistna, babka wielka, babka szeroka, skołojna, skołojrza, podróżnik. Nazwy angielskie Great Plantain. Francuska: Grand Plantain. Nazwa niemiecka: Breiter Wegerich. Nazwa rosyjska: Podorożnik bolszoj. 
Nazwa rodzajowa Plantago pochodzi z łacińskiego planta, czyli podeszwa, co nawiązuje do  skórzastych liści roślin z tego rodzaju. Epitet gatunkowy major wskazuje, że liście tego gatunku są większe od liści pozostałych babek.

Rodzimy obszar występowania obejmował Europę i Azję, ale jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także na innych kontynentach, szczególnie pospolicie w Ameryce Północnej.
W Polsce gatunek pospolity na całym terenie.

Wysokość od 5(15) do 30(40) cm, bardzo zmienna zależnie od właściwości gleby.

Łodyga  - silnie skrócona (dlatego liście skupione w przyziemnej różyczce), tylko w czasie kwitnienia rozwijają się 1–3 (rzadziej więcej) nierozgałęzione łodygi kwiatonośne, prosto wzniesione, bezlistne, obłe i skąpo owłosione, wyrastające z pachwin liści.

Liście - wyłącznie odziomkowe, skupione w przyziemnej różyczce liściowej - płaskiej lub ukośnie wzniesionej. Blaszka szerokojajowata (najwyżej 1,5 razy dłuższa niż szersza), całobrzega albo skąpo ząbkowana, naga lub słabo owłosiona, z 5 lub 7 (lub 9 - dla bardzo dużych liści) równoległymi nerwami, w nasadzie zaokrąglona lub sercowata. Blaszki liściowe długości do 30 cm. Ogonki liściowe mniej więcej długości blaszki, nagie lub luźno tylko owłosione.

Kwiaty - zebrane w szczytowe, walcowate kłosy o długości równej szypule, lub większej. Niepozorne, małe (do 2 mm długości), siedzące o zredukowanych szypułkach, błoniaste, żółtawozielone lub żółtawobiałe. Kielich złożony z czterech, szerokoeliptycznych działek, wolnych do samej nasady. Korona 4-płatkowa, rurkowata, naga. Pręciki 4 z długimi, białymi nitkami zakończonymi bladoliliowymi, z czasem brudnożółtymi pylnikami. Zalążnia górna. Głąbiki kwiatowe zwykle nieco dłuższe od liści, wzniesione, ze szczytowymi kłosami o długości do 30 cm.
Kwitnie od maja(czerwca) do września(października).

Owoce - jajowata puszka, zawierająca zwykle (6) 8 (10) nasion, których roślina może wydać nawet kilkadziesiąt tysięcy. Otwiera się wieczkiem. Nasiona owalne lub w różny sposób zdeformowane - kanciaste. Powierzchnia matowa ze zmarszczkami, które na stronie grzbietowej mają układ podłużny, na brzusznej - promienisty (ze znaczkiem pośrodku). Barwa brunatna od jasnej do ciemnej. Długości 2-4 mm i 0,3-0,4 mm szerokości, inne źródła podają długość 1-1,7 mm, szerokość 0,6-0,9 mm, grubość 0,3-0,5 mm
Łupina nasienna pod wpływem wilgoci pęcznieje i śluzowacieje, dlatego przyczepia się, na przykład do stóp ludzi i zwierząt i w ten sposób roślina jest rozsiewana.

Korzeń - krótkie, grube kłącze z korzeniem palowym zamierającym już w pierwszym roku.

Bylina, hemikryptofit.

Siedliska - porasta drogi, przydroża, rowy, wysypiska, piargi, łąki. Zasiedla zadeptywane podłoża, również na glebach żyznych. Występuję bardzo powszechnie jako roślina przede wszystkim zbioro­wisk łąkowo-pastwiskowych, ale często spotykana również na polach, miedzach, skrajach lasów i brzegach wód. W uprawach rolnych jest chwastem. W Tatrach dochodzi aż do wysokości 1529 m n.p.m.

