4 sierpnia 2013

Nigella, czarująca czarnuszka


O, w żadnym razie nie udało mi się uwiecznić czarnuszki tak jakbym chciała! Pomimo dwóch podejść o różnych porach dnia, za każdym razem słońce mocno świeciło. No i to, że mogłam się do niej dostać tylko z jednej strony. Rosła tuż za ogrodzeniem tej samej posesji, gdzie znalazłam rojnika i zachwyciła mnie swoimi kwiatami, pierzastymi liśćmi, zadziwiającymi miodnikami i ozdobnymi owocami. Nigdy wcześniej nie widziałam takich roślin i, mimo, że rosły w czyimś ogrodzie, miały w sobie tę oryginalną dzikość i egzotykę, którą dostrzegam u wielu łąkowych roślin i chwastów. Jeśli troszeczkę uruchomić wyobraźnię, to można zrozumieć, że i one mnie zachwyciły.
Oczywiście, że nie miałam pojęcia jak zwą się te niesamowite kwiaty. Ufnie zwróciłam się jednak do wszechmocnego Internetu z hasłem "oryginalne kwiaty" i całkiem szybko znalazłam ich podobiznę :-). Jest to czarnuszka damasceńska, której opis podaję pod zdjęciami. Na wszelki wypadek dodaję jeszcze opis czarnuszki siewnej.
Co do czarnuszki ze zdjęć, noszę się z zamiarem zdobycia jednego owocu i wysiania nasion w jakimś dogodnym miejscu na łące, bym mogła kiedyś fotografować je do woli. Z drugiej strony... mam nasiona czarnuszki (tylko której? Pewnie siewnej), którą czasem używam do posypania drożdżowych bułeczek zamiast ziarenek maku. Z czarnuszką jako przyprawą zetknęłam się w Bułgarii. Czarne ziarenka nadają pieczywu bardzo specyficzny smak. Możliwe, że i te nasionka mogłyby wykiełkować...

Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) z rodziny jaskrowatych
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena). Kwiaty są jasnoniebieskie, ale zdarzają się też białe
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) kwitnie od maja do sierpnia
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) tym różni się od czarnuszki siewnej, że pod kwiatem ma kilka pierzastosiecznych liści
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena). W Polsce jest rośliną uprawianą i dziczejącą z upraw.
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) z r. jaskrowatych. Wewnątrz kwiatu znajdują się dwuwargowe miodniki, przy czym ich wewnętrzna warga jest jajowata i tępa.
Owoce - nagie i zrośnięte ze sobą mieszki o ścianach z wielkimi powietrznymi komorami. Początkowo są zielone, ale po dojrzeniu staną się brunatne. Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena)
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) - ulistnienie skrętoległe, liście podwójnie pierzastosieczne o nitkowatych łatkach.
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena)
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena)
Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) ma ozdobne owoce. Na kwiat cięty wykorzystuje się głównie rośliny z owocami, które długo wytrzymują w wazonie


------------------------



Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny jaskrowatych. W stanie dzikim występuje w Afryce Północnej, w Azji Zachodniej i na Kaukazie oraz w południowo-wschodniej i południowej części Europy. W Polsce jest rośliną uprawianą i dziczejącą z upraw (efemerofit).

Łodyga - rozgałęziona, wzniesiona, o wysokości 20-40 cm.

Liście - ulistnienie skrętoległe, liście podwójnie pierzastosieczne o nitkowatych łatkach.

Kwiaty - duże, promieniste, otoczone kilkoma wielokrotnie postrzępionymi liśćmi. Są jasnoniebieskie, ale zdarzają się białe, a u ozdobnych odmian również w innych kolorach. Zewnętrzne listki okwiatu są zazębione i mają zielone zakończenia nerwów. Wewnątrz kwiatu znajdują się dwuwargowe miodniki, przy czym ich wewnętrzna warga jest jajowata i tępa.
Kwitnie od maja do sierpnia.

Owoc - nagie i zrośnięte ze sobą mieszki o ścianach z wielkimi powietrznymi komorami. Początkowo są zielone, po dojrzeniu zmieniają kolor na brunatny.

Czarnuszka damasceńska jest rośliną owadopylna i miododajną.

Zastosowanie
  • Roślina ozdobna uprawiana głównie na kwiat cięty do wiązanek, bukietów itd. Niektóre ozdobne kultywary, np. `Miss Jekyll` mają kwiaty pełne. Ozdobne są nie tylko kwiaty (w wazonie z wodą długo zachowują świeżość), ale również owoce i to głównie rośliny z owocami są wykorzystywane na kwiat cięty. Może być też uprawiana na rabatach.
  • Roślina lecznicza o podobnych własnościach leczniczych jak czarnuszka siewna.
Uprawa - roślina łatwa w uprawie. Najlepiej rośnie na żyznej i przepuszczalnej glebie. Wymaga stanowiska w pełnym słońcu. Rozmnaża się ją wyłącznie przez nasiona, wysiewa się je jesienią lub wczesną wiosną, od razu na stałym stanowisku (źle bowiem znosi przesadzanie). Na ogół namnaża się też samorzutnie przez samosiew. Jeżeli nie uprawia się jej dla owoców, lecz tylko dla kwiatów, to po przekwitnięciu należy je usuwać, co powoduje wydłużenie ich okresu kwitnienia.



