Parzawica - pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.)

Pokrzywę zwykle omijamy szerokim łukiem. Każdy wie, że pokrzywa potrafi dotkliwie poparzyć. Taką już ma naturę. Owe włoski parzące, których sporo znajduje się na liściach, a zwłaszcza pod nimi oraz na łodydze, pełnią funkcję obronną, zabezpieczając roślinę przed zgryzaniem przez zwierzęta. Nic dziwnego, ponieważ pokrzywa zwyczajna jest bardzo cenną rośliną pokarmową ze względu na dużą zawartość białka, bogactwo witamin, karotenów i soli mineralnych, zatem bywa dodatkiem do pasz dla zwierząt, a także znajduje zastosowania kulinarne, lecznicze i wiele innych. Może warto zatem przyjrzeć jej się przez chwilę? Młode pokrzywy też mają sporo uroku.

Inne nazwy pokrzywy zwyczajnej: koprywa,  kropiewa, parzawica, pokrzywa chyrzawka, pokrzywa dwupienna, pokrzywa parząca, pokrzywa wielka.   fot. 18 czerwca

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) jest wiatropylna i przeważnie rozdzielnopłciowa (dwupienna)    fot. 18 czerwca

Dojrzewające kwiaty pokrzywy zwyczajnej  (Urtica dioica L.)  - 20 maja

Liście siewki pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.) są szerokojajowate, na brzegu grubo piłkowane; ząbki są zaokrąglone.Młoda roślina jest luźno owłosiona, włosków parzących jest niewiele.
Dodam od siebie, że niechcący dotknęłam takiej młodej rośliny i... poparzyła mnie bardzo boleśnie. Na sam widok tych "strzykawek" dostaję dreszczy  ( 20 marca)

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) odgrywa istotną rolę w ekosystemie jako roślina żywicielska wielu gatunków owadów, a także rośliny pasożytniczej, kanianki pospolitej. Chrząszcz ogrodnica niszczylistka najbardziej lubi żerować na liściach i kwiatach drzew owocowych i róż, ale być może dla odmiany kosztował kwiatów pokrzywy.

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) kwitnie od czerwca do października. Pylenie następuje podczas gorących dni, do zapłodnienia konieczne jest zapylenie krzyżowe. Owoce zaczynają dojrzewać w sierpniu. (6 lipca)

Kwiaty pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.) są niepozorne (do 1,5 mm średnicy), zielone, z czterodzielnym okwiatem, zebrane są w groniaste kwiatostany dłuższe od ogonków liściowych, wyrastające z pachwin liści  (29 maja)

Młode pokrzywy zaczynają rozrastać się wegetatywnie już w pierwszym roku życia. Podziemne kłącze w ciągu roku może wydłużyć się o ponad 1,5 m. Konkurencja roślinności trawiastej ogranicza rozrastanie się pokrzywy zwyczajnej  (fot. 30 kwietnia)

---------------------

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) - gatunek rośliny z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae) znana jest pod licznymi nazwami zwyczajowymi i ludowymi: koprywa (określenie stosowane na kresach), kropiewa (z rosyjskiego), parzawica, pokrzywa chyrzawka, pokrzywa dwupienna, pokrzywa parząca, pokrzywa wielka. 

Występuje w stanie dzikim w Europie, Azji, Afryce Północnej, Ameryce Północnej, a zawleczona została także na inne obszary i kontynenty. Rośnie w wilgotnych lasach i zaroślach oraz bardzo często, jako gatunek synantropijny, na żyznych siedliskach ruderalnych.
W Polsce pokrzywa zwyczajna jest pospolita na niżu i w niższych położeniach górskich do wys. 1700 m n.p.m.
Jest pospolitym chwastem ruderalnym rosnącym w miejscach zacienionych, przy płotach, w ogrodach, zaroślach, pastwiskach, na glebach zasobnych w sole mineralne.  

Łodyga  -  Pojedyncza lub rzadko i słabo rozgałęziona, zwykle o wysokości od 0,4 m do 1 m (a nawet do 3 m). Czterokanciasta, pokryta gęściej lub rzadziej szczeciniastymi, wydzielniczymi włoskami parzącymi. Pod ziemią roślina wytwarza silnie rozgałęzione i drewniejące z wiekiem rozłogi. Z węzłów kłącza wyrastają włókniste korzenie. 

Liście  -  Ulistnienie nakrzyżległe. Z węzłów poza parą liści wyrastają równowąskie przylistki o dł. i 5-8 mm (rzadko krótsze - do 2 mm). Ogonki liściowe osiągają od 2,5 do 4 cm dł. i są owłosione włoskami parzącymi. Kształt blaszki liściowej jest zmienny, od szerokojajowatego po wąskolancetowaty i rozmiarach od 5 do 13 cm dł. (rzadko jeszcze dłuższy) i 2,5-6 cm szerokości. Liście są z brzegu grubo piłkowane, czasem podwójnie (na brzegu mają 15-21 grubych ząbków). Koniec blaszki jest zaostrzony, zwykle długo. Z sercowatej nasady wychodzą 3 lub 5 żyłek z wiązkami przewodzącymi, które łukowato wygięte łączą się anastomozująco, poprzez 3-5 wtórnych rozgałęzień. Górna strona liścia pokryta jest z reguły rzadkimi włoskami parzącymi, a od spodu są one liczne. Liścienie są owalne o szerokości do 1 mm i długości od 1,5 do 4 mm, z wycięciem na końcu. Młodociane liście siewki są szerokojajowate, na brzegu grubo piłkowane, przy czym ząbki są zaokrąglone. Młoda roślina jest luźno owłosiona, włosków parzących jest niewiele.

