22 lutego 2018

Japońska pietruszka, kłobuczka pospolita

W pierwszej chwili i z pewnej odległości przypominała mi marchew zwyczajną, ale z bliska nic mi się nie zgadzało. Gromadka smukłych, nieco eterycznych roślin o drobnych biało-różowych kwiatkach witała mnie latem na rozstaju ścieżek w Moim Lesie. I zamiast zastanawiać się nad wyborem kierunku wędrówki - w prawo czy w lewo, wolałam podejść i zobaczyć jak się mają. Gdzieniegdzie spotykałam też pojedyncze egzemplarze, na tyle często, że musiałam dowiedzieć się jak się zwą.
Wreszcie wiem - to kłobuczka pospolita. Kiedy bliżej ją poznałam, wydała mi się jeszcze bardziej interesująca.

Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny selerowatych. W Polsce występuje na niżu i w niższych partiach gór (16 lipca)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – naturalnie występuje w Europie, w Azji i w Afryce Północnej (Maroko). Jako gatunek zawleczony występuje też gdzieniegdzie poza obszarem swojego rodzimego występowania. W Ameryce Północnej jest uznawana za chwast inwazyjny (16 lipca)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – liście i łodygi pokryte są sztywnymi, przylegającymi włoskami, nadającymi im szorstką fakturę. Pędy są wyprostowane, prążkowane i rozgałęzione (16 lipca)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – łodyga wzniesiona, o wysokości (30)50-120 cm, rozgałęziona, mniej lub bardziej szorstko owłosiona
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – liście są złożone z listków (od 3 do 5), mają do 13 cm długości, 10 cm szerokości. Liście dolne - listki pierzaste, przypominają liście paproci. Liście w pobliżu kwiatów są mniejsze i mniej głęboko podzielone (16 lipca)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – liście pierzaste o odcinkach wydłużonych lub owalnych, ząbkowane i głęboko wcięte. Szczytowy odcinek liścia jest wydłużony i zaostrzony, wcinano-ząbkowany (13 sierpnia)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty są atrakcyjne dla owadów (w szczególności muchówek i małych chrząszczy), niekiedy dochodzi do samozapylenia (16 lipca)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – pojedyncze kwiaty o średnicy ok. 3 mm, płatki ząbkowane, brzeżne nieco większe od wewnętrznych. Kwiaty na środku baldachu są obupłciowe, na obrzeżach - kwiaty męskie, posiadające 5 różowych lub białych pręcików ułożonych naprzemiennie z płatkami (zalążnia znajduje się poniżej) - 22 lipca
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – kwiaty 5-płatkowe, białe lub różowe kremowobiałym środkiem, skupione w baldachach złożonych o średnicy 2,5 do 5 cm (z 5-12 baldaszkami po 10-20 kwiatów), na długich szorstkich szypułach. Kwiaty brzeżne otwierają się najpierw; nieotwarte kwiaty mogą mieć różowy odcień (22 lipca)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – owocem są jajowate rozłupnie o długości ok. 3 mm, pokryte drobnymi haczykowatymi włoskami. Początkowo są one różowe, białe lub zielone, a po dojrzeniu brązowe. Stwierdzono, że owoce posiadają własności lecznicze (30 lipca)
Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – owoce pozostają zamknięte do czasu osiągnięcia dojrzałości.
Haczykowate włoski przyczepiają nasiona do niemal wszystkiego, co ma z nimi kontakt i w ten sposób pomagają w rozprzestrzenianiu się (5 sierpnia)

Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – rośnie w lasach i na brzegach lasów, w zaroślach, żywopłotach, na przydrożach, w miejscach trawiastych i cienistych, ale znosi także pełne nasłonecznienie (12 sierpnia)





----------------------------------




Kłobuczka pospolita (Torilis japonica D.C.) – gatunek rośliny jednorocznej z rodziny selerowatych.

Występuje w całej Europie, w Azji i w Afryce Północnej (Maroko). Jako gatunek zawleczony występuje też gdzieniegdzie poza obszarem swojego rodzimego występowania. W Polsce występuje na niżu i w niższych partiach gór.

Roślina jednoroczna lub okazjonalnie dwuletnia.

