Farbownik lekarski

Zmierzając ku Łące Północnej, która jakoś się ostała i odrodziła (ogrodzenie przesuwano w głąb trzykrotnie - jaka cudowna pomyłka mierniczych!), mijam duży trawnik założony i obsiany trawą w ubiegłym roku. Wówczas, jak się zdawało, wyrosła tylko młoda zielona trawka, którą skrzętnie koszono i pielęgnowano. Ale w tym roku pojawiły się na niej inne rośliny, które ku mojej radości wybiły się ponad poziom trawy i pięknie zakwitły.
Oto farbownik lekarski, który bujnie wyrósł na tymże trawniku, nigdzie indziej go nie spotkałam, przynajmniej w tak pięknej postaci. Nie muszę chyba dodawać, że na długie chwile zapomniałam dokąd zmierzałam. Smutny jest los roślin, które miały czelność wyrosnąć na trawniku. Ich dni są policzone - do kolejnego koszenia. Bardzo mi zależało, by je uwiecznić.

Farbownik lekarski znany jest także jako wołowe ziele, wołowy język, czerwieniec

Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.) z rodziny ogórecznikowatych w uprawach rolnych jest chwastem

Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.) jest rośliną leczniczą. Surowcem leczniczym są korzenie i ziele.

Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.) -  owocem są pofałdowana i brodawkowane rozłupki

Kwiaty farbownika lekarskiego. Korona 5-krotna, zrosłopłatkowa, o średnicy 7-13 mm, przeważnie purpurowofioletowa, czasami czerwona, niebieska lub biała. Wewnątrz korony owłosione osklepki.

Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.) jest rodziną dwuletnią lub wieloletnią. Kwitnie od maja do października. Kwiaty mogą być wielobarwne, od purpurowych poprzez różowe do fioletowoniebieskich (w zależności od fazy kwitnienia), rzadziej żółte lub białe

Farbownik lekarski - łodyga jest wzniesiona, prosta, szorstko owłosiona. Osiąga wysokość 30-90 cm.

Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.) - jego siedliskiem są rumowiska, słoneczne stoki i wzgórza, przydroża.

Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.) z rodziny ogórecznikowatych - pokrój rośliny. Liście są równowąskolancetowate lub podługowate i podobnie, jak łodyga szorstko owłosione

----------------------------------

Farbownik lekarski (Anchusa officinalis L.) – gatunek rośliny z rodziny ogórecznikowatych. Pochodzi ze strefy umiarkowanej Europy oraz Turcji. W Polsce na niżu i pogórzu występuje dość pospolicie, jest archeofitem. Potocznie funkcjonują także nazwy: wołowe ziele, wołowy język, czerwieniec.

Pokrój - W pierwszym roku z ziemi wyrasta jedynie rozeta liści odziomkowych. W latach następnych wyrasta łodyga z kwiatami.

Łodyga -  Wzniesiona, prosta, szorstko owłosiona, nierozgałęziona lub rozgałęziona w obrębie kwiatostanu, 4-kanciasta, szorstko owłosiona, często fioletowo nabiegła.  Osiąga wysokość 30-90 cm.

Liście -   Równowąskolancetowate lub podługowate i podobnie, jak łodyga szorstko owłosione. Liście lancetowate, siedzące, dolne (odziomkowe) – zwężające się w ogonek, całobrzegie, szorstko owłosione, często faliste.

Kwiaty - Na krótkich szypułkach. Kielich podzielony głębiej, niż do połowy, podczas owocowania ma kulistawodzwonkowaty kształt. Korona 5-krotna, zrosłopłatkowa, o średnicy 7-13 mm, przeważnie purpurowofioletowa, czasami czerwona, niebieska lub biała (w zależności od fazy kwitnienia). Wewnątrz korony owłosione osklepki (są to wyrostki (przeważnie łuskowate), zamykające wlot do gardzieli w kwiatach niektórych gatunków roślin. Występują np. w rodzinie ogórecznikowatych (Boraginaceae).
Kwitnie od maja do października. Kwiaty równoczesne, owadopylne, zapylane głównie przez błonkówki.
 
Owoce - Pofałdowane i brodawkowate rozłupki.


Siedlisko: rumowiska, słoneczne stoki i wzgórza, przydroża, murawy. W uprawach rolnych jest chwastem.

Występowanie - niemal cała Europa (poza skrajną północą i obszarem śródziemnomorskim) oraz Turcja. W Polsce dość roślina pospolita na niżu i w niższych położeniach górskich.

Bylina, hemikryptofit. Nie podlega ochronie.
Roślina miododajna.
Jest przejściowym gospodarzem grzyba wywołującego chorobę zwaną rdzą żyta.




Zastosowanie farbownika lekarskiego:

• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski: ziele, lub ziele z korzeniem. Zawiera m.in. alkaloidy (cynoglossyna, konsolidyna) alantoninę, cholinę, antocyjany, śluzy, kwas krzemowy, garbniki.
  • Zbiór i suszenie: ziele należy zbierać w okresie kwitnienia, korzeń wczesną wiosną lub jesienią. Suszyć w przewiewnym miejscu, w cieniu.
  • Działanie: roślina stosowana dawniej w medycynie ludowej, najczęściej w postaci naparu z ziela lub odwaru z ziela i korzenia. Napar ma działanie wykrztuśne, służył do leczenia kaszlu i schorzeń oskrzeli. Ze względu na znaczną zawartość alkaloidów stosowana rzadziej, z obawy przed przedawkowaniem.
• Roślina miododajna
• Dawniej otrzymywano z niego czerwony barwnik alkaninę (korzeni farbownika używano do barwienia na ciemnopurpurowo, a kwiatów na żółto). Obecnie jej barwnik wykorzystuje się np. w przemyśle kosmetycznym i mikroskopii.
• kulinaria -  młode liście zawierają dużo witaminy C, mogą być spożywane jako sałata.

Zastosowanie zewnętrzne farbownika lekarskiego
Farbownik przynosi ulgę przy ukąszeniach i stanach zapalnych gardła. Należy jednak pamiętać, że zawiera szkodliwe alkaloidy i dlatego nie powinien być stosowany doustnie.
Napary z farbownika mogą być stosowane przy ukąszeniach, łagodzi bowiem świąd i zmniejsza opuchliznę, przy trudno gojących się ranach, owrzodzeniach i oparzeniach. W postaci płukanek zalecany jest w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej oraz przy chrypce.

Napar z farbownika
1 łyżeczkę suszonego surowca zalewamy szklanką wrzątku i parzymy pod przykryciem 10 minut. Napar stosujemy do przemywań, płukanek i okładów.

Bezpieczeństwo stosowania farbownika
Medycyna ludowa zalecała zioło jako środek wykrztuśny w schorzeniach dróg oddechowych i moczopędny. Farbownik lekarski zawiera jednak znaczne ilości szkodliwych alkaloidów, których nadmierne spożycie może prowadzić do wymiotów, biegunek, a nawet uszkodzenia wątroby. Zioła nie należy więc stosować wewnętrznie.

farbownik lekarski, Anchusa officinalis, farbownik lekarski opis grafika, Anchusa officinalis opis zdjęcia, wołowe ziele roślina zdjęcia, wołowy język roślina zdjęcia, czerwieniec roślina zdjęcia opis, ogórecznikowate, farbownik jak wygląda, fioletowe kwiatki szorstkie liście, fioletowe kwiaty na trawniku, zastosowanie farbownika właściwości lecznicze, farbownik lekarski chwile zachwycone, Anchusa officinalis chwile zachwycone,