Słonecznica szczeciówka

Pierwszy raz spotkałam ćmę z rodziny sówkowatych trzy lata temu, w pierwszej dekadzie września. Akurat byłam zajęta pstrykaniem zdjęć kwiatów stulisza Loesela, gdy nie wiadomo skąd, na scenę wtargnęła, jak mi się zdaje, słonecznica szczeciówka (oczywiście, wtedy nie miałam pojęcia, że jest dzienną ćmą i jak się nazywa). Wyglądała na straszliwie głodną, gdyż dopadłszy nielicznych kwiatków, w szaleńczym tempie zaczęła spijać nektar. Ruchliwa i długa ssawka, błyskawicznie penetrująca kolejne kwiatki, wielkie oczy, szeroko rozpostarte, długie odnóża, kosmate ciało i trzepoczące, mocno wystrzępione skrzydełka - patrzyłam w osłupieniu na tego łapczywego stwora.
   Słonecznica szczeciówka podobno jest motylem pospolitym, ale ja spotykam (zauważam?) go rzadko. Tego lata udało mi się sfotografować samca, jak sądzę, z tego gatunku. Było to w pełni lata, kwiatów było pod dostatkiem i, być może dlatego akurat ten osobnik zachowywał się spokojnie.
Początkowo brałam go za motylka z rodziny powszelatkowatych, do których należy m.in. karłątek  kniejnik, ale szybko dostrzegłam pomyłkę - choćby brak buławkowatych czułków czy inaczej ułożone skrzydełka. No i te ostrogi na odnóżach.

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca Hufnagel, syn. Phalaena dipsacea L.) - gatunek pospolitego motyla z rodziny sówkowatych. Tu na wrotyczu pospolitym  (31 lipca)

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca) - jest ćmą aktywną za dnia. Można ją spotkać na łąkach, polanach i przydrożach w okresie od lipca do października

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca) - samiec (na zdjęciu) ubarwiony jest bardziej kontrastowo niż samica, która jest raczej brązowa. Wzór tylnego skrzydła ma bledszą wersję przedniego.

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca) - ma długie, nitkowate czułki, duże oczy, krępy tułów. Ssawka w pełni wykształcona - imagines odżywiają się nektarem.

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca) - środkowe odnóża mają jedną, a tylne - dwie pary ostróg na goleniach. Skrzydła są dość wąskie i krótkie, o rozpiętości od 25 do 33 mm.

To zdjęcie sprzed dwóch lat - słonecznica szczeciówka na kwiatach macierzanki piaskowej:

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca) -  jak u wszystkich sówkowatych, skrzydła przednie mają ubarwienie ochronne, natomiast skrzydła tylne są bardziej kontrastowe (20 lipca)

A oto ta wygłodniała ćma, o której opowiadałam. Ma tak wystrzępione skrzydła (no i zdjęcie jest kiepskie), że trudno odpowiedzieć na pytanie, jaki to gatunek. Z drugiej strony, nie można wykluczyć, że jest to, zapewne sędziwa, słonecznica szczeciówka :-)

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca)  10 września

----------------------------------------

Słonecznica szczeciówka (Heliothis viriplaca Hufnagel, syn. Phalaena dipsacea L.) - gatunek pospolitego motyla z rodziny sówkowatych, rodzaj Heliothis.
Jest to motyl nocny (ćma) aktywny w ciągu dnia.

Czas lotu - od kwietnia do września. Gąsienice można spotkać od lipca do października.

Rozpiętość skrzydeł - 25-32(33) mm
Przednie skrzydła - słomkowo-brązowe z nieco ciemniejszą przepaską. Brzeg skrzydeł jaśniejszy.
Tylne skrzydła - jasne z czarnymi przepaskami.

Biotop - łąki, polany, przytorza, przydroża.
Pokarm - nektar.    Gąsienice polifagiczne (wielożerne), żerują min. na bylicach i na szczawiach

Gatunek podobny - Heliothis maritima (znacznie rzadszy), trudny do odróżnienia. Różni się m.in. odcieniem tylnej przepaski zewnętrznej czy kątem pod jakim tylna przepaska wewnętrzna dochodzi do krawędzi skrzydła

Słonecznica szczeciówka - link, link, link, link, link,

**********************

Sówkowate, sówki (Noctuidae) – rodzina motyli z podrzędu Glossata i nadrodziny Noctuoidea. Rodzina kosmopolityczna, jednak większość gatunków występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej. Spośród ponad 12 tysięcy opisanych gatunków, około 1070 znanych jest z Europy, a 440 z Polski (zobacz: sówkowate Polski).
Są to bardzo zróżnicowane motyle nocne, z których jednak znaczna część bywa aktywna także w ciągu dnia. U zdecydowanej większości gatunków tułów jest masywny, a czułki na ogół nitkowate, znacznie rzadziej grzebykowate.