Pokrój - pędy wyprostowane, prążkowane i rozgałęzione, w stosunku do swej wysokości są cienkie. Liście są usytuowane daleko od siebie. Liście i łodygi pokryte są sztywnymi, przylegającymi włoskami, nadającymi im szorstką fakturę.

Łodyga - wzniesiona, o wysokości (30)50-120 cm, rozgałęziona, mniej lub bardziej szorstko/przylegle owłosiona. Łodyga pełna, czerwonawo-purpurowa przynajmniej u podstawy.

Liście - pierzaste o odcinkach wydłużonych lub owalnych, ząbkowane i głęboko wcięte. Szczytowy odcinek liścia jest wydłużony i zaostrzony, wcinano-ząbkowany. Liście złożone są z listków (od 3 do 5), mają do 13 cm długości, 10 cm szerokości, z małą pochwą. W dolnej części rośliny listki są pierzaste i przypominają liście paproci. Liście w pobliżu kwiatów, w górnej części rośliny, są mniejsze i mniej głęboko podzielone.

Kwiaty - białe lub różowe z kremowobiałym środkiem, skupione w baldachach złożonych o średnicy 2,5 do 5 cm (z 5-12 baldaszkami po 10-20 kwiatów), na długich szorstkich szypułach. Pokryw jest 3-5, pokrywki lancetowate (5 lub więcej pokrywek), często odpadających po kwitnieniu.
Kwiaty 5-płatkowe, o średnicy ok. 3-5 mm, płatki ząbkowane, brzeżne nieco większe od wewnętrznych. Kwiaty na środku baldachu są obupłciowe, na obrzeżach - kwiaty męskie, posiadające 5 różowych lub białych pręcików ułożonych naprzemiennie z płatkami, a zalążnia znajduje się poniżej. Kwiaty brzeżne otwierają się najpierw; nieotwarte kwiaty mogą mieć różowy odcień.
Baldachy znajdują się na szczycie rośliny, na końcu pędów wyrastających z kątów liści. U podstawy baldachu znajdują się dwa lub więcej wąskich przylistków. U podstawy każdego baldaszka znajduje się do 8 wypustek, choć są one bardzo małe i trudne do zobaczenia.
Kwitnie - od czerwca do sierpnia. Kwiaty są atrakcyjne dla owadów, niekiedy samopylne.

Owoce - owalne lub jajowate rozłupnie o długości ok. 3-4 mm, pokryte haczykowatymi włoskami (u kłobuczki polnej nie są wygięte lub w ogóle ich brak). Początkowo owoce są różowe, białe lub zielone, a po dojrzeniu - brązowe. Owoce są suche i pozostają zamknięte do czasu osiągnięcia dojrzałości.
Haczyki pokrywające owoce przyczepiają się do niemal wszystkiego, co ma z nimi kontakt i pomagają w rozprzestrzenianiu się nasion. Poza tym nasiona mogą być roznoszone z wiatrem. 

Siedlisko - rośnie w lasach i na brzegach lasów, w zaroślach, żywopłotach, na przydrożach, w miejscach trawiastych i cienistych, ale znosi także pełne nasłonecznienie.


Właściwości lecznicze kłobuczki pospolitej wykorzystywano w tradycyjnej medycynie chińskiej. Stosowano ją w leczeniu hemoroidów, skurczów, guzów macicy, gorączki i czerwonki.
Niedawne badania medyczne wykazały, że kłobuczka pospolita może mieć potencjał w walce z rakiem. Substancję znaną jako torilina można wyekstrahować z rośliny i wykazano, że jest silnym inhibitorem 5-alfa-reduktazy, enzymu, który przekształca testosteron w DHT.

Torilina jest związkiem, należącym do seskwiterpenów, uzyskanym z owoców rośliny, który działa hamująco na wzrost naczyń krwionośnych w rozwoju nowotworu od łagodnego do złośliwego, a zatem ma toksyczny wpływ na nowotwory (link, link).
Stwierdzono również, że hamuje on konwersję testosteronu na androgen, który jest badany dalej pod kątem przydatności w leczeniu raka prostaty i łysienia.

