26 sierpnia 2013

Dziewięćsił - tort smoka

Przyznaję, ostatni raz wypatrywałam dziewięćsiłu pospolitego pod koniec czerwca. Nie wiedziałam jak dokładnie roślina ta wygląda latem, gdyż oglądałam ją tylko zimą pod śniegiem oraz później, w kwietniu, ale były to zeszłoroczne okazy. Wówczas spodziewałam się, że na przełomie czerwca i lipca nie będzie jeszcze kwitła, lecz wtedy wśród bujnej roślinności łąkowej nie dostrzegłam jej... w ogóle.
Jednak parę dni temu na Łące Wschodniej znalazłam kilkanaście dorodnych okazów w pobliżu zeszłorocznych stanowisk! Zatem roślina rozmnaża się poprzez nasiona, a nie odradza ze starej (przynajmniej tak było w tym przypadku).
Widok dziewięćsiłu, na pierwszy rzut oka, trochę mnie rozczarował. Kwiaty wyglądały już na mocno dojrzałe i na niemal przekwitłe. Sądziłam zatem, że spóźniłam się z wizytą - w dotyku sprawiały wrażenie suchych, a niektóre wytworzyły już ciemnobrązowe niełupki. Ogólnie też rośliny jako takie niespecjalnie rzucały się w oczy. Może to i dobrze, że potrafią wtopić się w tło. Choć dziewięćsił nie jest objęty ochroną, jako taki jest rośliną dość rzadką i cenną dla ziołolecznictwa.
Dopiero gdy zabrałam się za fotografowanie z bliska okazało się, że kwiaty znajdują się w różnych stadiach kwitnienia, znalazłam nawet pąki! Na wielu z nich siadały trzmiele i pasły się długo i zapamiętale :-). Bardzo podoba mi się kwiat na pierwszym zdjęciu - wygląda jak urodzinowy tort udekorowany malutkimi świeczkami. Tort smoka, oczywiście   :-) 

Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych. Czy ten kwiat nie przypomina urodzinowego tortu?
Każdy smok chciałby taki dostać :-)
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) - kwiaty obupłciowe, rurkowate, o pięcioząbkowej koronie, czerwonawej na szczycie.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych - koszyczki kwiatowe osiągają od 2 do 5 cm średnicy.  Okaz z Łąki Wschodniej (24 sierpnia).
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych - wcale nie jest tak łatwo zauważyć roślinę. Z daleka wygląda dość niepozornie, a kwiaty sprawiają wrażenie suchych. Okaz z łąki nieopodal Mojego Lasu (25 sierpnia)
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych. Od pąka do owocu
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych - pąk kwiatowy
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych. Rośnie na suchych, trawiastych zboczach, pastwiskach, obrzeżach lasów i na łąkach mineralnych.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) - jak widać, kwiat wcale nie jest suchy, właśnie jest zapylany przez trzmiela.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych.Widać niełupki (owoc), ale i pyłek kwiatowy. Niełupki albo spadną na ziemię w pobliżu, albo przeniesie je wiatr.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) -  kwiaty zapylają głównie trzmiele (innych owadów nie widziałam).
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) - część kwiatów wytwarza już niełupki, ale część czeka jeszcze na zapylenie (widoczny pyłek kwiatowy).
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) - o ten kwiat między trzmielami wywiązała się sprzeczka. Ten z prawej ustąpił.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) zakwita w drugiej połowie lata i kwitnie od lipca do września.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) jest ziołem stosowanym w leczeniu różnych ran. Właściwości lecznicze posiadają liście i korzeń, który należy zbierać jesienią.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych. Rozchylający się pąk kwiatu
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych. Górne liście tworzą podsadki skupione pod koszyczkiem. Są one znacznie krótsze od promieni okrywy.
Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) z rodziny astrowatych. Od takiego pąku wszystko się zaczęło.



-------------------------


Dziewięćsił - rzadki(!) rodzaj  roślin z rodziny astrowatych. Należą do niego około 34 gatunki pochodzące z okolic Morza Śródziemnego, wysp Kanaryjskich i Azji Zachodniej. Gatunkiem typowym jest Carlina vulgaris (dziewięćsił pospolity).
Nazwa „dziewięćsił” wywodzi się z góralskich wierzeń w posiadanie przez niego dziewięciu tajemnych mocy wzmagających jego lecznicze i magiczne działanie.


Dziewięćsił pospolity (Carlina vulgaris L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.
Roślina dwuletnia do wieloletniej osiąga wysokość od 10 do 80 cm. Nie podlega ochronie.

Łodyga  - wysokość 10–80 cm, prosto wzniesiona, kanciasta, mocna, pojedyncza lub na szczycie rozgałęziona.

Liście - ułożone skrętolegle, pod spodem pajęczynowato owłosione, z czasem nagie. Liście odziomkowe podługowato lancetowate, zebrane w rozetę, o kolczastym, drobnoząbkowanym brzegu. Dolne liście łodygowe jajowato podługowate z sercowatą nasadą, obejmujące łodygę. Górne tworzą podsadki skupione pod koszyczkiem. Są one znacznie krótsze od promieni okrywy.
Liście w pierwszym roku w rozetę, w drugim lancetowate, kolczaste, faliste, naprzemianległe.