Cechy fitochemiczne - liście są bogate we flawonoidy (skutalereinę, bajkaleinę), pektyny, witaminy A, C, K. Zawierają także śluz, glikozydy irydoidowe (aukubina, katalpol), kwasy organiczne (cytrynowy, fumarowy, benzeosowy, cynamonowy i in.), garbniki (ok. 4%), enzymy (inwertynę, emulsinę), saponiny trójterpenowe.

Babka lancetowata - roślina lecznicza

Babka (zarówno zwyczajna, jak i lancetowata) jest starą ludową rośliną leczniczą, uznawaną już przez starożytne ludy. W Chinach ponad 3 tys. lat temu zbierano w celach leczniczych nie tylko liście, ale także nasiona babki zwyczajnej, które pod nazwą cze-ciań-czy stosowano jako skuteczny środek wykrztuśny, moczopędny i leczący bezpłodność.
Uzdrawiająca moc nasion babki zwyczajnej znana była również w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie całą roślinę uważano wręcz za zioło panaceum, najskuteczniejsze w zwalczaniu czerwonki, chociaż Pliniusz Starszy wymienia aż 24 choroby, które poddają się właśnie babce.
W X wieku do leczniczych zestawów ziołowych roślinę tę zaczęli wprowadzać lekarze perscy i arabscy. Jako lek znana była św. Hildegardzie i Albertowi Wielkiemu. Później opisali ją Bock, Paracelsus i Matthiolus.
Litwini ze świeżego soku tej rośliny zmieszanego z czerwo­nym winem używali na krwawienia wewnętrzne. W rosyjskim lecznict­wie ludowym - jak piszą P. Czikow i J. Łapiew w książce "Rośliny lecznicze i bogate w witaminy" - nasionami babki zwyczajnej zawierającymi dużo śluzu leczono stany zapalne żołądka i jelit, liście zalecano przy ostrym zapaleniu oskrzeli, skaleczeniach, ropniach, urazach, oparzeniach, bólach uszu i zębów (płukanie odwarem lub przykładanie nalewki do zęba).
W medycynie ludowej używano jej powszechnie do okładania trudno gojących się ran, a po zmieszaniu z białkiem, nawet do ran powstałych po ukąszeniu przez żmije. Sproszko­wane nasiona podawano chorym na febrę i przewlekłe nieżyty jelit.

Zbiór surowca zielarskiego - w okresie kwitnienia liście babki (zarówno szeroko-, jak i wąskolistnej) ścina się tuż nad ziemią. Suszyć w cieniu, rozłożone pojedynczą warstwą, by nie doszło do sparzenia i sczernienia liści.

Botanikom znanych jest około 200 gatunków babki, ale tylko trzy spośród kilkunastu gatunków występujących w Polsce posiadają właściwości lecznicze: babka zwyczajna, czyli szerokolistna, babka lancetowata (zwana inaczej wąskolistną, barankowym językiem, języczkami polnymi czy biczykami) i babka płesznik - w uprawach zielarskich.



źródło 1, źródło 2, źródło 3


Zobacz też wpis o innym gatunku babki   Baletnica z trawnika - babka lancetowata

.77.80.

babka zwyczajna, babka większa, plantago major, babka szerokolistna, babka zwyczajna zdjęcia opis, babka większa zdjęcia opis, plantago major obrazy informacje, babka szerokolistna zdjęcia informacje, babka zwyczajna właściwości lecznicze, plantago major właściwości lecznicze, babka szerokolistna zastosowanie lecznicze, babka wielka jak wygląda, babka szeroka wygląd rośliny, skołojna roślina zdjęcia, skołojrza roślina zdjęcia, roślina podróżnik wygląd zdjęcia, babka zwyczajna inne nazwy, babka zwyczajna chwile zachwycone, plantago major chwile zachwycone,