To nie bez, to lilak!

No, proszę! Czego to się człowiek nie dowiaduje? Zawsze sądziłam, że gdy w maju kwitnie bez to właśnie ten miałam na myśli. Lecz kiedy sfotografowałam kiście kwiatów z kilku napotkanych krzewów i, jak zwykle, chciałam dodać opis botaniczny tej rośliny, pod hasłem "bez" znalazłam zupełnie inne, z których akurat znam bez czarny. Tak więc dzisiaj przedstawiam lilaka pospolitego, błędnie zwanego bzem lilakiem. Błędnie, ponieważ obie rośliny pochodzą z zupełnie innych rodzin. Udało mi się zebrać sporo informacji na temat tego krzewu - pełny opis zamieszczam poniżej zdjęć (zrobionych w połowie maja).

Kwiaty lilaka pospolitego (Syringa vulgaris L.) z rodziny oliwkowatych. Lilak jest jednym z dłużej żyjących krzewów ozdobnych, dożywa 50, 100, a nawet 200 lat.

Lilak pospolity ma pojedyncze kwiaty rurkowate o długości 6-10 mm, o średnicy 5 do 8 mm, czterokrotne, w różnych odcieniach koloru lila (stąd nazwa), fioletowego, niebieskiego, różowego lub purpurowego (odmiany ozdobne mogą mieć inne kolory, np. biały), mocno i przyjemnie pachnące.

Lilak pospolity (Syringa vulgaris L.) z rodziny oliwkowatych. Niebieskawofioletowe, przyjemnie pachnące, zebrane w wiechy o długości ok. 15 cm (u odmian szlachetnych jeszcze dłuższe)

Liście rozwijają się w drugiej połowie kwietnia, wraz z zawiązkami kwiatów. Jesienią nie przebarwiają się (płowieją tylko, a następnie usychając brązowieją).Ten lilak rósł tuż nad kwitnąca miesiącznicą roczną, jakby chroniąc ją przed nadmiernym słońcem czy wiatrem, jednocześnie broniąc dostępu do miejsca, gdzie fotografowałam miesiącznice w marcu.

Kwiaty lilaka pospolitego - dopiero w powiększeniu zauważyłam, że środki kwiatu mają kształt prostokątny

Lilak pospolity, zwany lilakiem tureckim. Błędna, ale popularna nazwa to bez i bez lilak.

Kwiaty lilaka pospolitego rozkwitają pod koniec kwietnia i kwitną przez mniej więcej miesiąc, najintensywniej około połowy maja.

Lilak pospolity (Syringa vulgaris L.) - olejki eteryczne zawarte w kwiatach służą do wyrobu perfum

Kwiaty lilaka pospolitego (błędnie zwanego bzem) są obupłciowe, owadopylne, zebrane na końcach pędów w gęste, stożkowate, czasem lekko wygięte wiechy długości 8 do 15-18 cm (u form szlachetnych nawet powyżej 20 cm).

Lilak pospolity (Syringa vulgaris L.) - kwiaty zakwitają pod koniec kwietnia i kwitną przez ok. miesiąc (najintensywniej około połowy maja)

 --------------------------------

Lilak pospolity (Syringa vulgaris L.) – gatunek rośliny z rodziny oliwkowatych. Pochodzi z rejonów Półwyspu Bałkańskiego. Jest powszechnie uprawiany w wielu krajach świata. Stał się szerzej znany w Europie w XVI wieku, kiedy został sprowadzony z Turcji. W Polsce jest pospolicie uprawiany, dość często dziczeje. Kwitnie w maju. Preferuje miejsca nasłonecznione, ale może rosnąć także w cieniu.

Pokrój   -  Wysoki krzew liściasty, rzadziej małe, przeważnie wielopniowe drzewko.
Rozmiary - Wysokość 5-7(10)m.
Liście   -    Szerokojajowate, o długości ok. 12 cm, obustronnie nagie, ciemnozielone.

Kwiaty   -  Niebieskawofioletowe, przyjemnie pachnące, zebrane w wiechy o długości ok. 15 cm (u odmian szlachetnych jeszcze dłuższe).

Występowanie  - Zasięg - Bałkany. Poza tym gatunek często uprawiany i czasami dziczejący w całej południowej i środkowo-wschodniej Europie. Biotop. Piętro pogórza, rzadziej górskie. Występuje zazwyczaj w zaroślach śródpolnych, na kamienistych zboczach oraz w niektórych lasach liściastych, często dziczeje. Preferencje. Gatunek mało wymagający, preferuje luźne i świeże, niezbyt wilgotne gleby oraz nasłonecznione stanowiska, jest mrozoodporny, dobrze znosi przycinanie. Odmiany szlachetne posiadają większe wymagania, m.in. są wrażliwe na suszę, wymagają też żyznych gleb.

Długość życia i tempo wzrostu -  lilak pospolity to jeden z dłużej żyjących krzewów ozdobnych, dożywa 50-100 (200) lat. Rośnie (bardzo) wolno, po 20 latach osiąga zaledwie 6 m wysokości.

Zastosowanie  Popularny krzew ozdobny, często sadzony zwłaszcza w obejściach domów, ale także w parkach i ogrodach. Olejki eteryczne zawarte w kwiatach służą do wyrobu perfum.