Ciekawostka
Ze względu na szybkość rozprzestrzeniania, dużą tolerancję środowiskową i skłonność do eliminowania rodzimej roślinności, kłobuczka pospolita jest uważana za agresywny, inwazyjny chwast w Ameryce Północnej, dokąd została zawleczona w 1917 r. (prawdopodobnie jako roślina lecznicza).
Botanicy nie ustalili dotąd, dlaczego roślina ta jest inwazyjna na terenie Ameryki Północnej, choć w Europie nie wykazuje tej tendencji jako chwast rolniczy. Stwierdzono jedynie, że spoczynek nasion kłobuczki i ich kiełkowanie różnią się znacząco w USA, w porównaniu z resztą świata.




y44.29. (87 ko)


kłobuczka pospolita,Torilis japonica, japońska pietruszka, terpen torilina, kłobuczka pospolita opis zdjęcia,Torilis japonica zdjęcia informacje, kłobuczka pospolita właściwości działanie,Torilis japonica właściwości lecznicze, kłobuczka pospolita chwile zachwycone,Torilis japonica chwile zachwycone, kłobuczka pospolita wygląd owoce,Torilis japonica jak wygląda,

10 komentarzy:

  1. Ciekawa ta ciekawostka ;)
    W grę może wchodzić np brak patogenów na terenie U

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mało odkrywcze. Sądzisz, że botanicy o tym nie pomyśleli? Bardziej zastanawiający jest odmienny sposób rozwoju młodych roślin.

      Usuń
    2. Pomyśleć pomyśleli na pewno, ale czy zbadali? Całkiem sporo gatunków wykazuje "dziwne" sposoby np. kiełkowania właśnie po to by uniknąć niektórych patogenów. A ta wiedza może się przydać choćby nam do zwalczania rdestowca japońskiego.

      Usuń
    3. Ale po co te dywagacje na moim fotoblogu?? Jeśli chcesz się włączyć do badań, doradzić naukowcom, to zgłoś się do amerykańskich botaników - ja w tym nie pomogę, a przede wszystkim, nie jestem tym zainteresowana (no chyba, ze za sponsorujesz mi wyprawę do Ameryki :-P).
      I nie pytaj mnie czy oni na coś wpadli/zbadali, bo uważam, że jak najbardziej, a Twoje wątpliwości i sugestie są pierwszymi z brzegu, jakie przychodzą na myśl, nawet laikowi.
      Zadałam sobie wiele trudu, spędziłam mnóstwo godzin na odnalezienie i przetłumaczenie informacji o tej roślinie (w polskiej literaturze są one bardzo skąpe). Teraz oferuję najdokładniejszy, jak mniemam, polskojęzyczny opis botaniczny kłobuczki pospolitej. Nie liczę na wyrazy uznania, jednak tego typu deprecjonowanie moich wysiłków sprawia, że zastanawiam się czy w ogóle warto prowadzić ten blog.
      Dziękuję za uwagę.

      Usuń
  2. No i znów nie umiem oderwać wzroku od komputera. Piękne ujęcia i wspaniałe rośliny.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję, ale z tymi zdjęciami to przesada ;-)

      Usuń
  3. Aaa, dopiero jak zobaczyłam listki, poznałam kto on zacz;) Faktycznie kwiatostany bardzo przypominają marchew, zwłaszcza z daleka.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Spotkałam przynajmniej jeszcze jeden gatunek z rodziny selerowatych, ale nadal nie odgadłam co to jest. Identyfikacja roślin to bardzo trudne dla mnie. Dobrze, że udało się z kłobuczką (dzięki pomocy Bioforum).

      Usuń
  4. Świetnie opisana roślina i bajeczne zdjęcia, dziś się na ten gatunek natknąłem i właśnie dzięki Pani wpisowi wiem coś nie coś więcej. TCM potwierdza rowniez jej właściwości przy zanikach pamięci, także ma potencjał ta roślinka. Bardzo ciekawy blog i ręką do zdjęć bardzo dobra, znaczy się dobrze Pani kadruje i ustawia kąty to jest sztuką jeśli chodzi o fotografie :) PS. Podziwiam zatem

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cieszę się, że mogłam pomóc tym wpisem. Dziękuję za miłe słowa i pozdrawiam :-)

      Usuń