Kraśnik rzęsinowiec, ten z obwódkami

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)

W tym sezonie chodząc po łąkach (z naprawdę otwartymi oczami) wielokrotnie spotykałam motyle z rodziny kraśnikowatych. Mają one skrzydła o charakterystycznym, podłużnym kształcie i kontrastowym ubarwieniu ostrzegawczym (wszystkie spośród ok. 800 gatunków są trujące!) oraz duże, dość grube maczugowate czułki. Tak naprawdę są to ćmy aktywne w ciągu dnia.
Pierwszym kraśnikiem, o którym się dowiedziałam był kraśnik sześcioplamek, potem doczytałam, że jest jeszcze kraśnik pięcioplamek (a później, że jest kilkanaście innych). Zastanawiałam się, czy uda mi się je rozróżnić, a więc doliczyć dokładnie sześciu lub pięciu plamek na każdym ze skrzydeł. Bo z tymi plamkami to trochę jest tak, że niektóre wyglądają na podwójne (zwłaszcza te górne)  i powstaje dylemat - dwie czy jednak jedna plamka?
Tym razem nie muszę liczyć plamek, by upewnić się co do gatunku - to kraśnik rzęsinowiec (inne źródła podają rzęśniowiec), którego znakiem "firmowym" są jasne obwódki wokół czerwonych plam oraz na brzegach skrzydeł. W internecie znajdziesz mnóstwo zdjęć znacznie bardziej efektownie ubarwionych osobników zaliczanych do tego (zagrożonego wyginięciem!) gatunku. Kraśnik rzęsinowiec taką już ma urodę (wyróżnia się ponad 20 podgatunków!), że może mieć bardzo różne ubarwienie, z tym, że owe obwódki, mniej lub bardziej wyraźne, zawsze występują.
Motyle z tego gatunku podobno najbardziej lubią kwiaty sparcety siewnej oraz innych roślin motylkowych, ale w tym przypadku spotkane przeze mnie kraśniki "urzędowały" na kwiatach starca jakubka, racząc się (a jakże!) jego nektarem.

Na początek pojedynczy okaz spotkany 16 lipca na Łące Wschodniej. Przy okazji odnotuję, że nie występuje tam sparceta siewna, a z roślin należących do rodziny bobowatych przypominam sobie komonicę zwyczajną, koniczyny o białych i różowych kwiatach, lucernę mieszańcową, nostrzyka białego i żółtego, kilka gatunków wyki, no i cieciorkę pstrą.

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) to rzadki motyl z rodziny kraśnikowatych zagrożony wyginięciem

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) na kwiatach starca jakubka. Być może motyle te, żywiąc się nektarem tych kwiatów stają się trujące.

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)

A tutaj trafiłam na scenkę zalotów. Z wielu zdjęć wybrałam kilka i są one ułożone chronologicznie, by wiernie udokumentować przebieg. A historia owej randki, którą obserwowałam przez 4 minuty, miała się tak:
Akurat przycupnęłam przy kolejnym już kraśniku, który siedział sobie spokojnie (przysypiał? - dochodziło wpół do szóstej) pośród kwiatów starca jakubka, gdy przyfrunął drugi. Usiadł na łodydze pod kwiatem (nad którym teraz podfruwa) i przez chwilę przyglądał się samicy. Następnie rozpoczął zaloty - rozpostarł skrzydła, wygiął odwłok ku górze i starał się zwrócić na siebie uwagę szybko poruszając skrzydłami (coś w rodzaju fruwania w miejscu). Samica jednak nie reagowała. Zwróćcie uwagę, że na wszystkich zdjęciach nie zmieniła położenia odnóży. Za to w pewnym momencie odchyliła do tyłu swoje czułki - może to jakiś sposób porozumiewania się. Jeśli tak, to najwyraźniej oznaczał "nie" lub "spadaj", co wychodzi na to samo.

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) - samiec prezentuje się samicy szybko machając skrzydłami i wyginając odwłok ku górze. [16 lipca godz 17:17]; f/4, ISO 200, czas 1/320 s.
Podobno czas 1/250 s jest wystarczający, by zamrozić ruch...

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) - samica (z lewej) jest ciemniejsza, intensywniej ubarwiona. Skrzydła samca (z prawej) są jaśniejsze, z granatowym połyskiem, a plamy różowawe, bledsze, zwłaszcza dolne półksiężyce. U obu osobników występują jednak jasne obwódki wokół czerwonych plam.

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) - samiec na pierwszym planie

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) - samiec z lewej, samica z prawej

Odepchnięty samiec musiał zrezygnować - schował się z drugiej strony kwiatów starca. Kiedy nic się nie działo odeszłam, bo ze zdjęć i tak nic by nie wyszło ze względu na dość późną porę.