Pokrój -  wysoki krzew liściasty, rzadziej małe, przeważnie wielopniowe drzewko. Rozmiary. Wysokość 5-7(10)m. Średnica pnia 0,1-0,15 (0,25) m. Szczegóły pokroju. Pień wielokrotny. Korona u góry miotlasto rozszerzona, gęsta.

Korzenie   - system korzeniowy rozległy i dość płytki, gęsty, tworzy liczne odrośla.

Kora - jasnoszara do brunatnoszarej, w młodości gładka z wyjątkiem drobnych, chropowatych przetchlinek, z wiekiem staje się płytko spękana na drobne, częściowo odpadające poletka.

Młode pędy  -  cienkie i obłe, oliwkowozielone, gładkie, początkowo gruczołowato owłosione.

Pąki  -  szpiczasto-jajowate, z oliwkowozielonymi, brunatno obrzeżonymi łuskami, boczne nieco mniejsze niż wierzchołkowe (tych czasem brak), lekko odstające od pędu.

Liście  -  blaszkowate, pojedyncze. Blaszka o symetrycznym, wąsko-sercowatym kształcie, nieco dłuższa niż szersza, z wyciągniętym wierzchołkiem, długości 5-10(12) cm, idealnie całobrzega, matowo ciemnozielona, naga. Ustawienie: naprzeciwległe (rzadko w okółkach po 3) na 2-3 cm ogonkach.
Okres występowania: IV-X. Liście rozwijają się w drugiej połowie kwietnia, wraz z zawiązkami kwiatów. Jesienią nie przebarwiają się (płowieją tylko, a następnie usychając brązowieją).

Kwiaty  -  obupłciowe, owadopylne, zebrane na końcach pędów w gęste, stożkowate, czasem lekko wygięte wiechy długości 8-15(18) cm (u form szlachetnych nawet powyżej 20 cm). Kwiatostany występują najczęściej parami, są one bardzo efektowne i stanowią główny atut dekoracyjny rośliny. Pojedyncze kwiaty rurkowate, długości 6-10 mm, o średnicy 5-8 mm, 4-krotne, w różnych odcieniach koloru lila (stąd nazwa), fioletowego, niebieskiego, różowego lub purpurowego (odm. ozdobne mogą mieć inne kolory, np. biały), mocno i przyjemnie pachnące.
Okres kwitnienia  -  IV/V-V/VI (krótko po rozwinięciu się liści).
Kwiaty zakwitają pod koniec kwietnia i kwitną przez mniej więcej miesiąc (najintensywniej około połowy maja).

Owoce i nasiona  -  zdrewniałe, podłużne i zaostrzone na końcu, brązowe torebki długości 1-2 cm. Po dojrzeniu pękają na dwie części uwalniając 2-4 jasnobrązowe, oskrzydlone nasiona. Okres dojrzewania owoców: VII-IX. Suche, otwarte i puste torebki utrzymują się na gałęziach przez cały rok lub nawet przez wiele lat.

Drewno  -  posiada kremowobiały biel i brunatną lub purpurową twardziel, jest gęsto słojowane i wybitnie twarde, należy też do najbardziej gęstych w Europie. Bywa używane w rzeźbiarstwie, do wyrobu instrumentów muzycznych, trzonków narzędzi itp.

Ze względu na niezwykłą twardość drewna, lilak pospolity został symbolem stanu New Hampshire. Ma on przypominać twardy charakter mieszkańców Granite State.

Inne informacje
Lilak pospolity bardzo dobrze znosi przycinanie i przesadzanie (nawet w starszym wieku). Przekwitłe kwiatostany najlepiej od razu usuwać - powoduje to zagęszczenie kwiatów w następnym roku.
Roślina ozdobna. Pospolicie uprawiany krzew w parkach, przydomowych ogródkach, na skwerach. Bez szkody dla rośliny kwiatostany mogą być obcinane na kwiaty cięte, które w wodzie dość długo zachowują świeżość i przyjemny zapach. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby. Dużą zaletą jest fakt, że może rosnąć w cieniu. Pewną uciążliwością jest konieczność systematycznego usuwania stale pojawiających się odrostów korzeniowych.Początkowo sadzono tylko formę typową o drobnych pojedynczych kwiatach, ale już wkrótce pojawiły się w uprawie odmiany szlachetne: białokwiatowy (1613), pełnokwiatowy biały (1823) i pełnokwiatowy purpurowy (1846).
Do połowy XIX wieku znano zaledwie 25 takich odmian. Od 1875 ich uprawą zajął się francuski ogrodnik V. Lemoine z Nancy. Otrzymał ponad 200 odmian. Obecnie uprawia się wyłącznie sztucznie wyhodowane kultywary. Znanych jest ich ok. 1000. 

Nazewnictwo
Polska tradycyjna, ale mylna, nazwa rośliny (bez lilak) sugeruje jej pokrewieństwo z rodzajem bez (Sambucus). Tymczasem lilak i bez należą do zupełnie innych rodzin. Lilak do oliwkowatych (wraz z ligustrem), a bez do piżmaczkowatych. Ponieważ lilak został sprowadzony z Turcji, przez wiele lat przypuszczano, że jego ojczyzną jest zachodnia Azja, dlatego nazywano go lilakiem tureckim.



źródła:  Atlas drzew i krzewów oraz Wikipedia

lilak pospolity, Syringa vulgaris, rodzina oliwkowatych, bez lilak, bez turecki, błędna nazwa bez, bez kwitnie w maju, krzew bzu, bez lilak kwiaty, bez lilak długość życia, bez turecki krzew zdjęcia