Kwiaty w postaci koszyczków z żółtymi kwiatami rurkowatymi, otoczonymi sztywnymi łuskami w kolorze słomy. Zebrane w koszyczki osadzone pojedynczo na szczycie pędów, o średnicy 2-3 do 5 cm. Wewnętrzne łuski okrywy równowąskie, żółtawe, z rozgałęzionymi kolcami. Kwiaty obupłciowe, rurkowate, o pięcioząbkowej koronie, czerwonawej na szczycie. 
Kwitnienie -  Zakwita w drugiej połowie lata od lipca do września. 

Owoce - niełupki pokryte meszkiem, które przez wiele miesięcy utrzymują się na roślinie. Niełupka długości 2-4 mm, rdzawoczerwona, błyszcząca, owłosiona. 

Występowanie - na obszarach o klimacie sub oceanicznym, od niżu po położenia górskie (do 700 m n.p.m). Preferuje ubogie murawy ciepłolubne, obrzeża lasów sosnowych i zbocza. Rośnie na kamienistych i żwirowych glebach - płytkich, w części ilastych; na suchych, trawiastych zboczach, pastwiskach, na łąkach mineralnych, murawach nawapiennych, suchych i słonecznych wrzosowiskach, a także na łąkach świeżych i półsuchych murawach.


Rozmieszczenie - prawie w całej Europie. W Polsce dość częsty na niżu i w górach po regiel dolny.
Przez Polskę przebiega północna granica jego zasięgu. Brak go na obszarach nadmorskich. Jego zasięg obejmuje także znaczną część Europy z wyjątkiem jej północnych i południowych obszarów.

Dziewięćsił jako zioło
  • Surowiec zielarski - liście i korzeń. Najczęściej korzenie należy zbierać jesienią. 
  • Działanie moczopędne oraz napotne
  • Stosowanie wewnętrznie jako napar oraz nalewka. Leczy wszelkiego rodzaju infekcje np. zapalenie pęcherza moczowego.
  • Dziewięćsił pospolity może być wykorzystywany również zewnętrznie - wykazuje doskonałe własności antyseptyczne i może być stosowany w leczeniu różnych ran.
W Polsce znana jest także inna odmiana tej rośliny, która występuje głównie w górach - dziewięćsił bezłodygowy. Tworzy on jednak rozetę liści, w której tkwi suchy, biały koszyczek. Koszyczek otwiera się podczas ogrzewania go promieniami słonecznymi.

Zobacz też wpisy:


dziewięćsił pospolity, Carlina vulgaris, dziewięćsił roślina wygląd opis, dziewięćsił pospolity właściwości lecznicze, dziewięćsił chwile zachwycone, dziwne liście z kolcami ząbkami,  niełupki dziewięćsiłu zdjęcia info, owoc dziewięćsiłu obrazy opis,

11 komentarzy:

  1. Przepiekne ,1 i 2 faktycznie jak tort tylko swieczki dmuchac .Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  2. Odpowiedzi
    1. Cieszę się, że Tobie także się podoba. Dziewięćsił zaintrygował mnie i zachwycił jeszcze zimą - suchy i obsypany śniegiem. I tak jakoś zostało :-)

      Usuń
  3. I loved the photos. Excellent shots. Congratulations.

    OdpowiedzUsuń
  4. Aniko, trafiłem tutaj szukając nazwy rośliny często widywanej o tej porze roku, a nieco podobnej do dziewięćsiły. Tyle że ja widywałem podobny, niby uschnięty kwiat, na ziemi. Po prostu na ziemi i chyba był większy do tych na Twoich zdjęciach. Więc nie wiem co widziałem.
    Trzmiele wyglądają uroczo, jakby nosiły futrzane kurteczki.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zatem widziałeś dziewięćsił bezłodygowy :-)

      Usuń
    2. Aniko, jesteś niezawodna. Dziękuję Ci. W niedzielę zwrócę uwagę na tą ładną roślinę, przyjrzę się dokładniej i zrobię jej zdjęcia dla porównania z Twoimi.
      Swoją drogą ciekawe, czy w lecie w mojej Trzmielowej Dolinie latają trzmiele-futrzaki...

      Usuń
    3. O, tak, sfotografuj te rośliny - jeszcze nie widziałam na własne oczy dziewięćsiłu bezłodygowego! Te "moje" mają od 30 do 80 cm wysokości - przynajmniej łatwiej je zauważyć wśród traw. Widzę, że owady pszczołowate i trzmiele jeszcze latają, więc może też je spotkasz? Powodzenia

      Usuń
  5. Szanowna Pani
    Lepiej nie pisać niż pisac bzdury.
    Dziewięćsił jest pod ochroną. Do 2014 pod ochroną ścisłą a aktualnie pod częściową.
    https://pl.wikipedia.org/wiki/Dziewi%C4%99%C4%87si%C5%82_bez%C5%82odygowy
    W Borkowski

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Szanowny Panie
      Nie bardzo rozumiem o co Panu chodzi.
      W Polsce występuje aż 5 (pięć!) gatunków dziewięćsiłu. Bezłodygowy, owszem, jest pod ochroną (występuje na południu Polski, a więc raczej nie w Wielkopolsce), natomiast ja przedstawiłam dziewięćsił pospolity, który łodygę posiada i pod ochroną nie jest.
      Lepiej czytać niż...

      Usuń