Osobniki dorosłe są aktywne o zmierzchu i nocą.

Skrzydła - dość wąskie. Skrzydła przednie o ubarwieniu ochronnym, na których występują plamki: okrągła, czopkowata i nerkowata. Podstawowe elementy wzoru na przedniej parze skrzydeł są wspólne. Wzór tylnego skrzydła zwykle przedstawia zredukowaną wersję przedniego lub w ogóle nie występuje.

Charakterystyczne elementy deseniu skrzydła przedniego motyli z rodziny Noctuidae : A – plama czopkowata, B – plama okrągła, C – plama nerkowata, pn – przepaska nasadowa, pw – przepaska wewnętrzna, pś – przepaska środkowa, pz – przepaska zewnętrzna, pf – przepaska falista, sn – smuga nasadowa.
Żyłki: Sc – subkostalna, R1–R4 – radialne, M1–M3 – medialne, Cu1, Cu2 – kubitalne, An – analna, Ax1 – aksylarna.

autor grafiki Carabus (źródło)

Głowa wyposażona w duże oczy, wyraźne przyoczka oraz długie, zwężające się ku wierzchołkom czułki, które mogą być nitkowate, piłkowane, grzebykowate lub pierzaste.
Część czołowo-nadustkowa głowy pokryta jest łuskami.
Głaszczki wargowe są dość krótkie.
Ssawka w pełni wykształcona i sprawna.

Na krępym tułowiu tych motyli łuski patagiów (para wyrostków ruchomo połączonych z przedtułowiem) tworzą kołnierzyk, a duże tegule zakrywają nasady skrzydeł.
Środkowe odnóża mają jedną, a tylne z dwiema parami ostróg na goleniach. Skrzydła są dość wąskie i krótkie, rozpiętości do 100 mm.

Odwłok szeroki. Pęcherzyki (bullae) tympanalne w nasadowej części odwłoka są ze sobą pośrodku zlane, co uchodzi za autapomorfię. Płaty fragmy między tergitami pierwszym i drugim są płytkie lub nie ma ich wcale.

Narządy rozrodcze samców o długim unkusie, wąskich walwach i zazwyczaj wykształconej koronie. Jako autapomorfię w żeńskich genitaliach rozpoznano obecność diamentokształtnej płytki w przedwierzchołkowej części tylnej apofizy. Torebka kopulacyjna ma zwykle trójkątne lub trapezowate ostium.

Jaja zwykle są półkuliste, o rzeźbionej powierzchni. Gąsienice większości gatunków są nagie, ze szczecinkami tylko na brodawkach. Mają dobrze rozwinięte posuwki, jedynie pierwsze ich dwie pary mogą być zredukowane. Nagie, zwykle ciemnobrunatne poczwarki mają najczęściej wyposażony w kilka haków kremaster.

Gąsienice większości gatunków żerują na roślinach zielnych, inne na drzewach i krzewach liściastych lub iglastych. U wielu gatunków gąsienice prowadzą skryty tryb życia – za dnia żerują na częściach podziemnych, nocą zaś na nadziemnych, a nawet całe życie żerują wewnątrz rośliny (np. w korzeniu lub łodydze). Dorosłe aktywne są o zmierzchu i nocą.



Ubarwienie ochronne, ubarwienie kryptyczne, ubarwienie maskujące - link


e83.90.

słonecznica szczeciówka, Heliothis viriplaca, Phalaena dipsacea, dzienna ćma zdjęcia, motyl podobny do karłątka, motyl podobny do powszelatkowatych, słonecznica szczeciówka zdjęcia opis, Heliothis viriplaca zdjęcia opis, Phalaena dipsacea zdjęcia opis, słonecznica szczeciówka chwile zachwycone, Heliothis viriplaca chwile zachwycone, Phalaena dipsacea chwile zachwycone, sówkowate opis rodziny, motyle sówkowate, motyle sówki opis zdjęcia,