22 sierpnia 2013

Dziurawiec. Doprawdy - zwyczajny?

Okazy dziurawca, które dziś przedstawiam zostały sfotografowane w różnym czasie i miejscach. Pierwsze pochodzą z końca czerwca, a ostatnie z wczoraj. Zakładam, że na wszystkich zdjęciach jest dziurawiec zwyczajny, ale prawda może być nieco inna. Sądzę, że na Zapomnianej Łące oraz na Łące Północnej rósł jeden "rodzaj" -  rośliny były rozkrzewione i z daleka wyglądały dość... niechlujnie. Pomiędzy kwiatami było dużo brązowawych i czerwonawych zwiędłych kwiatostanów, co sprawiało, że te żółte, rozkwitłe, były mniej widoczne. Tego typu okazy spotkałam pod koniec czerwca i na początku lipca.
Natomiast na Przypłociu i na Łące Niespodzianek znalazłam dziurawce jakby smuklejsze, o delikatniejszych łodygach, równomiernie zielonych liściach, z niewielką ilością tych rzucających się w oczy, owych brązowych "dodatków". Być może do ich "ładniejszego" wyglądu przyczyniło się ich nieco zacienione stanowisko, na skraju zarośli (tamte zaś rosły na otwartym terenie).
Jednak dziurawiec zwyczajny tworzy też mieszańce z dwoma innymi gatunkami. Ponadto Wikipedia wymienia mnóstwo gatunków dziurawca uprawianego, jednak dotąd brak ich opisów. Z kolei, spośród tych dziko rosnących nie jest to raczej żaden inny, poza dziurawcem zwyczajnym (moim zdaniem, jako laika).

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) z rodziny dziurawcowatych.  Zakwita zawsze przed 25 czerwca, stąd zwany jest m.in. świętojańskim zielem
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) - kwiaty zebrane w żółty, najczęściej groniasty kwiatostan w szczytowej części rośliny. Rzadziej występują pojedyncze kwiaty na szczytach łodyg.
Liczne pręciki kwiatu dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum L.).
Liczne pręciki kwiatu dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum L.). Widoczne są także słupki(?) zakończone czerwono. Doliczyłam się ich nawet trzech
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) kwitnie od czerwca do sierpnia wytwarzając dużo pyłku wabiąc owady
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) - jego siedliskiem są ciepłolubne dąbrowy, trawiaste zarośla, miedze, ciepłolubne murawy (także ubogie).
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.)

Zdjęcia poniżej przedstawiają dziurawca rosnącego Łące Niespodzianek. Wydaje mi się, że płatki kwiatów mają nieco inny kształt, ale jedne i drugie posiadają na brzegach czarne kropeczki...

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) z rodziny dziurawcowatych zwany jest także: dziurawiec pospolity, świętojańskie ziele, ruta polna, ziele św. Jana, krzyżowe ziele, arlika.
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) z rodziny dziurawcowatych. Korona kwiatów ma 5 żółtych płatków, czarno kropkowanych oraz liczne pręciki.
Liść dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum L.). Cechą charakterystyczną są rzędy małych dziurek, widocznych jeśli patrzy się na liść pod światło (stąd nazwa rodzaju – dziurawiec), są to wewnętrzne zbiorniki z olejkiem eterycznym.
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) z rodziny dziurawcowatych. Przed zimą część nadziemna całkowicie obumiera. W warunkach środkowoeuropejskich jest rośliną całkowicie mrozoodporną.
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) z rodziny dziurawcowatych - powiększenie słupków, pręcików, brzegów płatków kwiatu (widoczne czarne kropeczki) oraz wygląd liści


-------------------------


Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) - gatunek rośliny należący do rodziny dziurawcowatych 
Inne nazwy: dziurawiec pospolity, świętojańskie ziele, ruta polna, ziele św. Jana, krzyżowe ziele, arlika.

Występuje naturalnie w Europie, zachodniej Azji, północnej Afryce. Zawleczony został do Ameryki Północnej i Południowej, południowej Afryki, Australii i Nowej Zelandii, Japonii.
W Polsce pospolity. Bylina, hemikryptofit.
Ze względu na swoje właściwości uczulające dziurawiec zwyczajny jest w Rosji nazywany zwieroboj (dosłownie - zwierzobójca).

Pokrój  -  osiąga wysokość 30-80 (a nawet 100) cm. Z rozrośniętego kłącza wyrastają pędy kwiatonośne i płonne.

Łodyga  -  prosto wzniesiona, rozgałęziona w górnej części, u dołu drewniejąca. Naga, pełna, z nielicznymi gruczołkami w szczytowej części i czerwonawo nabiegła. Posiada dwie podłużne, wystające listwy.

Liście  -  ułożone naprzeciwlegle, siedzące, nagie, eliptyczne do równowąskich, długości ok. 3 cm. Blaszka liściowa prześwitująco kropkowana, z gruczołkami na brzegu. W prześwitujących kropkach znajdują się zbiorniki olejków eterycznych.

Kwiaty  -  szypułkowe, średnicy do 3 cm, liczne, zebrane w gęste baldachogrono, osadzone w kątach naprzeciwległych przysadek. Działki kielicha są lancetowate, ogruczolone. Korona pięciopłatkowa, żółta, płatki czarno kropkowane, pręciki liczne.
Kwitnie od czerwca do sierpnia, wytwarza dużo pyłku, z którego korzystają owady odwiedzające kwiaty.

Owoc  -  wielonasienna torebka pokryta gruczołkami. Nasiona czarne, drobno kropkowane.