Kwiaty - roślina jest przeważnie dwupienna (rozdzielnopłciowa). Kwiaty niepozorne (do 1,5 mm średnicy), zielone, z czterodzielnym okwiatem, zebrane są w groniaste kwiatostany dłuższe od ogonków liściowych, wyrastające z pachwin liści (im lepszy dostęp do światła tym bardziej gęste i sztywne są kwiatostany). W kwiatach męskich znajdują się 4 pręciki (powstaje w nich do 30 tys. ziaren pyłku), w żeńskich obecny jest jeden jednokomorowy słupek utworzony z dwóch owocolistków z pędzelkowatym znamieniem. Kwiatostany żeńskie są zwieszone po przekwitnieniu 

Owoce  - jednonasienne, jajowate lub wąskoeliptyczne i lekko ścieśnione orzeszki o długości do 1,2 mm, otoczone trwałymi listkami okwiatu i często z zachowanymi resztkami słupka na szczycie. Jedna roślina wytworzyć może ok. 22. tys. owoców, jednak rośliny rosnące w cieniu  wydają ok. 500 owoców. Zrzucane są całe owocostany. 

Pokrzywa zwyczajna jest byliną - hemikryptofitem - pędy nadziemne obumierają jesienią i roślina spędza zimę w postaci podziemnych kłączy. W drugiej połowie marca z pąków śpiących znajdujących się na kłączach wyrastają nad ziemię ulistnione pędy, które szybko rosną. 
Kwitnie od czerwca do października. Pylenie następuje podczas gorących dni, kiedy kwiaty męskie po zagrzaniu się, rozwijają się i prostują nitki pręcików, wysypując przy tym pyłek. Kwiaty żeńskie otwierają się zwykle nieco później od męskich. Do zapłodnienia konieczne jest zapylenie krzyżowe. W sierpniu zaczynają dojrzewać owoce. W tym czasie liście zaczynają więdnąć, a łodygi żółkną lub czerwienieją. Owoce rozsiewane są przez wiatr, często jednak pozostają na roślinach do mrozów. Nasiona mogą kiełkować już 5–10 dni po dojrzeniu (kiełkuje 90%). Większość nasion ma krótką żywotność, część jednak zachowuje zdolność do kiełkowania przez 5-10 lat. 
Pokrzywa rozprzestrzenia się za pomocą nasion, ale także wegetatywnie.

Konkurencja roślinności trawiastej ogranicza rozrastanie się pokrzywy zwyczajnej. Z kolei jest ona bardzo ekspansywna na terenach podmokłych, na których nastąpił spadek poziomu wód oraz w lasach w przypadku wykonania zrębu na wilgotnym i żyznym siedlisku. W miejscach masowego występowania znacznie ogranicza zróżnicowanie gatunkowe roślin towarzyszących.
Pokrzywa odgrywa istotną rolę w ekosystemie jako roślina żywicielska wielu gatunków owadów. Tkankami pokrzywy zwyczajnej żywią się m.in. ślimaki Helix aspersa.
Gęste skupienia pokrzyw nad wodą są wykorzystywane jako biotop lęgowy przez krakwy i krzyżówki. M.in. w zbiorowiskach pokrzyw bytuje preriokur bażanci, a także inne drobne ptaki i ssaki.
Pokrzywa zwyczajna należy do podstawowych roślin żywicielskich dla rośliny pasożytniczej kanianki pospolitej.
Pokrzywa porażana jest przez grzyby z 7 gatunków.

Pokrzywa zwyczajna jest użytkowana na wiele sposobów - jest rośliną leczniczą i kosmetyczną, jadalną i paszową, dostarcza także włókien, barwnika i jest użytkowana w ogrodnictwie. Pokrzywa odgrywa też rolę w ludzkiej kulturze duchowej. Z powodu obecności kłująco-parzących włosków powoduje bolesne podrażnienia skóry ludzi i zwierząt.

Gatunkiem podobnym jest pokrzywa poziewnikolistna (Urtica galeopsifolia J.Jacq. ex Blume) -  pozbawiona włosków parzących oraz ma kwiatostany wyrastające dopiero od 13-20 węzła (u pokrzywy zwyczajnej wyrastają one od 7-14 węzła). U gatunku tego liście od spodu są gęsto omszone. Podobne liście do pokrzywy zwyczajnej ma jasnota biała (Lamium album), zwana "głuchą pokrzywą" (różni się brakiem włosków parzących i okazałymi, białymi kwiatami)


Na stronie Wikipedii znajduje się znacznie dłuższy i dokładniejszy opis rośliny oraz jej wykorzystania - ja skróciłam go znacząco.
A jeśli kogoś zainteresował chrząszcz ogrodnica niszczylistka może zajrzeć tutaj

42 923

Pokrzywa zwyczajna opis zdjęcia, Urtica dioica opis obrazy, pokrzywa obrazy opis botaniczny, pokrzywa zwyczajna chwile zachwycone, brązowy chrząszcz ogrodnica niszczylistka, pokrzywa roślina żywicielska,