*************


Czarnuszka siewna (Nigella sativa L.) – gatunek rośliny z rodziny jaskrowatych. Pochodzi z Europy Południowej i Azji Zachodniej. W Polsce jest uprawiana i czasami przejściowo dziczejąca (ergazjofigofit).

Łodyga - wzniesiona i rozgałęziona o wysokości 20-50 cm.  

Liście  -  podwójnie pierzastosieczne o równowąskich odcinkach.  

Kwiaty  -  Dość duże, o średnicy do 3 cm, pojedynczo wyrastające na szczycie pędów. Działki kielicha białych do bladobłękitnych z błękitnym unerwieniem i szczytach seledynowych. Działki okwiatu szerokojajowate, przekształcone w dwuwargowe miodniki osadzone na trzonkach.  

Owoce   - składają się z 5 do 10 mieszków, całkowicie zrośniętych ze sobą, zwieńczonych zaschniętymi słupkami, o prawie dorównującej im długości. Zawierają czarne, trójgraniaste nasiona o smaku gorzkiej kawy i korzennym (muszkatołowym) zapachu.

Zastosowanie czarnuszki siewnej:
  • Roślina lecznicza:
    • Surowiec zielarski: Nasienie czarnuszki – Semen Nigellae (Semen Melanthii, Z nasion wytwarza się olejek z czarnuszki siewnejOleum Nigelle (Oleum Melanthii aethereum). Nasiona zawierają dużo tłuszczu (do 40%), olejek lotny (do 1,5%), saponinęmelantynę (silnie trującą dla ryb, ale w dużych ilościach szkodliwą również dla organizmów stałocieplnych), garbniki, gorycz – nigellinę i alkaloid – damasceinę.
    • Działanie: Żółciopędne, moczopędne, wiatropędne, przeciwbakteryne, przeciwbólowe, przeciwrobacze oraz rozkurczające na mięśnie gładkie, wzmaga wydzielanie mleka, poprawia trawienie, reguluje miesiączkę i wzmacnia odporność. Aby sporządzić odwar leczniczy należy łyżeczkę nasion zalać filiżanką wody i pić 2 razy dziennie. Czarnuszkę wewnętrznie stosuje się również w przypadku nieżytu oskrzeli, w chorobach wątroby, przy kamicy żółciowej, skąpomoczu. Zewnętrznie napary używane są przy trądziku, atopowym zapaleniu skóry i grzybicach skóry
  • Sztuka kulinarna: czarne nasiona służą jako dodatek do pieczywa, do przetworów warzywnych, do aromatyzowania wina oraz w niewielkim zakresie do produkcji olejku eterycznego używanego w cukiernictwie. Mielone nasiona czarnuszki stanowią dobrą namiastkę pieprzu, gdyż u osób wrażliwych nie podrażniają błony śluzowej żołądka.
  • Roślina ozdobna uprawiana na rabatach, a także na kwiat cięty do wiązanek, bukietów itp. (dekoracyjne są również jej owoce).
  • Olejku czarnuszki używa się do produkcji perfum
Ciekawostki
  • W starożytności używano jej jako panaceum. Znana była już w starożytnej Asyrii, wymienia ją też Biblia.
  • Po raz pierwszy jej własności lecznicze opisał grecki lekarz Dioskurides.
  • W dawnej Polsce była używana przez biedną ludność jako przyprawa zastępująca zbyt drogie dla ludzi przyprawy wschodnie.
  • W sezonie wegetacyjnym 2008 prace badawcze nad uprawą czarnuszki siewnej rozpoczął Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

czarnuszka damasceńska, czarnuszka siewna, Nigella damascena, oryginalne kwiaty zdjęcia, błękitne kwiaty pierzaste liście, dziwne niebieskie białe kwiaty, niebieskie kwiaty ogrodowe zdjęcia, czarnuszka damasceńska właściwości lecznicze, czarnuszka damasceńska zdjęcia opis, Nigella damascena zdjęcia informacje, czarnuszka damasceńska chwile zachwycone, Nigella damascena chwile zachwycone, ładne kwiaty liście kopru,

    3 komentarze:

    1. Właśnie podziwiam czarnuszkę u Ciebie :)
      z nasionek do jedzenia nie zakiełkują pewnie , bo te spożywcze to pewnie traktują jakimś siuwaksem ,żeby nie pleśniały i nie przyciągały robaczków,

      OdpowiedzUsuń
      Odpowiedzi
      1. Oj, chyba nie ma czego podziwiać - czarnuszka piękna jako roślina, ale gdy teraz patrzę na te zdjęcia... eh - zgrzyt zgrzyt. Co do nasion, to faktycznie, nie wykiełkowały. Pozdrawiam

        Usuń
    2. Moje wykielkowaly namoczyć do filmowego woreczka zostawić ,wypuszcza kiełki ,do ziemi i rosną moje w donicy

      OdpowiedzUsuń