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)  - z randki nic nie wyszło...         (godz. 17:29)

A tu kopulujące kraśniki, również na starcu jakubku. Już niejednokrotnie widywałam kraśniki w podobnych okolicznościach i zastanawiałam się kto jest górą w tym układzie - samiec czy samica? Wyszło mi na to, że jest to samica, która jest większa, w przypadku tego gatunku ciemniej i intensywniej ubarwiona. Gdyby oba motyle rozłożyły skrzydła można byłoby porównać ich odwłoki - odwłok samicy okazałby się większy, a przynajmniej grubszy, bo wypełniony jajeczkami.

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica)  [16 lipca godz. 18:53]

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) - samiec znajduje się u dołu    [16 lipca godz. 18:54]

Kraśnik rzęsinowiec (Zygaena carniolica) zapewne ułożył się do snu    [16 lipca godz. 18:31]

---------------------------

Kraśnik rzęsinowiec Zygaena carniolica (Scopoli, 1763) - gatunek motyla dziennego z rodziny kraśnikowatych (Zygaenidae). Występuje w niemal całej Europie z wyjątkiem Portugalii, Skandynawii, Wysp Brytyjskich, Islandii, Holandii i Łotwy.

Gatunek uznany za zagrożony wyginięciem (Czerwona Lista kategoria NT), w Polsce rzadki.

Rozpiętość skrzydeł - (24)30 - (30-32)35 mm w zależności od źródła

Czas występowania - w zależności od wysokości n.p.m. - od czerwca do końca sierpnia.

Miejsca występowania - na ciepłych i nasłonecznionych stanowiskach, tj. suche skraje lasów i zarośli, murawy kserotermiczne oraz murawy o podłożu wapiennym

Aktywność - dzienna, najbardziej aktywne w najgorętszej porze dnia

Pokarm - nektar kwiatów, zwłaszcza fioletowych; rośliny z rodziny bobowatych

Rośliny żywicielskie gąsienic - sparceta siewna, komonica zwyczajna

Zarówno larwy jak i osobniki dorosłe są trujące, posiadają przyciągające wzrok ostrzegawcze ubarwienie ciała. Kraśnik rzęsinowiec odróżnia się od innych kraśnikowatych występujących w Europie Środkowej charakterystycznym rysunkiem na pierwszej parze skrzydeł - czerwone plamki na czarnym tle są obramowane jasnymi krawędziami - z powodu tych obwódek wokół plam oraz jasnych krawędzi skrzydeł gatunek jest łatwy do rozpoznania.

Owe jasne kontury mogą czasami być słabo widoczne (niemal w zaniku), jednak zawsze występują. Intensywność czerwonych plam bywa zróżnicowana.

Skrzydła przednie czarne, zwykle z granatowym połyskiem. Plamy w liczbie pięciu czerwone, rzadziej żółte lub brunatne, z wyraźnie lub słabo zarysowaną białą obwódką. Skrzydła tylne czerwone, rzadziej żółte.

Na odwłoku czerwona obrączka, lub cały odwłok czarny.

Odnóża - niejednolicie ubarwione, występuje kolor jasnobrązowy i czarny

Motyle te są raczej powolnymi lotnikami. Często gromadzą się po kilka na jednej roślinie.
Na uwagę zasługuje tworzenie tzw. "stanowisk postojowych", gdzie motyle spędzają noc zgrupowane po kilka, kilkanaście osobników przytulone blisko siebie. W tym przypadku, osobniki męskie albo żeńskie gromadzą się na niektórych kwiatach lub zwiędłych łodygach roślin, mimo, że podobne niezajęte kwiaty lub łodygi mogą znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie. Powód takiego zachowania nie został dotąd wyjaśniony.
Rozród  - u kraśników rzęsinowców często dochodzi do kopulacji zaraz po wylęgu, zanim samica w pełni rozprostuje i wysuszy skrzydła. Wielokrotne kopulacje są powszechne.
Samice składają żółte jaja w małych złożach na liściach roślin pokarmowych gąsienic.
Zimują gąsienice w przyziemnej warstwie roślinności. Gąsienica zwykle seledynowa z żółtymi i czarnymi plamkami.

Przepoczwarczenie następuje w kokonie zbudowanym nisko nad ziemią na łodydze rośliny pokarmowej lub trawy.

źródło 1, źródło 2, źródło 3,         inne zdjęcia

85 450

kraśnik rzęsinowiec, Zygaena carniolica, kraśnik rzęsinowiec opis zdjęcia, Zygaena carniolica zdjęcia informacje, kraśnik rzęsinowiec gatunek motyla, Zygaena carniolica grafika opis, kraśnik rzęsinowiec chwile zachwycone, zygaena carniolica chwile zachwycone,