Siedlisko  -  ciepłolubne dąbrowy, trawiaste zarośla, ciepłolubne murawy, także ubogie, miedze.

Zmienność  - tworzy mieszańce z dziurawcem czterobocznym i dziurawcem skrzydełkowatym.

Zastosowanie:
  • Roślina lecznicza – jedno z najbardziej znanych ziół, szeroko stosowane w ziołolecznictwie
    • Surowiec zielarski: Ziele dziurawca (Herba Hyperici) – zbiera się i suszy kwiatostany. Zawiera czerwony barwnik hyperycynę, pseudohypericynę, flawonoidy (rutyna, kwercetyna), hiperozyd, bakteriobójcze garbniki, witaminy A i C oraz olejek eteryczny.
    • Działanie: Zmniejsza objawy łagodnej formy depresji. Pomaga przy lekkiej bezsenności, a także przy migrenie. Ma działanie żółciopędne, żółciotwórcze, pobudzające trawienie, przeciwzapalne i dezynfekcyjne (może być stosowany zewnętrznie na rany i do płukania gardła)
    • Ostrzeżenia: musi być stosowany ostrożnie, gdyż zwiększa wrażliwość skóry na słońce (hiperycyna może spowodować reakcje fototoksyczne). Zdecydowanie nie zalecany dla osób o jasnej karnacji skóry lub ze zmianami skórnymi. Obecnie bada się wpływ dziurawca na rozwój czerniaka złośliwego.
    • Interakcje z lekami: Należy też uważać z doustnym przyjmowaniem dziurawca podczas stosowania tabletek antykoncepcyjnych – niektórzy producenci zastrzegają, że może on obniżać skuteczność działania preparatu. Nasila również działanie przeciwzakrzepowe antagonistów witaminy K (acenokumarol, warfaryna).
    • W handlu dostępne są: zioła do zaparzania, nalewka z ziela dziurawca, tabletki. Dziurawiec wchodzi w skład licznych mieszanek ziołowych i preparatów złożonych.
    • Przyrządzanie nalewki z ziela dziurawca – 100 g ziela dziurawca zalać 500 g spirytusu i odstawić na 7 dni. Po tym okresie przecedzić i wycisnąć przez gazę. Wewnętrznie stosować 2 razy dziennie po 1 łyżeczce na pół szklanki wody w chorobach wątroby, przewodu pokarmowego i układu żółciowego. Zewnętrznie stosuje się do nacierania w bólach stawowych.
  • W rolnictwie, masowo występując na łąkach obniża jakość siana. Czerwony barwnik zawarty w kwiatach barwi mleko krów żywiących się takim sianem. Także negatywnie wpływa na zwierzęta o jasnej skórze, wywołując uczulenie na światło. Zwierzęta karmione paszą z dużą ilością dziurawca mogą cierpieć na stany zapalne skóry.
  • Stosowany również jako roślina dekoracyjna. Nadaje się w ogródkach ziołowych lub sadzony na np. rabatach bylinowych. Przydatny w silnie nasłonecznionych miejscach.

Uprawa dziurawca - roślina rośnie najlepiej na ciepłych i nasłonecznionych stanowiskach. Nie jest wybredna względem gleby. Ważne by nie była nazbyt zlewna, podmokła oraz jałowa. Preferuje gleby żyzne i przepuszczalne z domieszką piasku. Przed zimą część nadziemna całkowicie obumiera. W warunkach środkowoeuropejskich roślina całkowicie mrozoodporna (strefa mrozoodporności 5).

Ciekawostki
  • w dawnych czasach przypisywano dziurawcowi działanie magiczne, wierzono, że roślina chroni przed czartami i złymi czarami.
  • uważano także, że dziurawiec chroni kobiety ciężarne przed dziwożonami – demonami, które im szkodzą.
  • zakwita zawsze przed 25 czerwca, stąd jego nazwy ludowe.

*******************


Dziurawiec (Hypericum L.) – rodzaj krzewów i bylin z rodziny dziurawcowatych liczący około 370 gatunków. Przedstawiciele występują w klimacie subtropikalnym i umiarkowanym, także w górach strefy tropikalnej. Gatunkiem typowym jest dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.).
Łodyga  -  zdrewniała w dolnej części. Dorasta od 30 do 60 cm wysokości.

Liście  -  naprzeciwległe, całobrzegie. Cechą charakterystyczną są rzędy małych dziurek, widocznych jeśli patrzy się na liść pod światło (stąd nazwa rodzaju – dziurawiec), są to wewnętrzne zbiorniki z olejkiem eterycznym.

Kwiaty  -   zebrane w żółty, najczęściej groniasty kwiatostan w szczytowej części rośliny. Rzadziej pojedyncze na szczytach łodyg. Wewnątrz kwiatów duża ilość pręcików wystających na zewnątrz kwiatów.
Gatunki dziurawca występujące we florze Polski:

dziurawiec zwyczajny, dziurawiec zwyczajny zdjęcia opis, dziurawiec zwyczajny wygląd informacje, gatunki dziurawca, Hypericum perforatum, Hypericum perforatum informacje obrazy, żółte kwiaty dużo pręcików, żółty kwiat 5 płatków, żółte kwiaty na łące, dziurawiec zwyczajny chwile zachwycone, Hypericum perforatum chwile zachwycone, dziurawiec właściwości lecznicze,

1 komentarz:

  1. Pamiętam jak moja babcia suszyła dziurawiec nad piecem. Na szczęście teraz są łatwiejsze sposoby, aby cieszyć się jego właściwościami.
    Hubert952

    OdpowiedzUsuń