Kosaciec syberyjski (Iris sibirica)

Kiedyś spotkałam dziko rosnące kosaćce na Łące Niespodzianek. Wówczas sądziłam naiwnie, że odkryłam stanowisko objętego ścisłą ochroną kosaćca syberyjskiego. Teraz wiem, że Łąka Niespodzianek dawno temu musiała być ogrodem pełnym kwiatów i drzewek owocowych. Teraz jest... niczym - ani łąką, ani ogrodem. Ogołocona z nielicznych jabłonek, czereśni, a zwłaszcza orzechów włoskich, ze stratowaną i niemal unicestwioną roślinnością oczekuje na przeznaczony jej los (którego i ja dotąd nie znam). W każdym razie tamte kosaćce były ogrodowymi mieszańcami, bo te rosnące w Ogrodzie botanicznym, wyglądają nieco inaczej.

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.) – gatunek roślin cebulowych i kłączowych należący do rodziny kosaćcowatych  [22 maja]

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)    

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)    

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)    

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)    

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)    

Kadry wykonane w roku 2020 dodane w październiku 2022

 

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)  

 

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)  

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)  

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)  

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)  

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)  

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.)  

 

---------------------------------

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica L.) – gatunek roślin cebulowych i kłączowych należący do rodziny kosaćcowatych.

Rodzimy obszar występowania obejmuje południową, środkową i zachodnią Europę, Turcję, Kaukaz i Syberię. Jest uprawiany w Ameryce Północnej.
W Polsce występuje w rozproszeniu na większości obszaru, ale najliczniej na Dolnym Śląsku, Wyżynie Lubelskiej, i na Roztoczu. W Karpatach występuje w Bieszczadach, Beskidzie Niskim, Beskidzie Wyspowym, Dołach Jasielsko-Sanockich i na Pogórzu Wiśnickim. Nie występuje w województwie łódzkim, południowej i północnej części województwa mazowieckiego i na Pomorzu Zachodnim.

Łodyga - pusta, wzniesiona, do 80 cm wysokości. Wyższa od 2-6 równowąskich liści.

Liście - długie i sztywne, cienkie, trawiaste, szerokości 0,6-1,2 cm, dorastające do 25-80 cm długości, lekko niebieskawe z licznymi wyraźnymi nerwami. 

Kwiaty - przeważnie występują po dwa, niekiedy po 3-4 na jednym pędzie. Działki okwiatu o szerszej nasadzie. Zewnętrzne działki okwiatu odwinięte, a wewnętrzne tworzą kopułę. 
Kwiaty posiadają 2 rodzaje płatków, 3 duże działek kielicha (płatki zewnętrzne, odwinięte w dół) i 3 wewnętrzne, mniejsze płatki zwykłe. Mniejsze, wąskie, pionowe płatki mają 4,5-5,5 cm długości i 1,5-1,8 cm szerokości. Zewnętrzne płatki opadające mają kształt odwrotnie jajowaty, mierzą 5-7.5 cm długości i 2-2,5 cm szerokości, centralna część płatków z ciemnoniebieskim do fioletowego unerwieniem. Biało-niebieskie, żyłkowane płatki zwężają się nagle bez strefy przejściowej w żyłkowany "paznokieć".
Kwitnie - w maju i czerwcu.

Owoc - po przekwitnięciu roślina wytwarza podłużną, trójkątną w przekroju kapsułkę o wymiarach 3-4,5 cm na 1-1,3 cm. Wewnątrz kapsuły znajdują się dwa rzędy nasion, które są cienkie, płaskie, w kształcie litery D, ciemnobrązowe, mierzące około 5 mm na 3 mm. 

Zastosowanie - rośliny ozdobne o dużych walorach dekoracyjnych, uprawiane na rabatach, w grupach na trawnikach. Gatunki lubiące wilgoć - w tym Iris sibirica mogą być sadzone nad zbiornikami wodnymi, a gatunki niskie w ogrodach skalnych. Nadają się na kwiat cięty.

Nadaje się do wilgotnych ogrodów skalnych, na rabaty oraz na obrzeża oczek wodnych.
Preferuje pełne nasłonecznienie i żyzną glebę. W czasie upałów wymaga podlewania.
Rozmnaża się przez podział późnym latem, po przekwitnięciu.

Kosaćce wykorzystuje się również w przemyśle farmaceutycznym, perfumeryjnym, garbarskim i tekstylnym.

Bylina, geofit. Występuje na torfowiskach niskich m.in. na wilgotnych łąkach trzęślicowych, niekiedy na ich obrzeżach np. w ziołoroślach czy nawet w mokrej psiarze. Niewielkie kępy z osobnikami kosaćca można spotkać też w rowach melioracyjnych oraz w pobliżu zbiorowisk roślinnych: rokicin z wierzbą rokitą oraz łozowisk z wierzbą szarą na łąkach. Podłożem są żyzne gleby bagienne zawierające wapń, wyłącznie w nieuprawianych siedliskach. W górzystych terenach występuje tylko w dolinach. 

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) pośród gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia VU).

Kosaciec syberyjski zagrożony jest przez zrywanie kwiatów oraz wykopywanie i przesadzanie do ogródków przydomowych. Głównym zagrożeniem jest jednak zmiana warunków siedliskowych.



źródło 1, źródło 2, źródło 3, źródło 4, źródło 5,  




i03.89.  (162)  [TL106]

kosaciec, kosaciec syberyjski, Iris sibirica, kosaciec chwile zachwycone, kosaciec syberyjski opis zdjęcia, Iris sibirica zdjęcia opis,